Αν ο πόλεμος είναι η συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα, μία σύρραξη στο Διάστημα στο μέλλον θα είναι η συνέχεια του πολέμου με σύγχρονα μέσα.

Καθώς ανεπτυγμένες χώρες και οι πολυεθνικές εταιρείες εκτοξεύουν σμήνη δορυφόρων στο Διάστημα, όλο και περισσότερες κυβερνήσεις μπαίνουν στην κούρσα της πολεμικής διαστημικής τεχνολογίας που θα μπορεί να καταστρέψει υποδομές αντίπαλων χωρών σε τροχιά, σε έναν κυβερνοπόλεμο σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας.

Όπλα λέιζερ υψηλής ισχύος, αντιδορυφορικοί πύραυλοι, διαστημικά σκάφη με βραχίονες καταστροφής κεραιών και πομποί παρεμβολών είναι μόνο μερικές από τις τεχνολογίες που είναι πιθανόν να χρησιμοποιήσουν στο μέλλον οι κορυφαίες, επί Γης, δυνάμεις, σύμφωνα με αναλυτές, καθώς ΗΠΑ, Κίνα και Ρωσία προετοιμάζονται για έναν «Πόλεμο των Άστρων», με ζητούμενο την πρωτοκαθεδρία στην πληροφορία και τον έλεγχο των επικοινωνιών.

Πριν λίγες εβδομάδες, οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες ενημέρωσαν την πολιτική ηγεσία της χώρας για στοιχεία που υποδεικνύουν ότι η Ρωσία επιχειρεί να αναπτύξει ένα διαστημικό, αντιδορυφορικό, πυρηνικό όπλο. Η Μόσχα διέψευσε τις πληροφορίες.

Ένα τέτοιο όπλο θα μπορούσε να έχει καταστροφικές επιπτώσεις στην γήινη καθημερινότητα, διαλύοντας δορυφόρους στους οποίους βασίζεται ο πλανήτης για τα συστήματα πλοήγησης GPS, τη μεταφορά εμπορευμάτων στη θάλασσα και την πρόγνωση του καιρού, μεταξύ άλλων.

Την περασμένη εβδομάδα, οι ΗΠΑ κατηγόρησαν τη Ρωσία πως εκτόξευσε δορυφόρο που έχει «πιθανότατα» τη δυνατότητα επίθεσης σε άλλους δορφόρους χαμηλής τροχιάς, με Αμερικανούς αξιωματούχους να λένε ότι η συγκεκριμένη αποστολή ακολουθεί προηγούμενες ρωσικές εκτοξεύσεις δορυφόρων «αντιδιαστημικών συστημάτων» το 2019 και το 2022.

Η παρακολούθηση της ανάπτυξης αντιδιαστημικών τεχνολογιών είναι δύσκολη, δεδομένου του απόρρητου χαρακτήρα τους και των χαρακτηριστικών τους που μπορούν, «στα χαρτιά» να δικαιολογηθούν ως τμήματα αποστολών για ειρηνικές εφαρμογές και άλλες χρήσεις.

Εμπειρογνώμονες που επικαλείται το CNN προεξοφλούν πως τόσο η Ρωσία όσο και η Κίνα έχουν προχωρήσει στην ανάπτυξη τεχνολογίας που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τέτοιους σκοπούς τα τελευταία χρόνια, ενώ και οι ΗΠΑ προωθούν σχετική διαστημική έρευνα και δυνατότητες.

Η ανάπτυξη αντιδιαστημικών τεχνολογιών εξελίσσεται εν μέσω μιας εποχής ανανεωμένου ενδιαφέροντος για το Διάστημα:  ΗΠΑ και Κίνα ανταγωνίζονται για να στείλουν αστροναύτες στο φεγγάρι και να κατασκευάσουν εκεί ερευνητικές βάσεις, ενώ όλο και περισσότερες χώρες εκτοξεύουν νέους δορυφόρους σε τροχιά, συμπεριλαμβανομένης της Βόρειας Κορέας, αλλά και το Ιράν. Καθώς οι γεωπολιτικές αντιπαλότητες εντείνονται στη Γη, ειδικοί εκτιμούν ότι το Πεκίνο και η Μόσχα αναζητούν τρόπους να στερήσουν από τις ΗΠΑ τις κεκτημένες διαστημικές της δυνατότητες.

