Μετά τις συγκλονιστικές εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, οι γεωπολιτικές ισορροπίες στην ευρύτερη περιοχή δεν θα είναι ποτέ ξανά οι ίδιες. Η υποχρέωση προσαρμογής βαραίνει την κάθε χώρα και το κάθε πολιτικό σύστημα. Την ίδια στιγμή, στα καθ’ημάς, ο όρος «μεταπολιτική» μπήκε με μετεωρικό σχεδόν τρόπο στο πολιτικό μας λεξιλόγιο τον τελευταίο μήνα. Τόσο ξαφνικά, θα έλεγε κανείς, που η χρήση του φαίνεται πλέον να προηγείται οποιασδήποτε ουσιαστικής διερώτησης για το ακριβές περιεχόμενό του. Σε αυτό συμβάλλει αναμφίβολα και το γεγονός ότι έχουμε να κάνουμε με μια από εκείνες τις ταξιδεύτρες, περιπλανώμενες λέξεις, που εύκολα ξενιτεύονται. Μεταπηδούν σε μιαν άλλη γλώσσα και, όταν επιστρέψουν, φέρνουν μαζί τους «λαθραία» σημασιολογικά φορτία.

Τι ακριβώς εννοούμε, λοιπόν, όταν μιλάμε για μεταπολιτική;

Στην περίπτωση της συζήτησης που αφορά την ανάδειξη του νέου προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ, η μεταπολιτική εκφέρεται ως αιτίαση (ανεξάρτητα από το εάν συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς με τη βασιμότητά της στην εν λόγω περίπτωση). Αναφέρεται στον τρόπο άσκησης της πολιτικής στη μεταμοντέρνα εποχή των social media· έναν τρόπο που μεριμνά για την εικόνα, προτάσσει την ταχύτητα και επικεντρώνεται σε συμβολισμούς και σύντομες ατάκες που εναρμονίζονται με τις απαιτήσεις των κοινωνικών δικτύων, εις βάρος ενός στιβαρού και αναλυτικού προγραμματικού περιεχομένου. Θα μπορούσε άραγε να μιλήσει κανείς για αλλαγή των όρων του πολιτικού παιχνιδιού;

Μια εντελώς διαφορετική «μεταπολιτική» επικαλείται από τη μεριά του ο Ευάγγελος Βενιζέλος· με θετικό πρόσημο αυτή τη φορά. Με εφαλτήριο τη χρονική και συναισθηματική απόσταση που τον χωρίζει πλέον από την ενεργό πολιτική θητεία, διεκδικεί την άρθρωση ενός λόγου απαλλαγμένου από το πολιτικό κόστος, τον λαϊκισμό και το βάρος της επανεκλογής και, κατά συνέπεια, πιο υπεύθυνου και πιο αληθούς. Από αυτή τη θέση, προτείνει η διαδικασία της ανοικοδόμησης των πληγεισών από τις φυσικές καταστροφές περιοχών να μετασχηματιστεί σε ένα εθνικό σχέδιο ανακατασκευής του χώρου, με γνώμονα την πολιτική προστασία και πυξίδα τη συνεργασία του Δημοσίου με την ιδιωτική πρωτοβουλία και τους παράγοντες του ελληνικού real estate.

Μια τρίτη μεταπολιτική μάς υπενθυμίζει η ανάλυση του Economist για την επάνοδο της ακροδεξιάς στην ΕΕ. Αναφέρεται στην αποτελεσματική διείσδυση του συγκεκριμένου χώρου στο πεδίο των πολιτισμικών αξιών, ένα πεδίο μη-πολιτικό, με την παραδοσιακή έννοια του όρου, πλην όμως κομβικής πολιτικής σημασίας, καθώς έχει άμεση επίδραση στη διαμόρφωση κοινωνικών συναινέσεων. Για μεταπολιτική μιλούσαν εξάλλου και όσοι υποστήριζαν ότι η παγκοσμιοποίηση θα φέρει το τέλος των διεθνών ανταγωνισμών και της ιστορίας. Όπως όμως μας εξηγεί η διεθνώς διακεκριμένη οικονομολόγος Πηνελόπη Κουγιανού-Γκόλντμπεργκ, αυτή τη στιγμή πόρρω απέχουμε από οποιοδήποτε τέτοιο τέλος.

Το τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας αγγίζει, με το έναν ή τον άλλο τρόπο, όλες αυτές τις μεταπολιτικές, σε μια προσπάθεια να αναδείξει πτυχές των φαινομένων και των μετασχηματισμών που συμβαίνουν γύρω μας. Το ποια ή ποιες εκδοχές της χρήσης του όρου θα καταλήξει να αναπαράγει ο αναγνώστης αποτελεί βεβαίως ζήτημα προσωπικής επιλογής. Δεν θα πρέπει, ωστόσο, να λησμονήσει σε καμία στιγμή ότι τα ζητήματα ορολογίας είναι πάντοτε φορτισμένα, διότι συνυφαίνονται με τα ζητήματα ιδεολογίας. Υπό αυτή την έννοια, η άσκηση στην οποία τον καλούμε να επιδοθεί θα έχει αναπόφευκτα πολιτικές συνέπειες.