Η ιδέα των όπλων που στοχεύουν ή τοποθετούνται στο διάστημα παραμένει εξαιρετικά αμφιλεγόμενη, αλλά δεν είναι καινούργια. Πριν από δεκαετίες, οι ΗΠΑ και η Σοβιετική Ένωση συναγωνίζονταν σε τεχνολογίες αλληλοεξουδετέρωσης δορυφόρων. Μετά την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης, η Αμερική έγινε πρώτη διαστημική δύναμη με δυνατότητες που εξυπηρετούσαν στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Γη. Ρωσία και Κίνα θέλουν τώρα να αλλάξουν τις ισορροπίες.

Σύμφωνα με ετήσια έκθεση του ανεξάρτητου Ιδρύματος Secure World Foundation (SWF) με έδρα τις ΗΠΑ, η Ρωσία εκτιμάται ότι έχει ανασύρει ερευνητικά αντιδορυφορικά προγράμματα από την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, όπως τα σχέδια την ανάπτυξη ενός «συστήματος λέιζερ σε σκάφος» για τη διατάραξη αναγνωριστικών δορυφόρων που συλλέγουν εικόνες από το έδαφος.

Νέα στοιχεία δείχνουν ότι η Ρωσία μπορεί επίσης να εργάζεται για να επεκτείνει τις επίγειες ικανότητές της στον ηλεκτρονικό πόλεμο με την ανάπτυξη διαστημικής τεχνολογίας για την παρεμβολή δορυφορικών σημάτων.

Τα τελευταία χρόνια, η Ρωσία έχει επίσης εκτοξεύσει διαστημόπλοια που φαίνεται να είναι σε θέση να παρακολουθούν ξένους δορυφόρους. Οι υψηλές ταχύτητες δύο σκαφών και τα ίχνη αερολυμάτων, υποδεικνύουν ότι θα μπορούσαν να συμμετέχουν σε δοκιμές όπλων.

Η Κίνα είχε γνωστοποιήσει τις δικές της αντιδιαστημικές φιλοδοξίες το 2007, όταν εκτόξευσε έναν πύραυλο σε ύψος περίπου 500 μιλίων στο διάστημα για να καταρρίψει έναν από τους δικούς της γερασμένους μετεωρολογικούς δορυφόρους. Η κίνηση αυτή σηματοδότησε και το τέλος της εποχής «νηνεμίας» σε ότι αφορά τις δοκιμές αντιδορυφορικών πυραύλων. Ακολούθησαν παρόμοιες επιχειρήσεις από τις ΗΠΑ, την Ινδία και τη Ρωσία και, έκτοτε, οι αναλυτές πιστεύουν ότι η Κίνα έχει πραγματοποιήσει πολλαπλές, μη καταστροφικές πυραυλικές δοκιμές που θα μπορούσαν να προωθήσουν την ικανότητά της να στοχεύει δορυφόρους. Η πιο πρόσφατη από αυτές ήταν τον περασμένο Απρίλιο, σύμφωνα με το SWF, αν και, όπως και σε άλλες περιπτώσεις, το Πεκίνο υποστήριξε ότι επρόκειτο για μία «αθώα» δοκιμή αναχαίτισης πυραύλων.

Η αμερικανική Space Force εκτιμά πως η Κίνα ότι «αναπτύσσει παρεμβολείς για να στοχεύει ένα ευρύ φάσμα δορυφορικών επικοινωνιών» και ότι διαθέτει «πολλαπλά επίγεια συστήματα λέιζερ», στο πλαίσιο του ίδιου σχεδίου.

Περισσότεροι από 7.500 λειτουργικοί δορυφόροι βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τη Γη, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της «Ένωσης Ανήσυχων Επιστημόνων» (UCS) τον Μάιο του 2023.

Από αυτούς τους δορυφόρους, πάνω από 5.000 ανήκουν στις ΗΠΑ, με τους περισσότερους από αυτούς να είναι εμπορικοί. Ο πλησιέστερος ανταγωνιστής Κίνα – η οποία έχει αυξήσει τις εκτοξεύσεις δορυφόρων της – είχε 628, ακολουθούμενη από τη Ρωσία με λιγότερους από 200, σύμφωνα με την UCS.

Από τότε που εισέβαλε στην Ουκρανία, η Μόσχα έχει κατηγορήσει τη Δύση ότι χρησιμοποιεί εμπορικά δορυφορικά συστήματα για στρατιωτικούς σκοπούς και προειδοποίησε ότι «οι οιονεί πολιτικές υποδομές μπορεί να γίνουν νόμιμος στόχος αντιποίνων».

Η Ρωσία έχει επίσης κατηγορηθεί για την πραγματοποίηση κυβερνοεπιθέσεων κατά του μεγαλύτερου εμπορικού δορυφορικού σμήνους, του Starlink της αμερικανικής εταιρείας SpaceX, ο οποίος προσέφερε επιχειρησιακό πλεονέκτημα για τον ουκρανικό στρατό.

Όσον αφορά τους ισχυρισμούς για την ανάπτυξη πυρηνικού διαστημικού όπλου, η Μόσχα έχει καταγγείλει τη Δύση ότι προσπαθεί να της χρεώσει ένα σχέδιο που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Ένα πυρηνικό όπλο στο διάστημα θα αποτελούσε μια πιθανή επιλογή έσχατης ανάγκης – μία δαμόκλειος σπάθη – με δυνατότητά να εξαλείψει ένα ευρύ φάσμα δορυφόρων, έστω και αδιακρίτως.

Συνθήκη για το διάστημα

Τα πυρηνικά όπλα έχουν ήδη μια αμφιλεγόμενη ιστορία που συνδέεται με το διάστημα.

Η αμερικανική πυρηνική δοκιμή Starfish Prime του 1962, περίπου 250 μίλια πάνω από τη Γη, κατέστρεψε τουλάχιστον το ένα τρίτο των 24 δορυφόρων που λειτουργούσαν εκείνη την εποχή, σύμφωνα με στρατιωτικά έγγραφα που επικαλείται το CNN. Επίσης, έβγαλε εκτός λειτουργίας ηλεκτροφόρα καλώδια στη Χαβάη και «έβαψε» τον ουρανό από πάνω της με μία πορτοκαλί απόχρωση για ώρες. Η δοκιμή, ήταν μέρος μιας σειράς αποστολών για την αξιολόγηση των επιπτώσεων τέτοιων εκρήξεων, μεταξύ άλλων και κατά βαλλιστικών πυραύλων.

Πέντε χρόνια αργότερα, οι χώρες που ανησυχούσαν για τους κινδύνους της διαστημικής κούρσας και τις πυρηνικές «κόντρες» απαγόρευσαν τη στάθμευση όπλων μαζικής καταστροφής στο διάστημα με τη Συνθήκη για το Διάστημα του 1967, η οποία δεν απαγορεύει ρητά τα συμβατικά όπλα σε τροχιά ή τους πυραύλους που εκτοξεύονται από τη Γη.

Αν και έχει πλέον ηλικία δεκαετιών, οι εμπειρογνώμονες λένε ότι η εν λόγω συνθήκη – η οποία επιβεβαιώνει ότι το Διάστημα πρέπει να χρησιμοποιείται προς όφελος όλων των χωρών και υποστηρίζεται από την Ουάσινγκτον, το Πεκίνο και τη Μόσχα – παραμένει θεμέλιος λίθος για έναν τομέα που στερείται εκτεταμένων διεθνών κανόνων για τη διασφάλιση της ειρήνης. Όπως όμως προειδοποιεί και μία άλλη πολεμική παροιμία: οι συνθήκες υπογράφονται για να αθετούνται.