Εσφαλμένα θεωρείται η «τέταρτη διάσταση», γιατί οι τρεις διαστάσεις του χώρου σού επιτρέπουν να επιστρέψεις σε όποιο σημείο θες, ξανά και ξανά, αλλά όχι ο χρόνος, δεν μπορείς να περπατήσεις προς όλες τις κατευθύνσεις του χρόνου, δεν μπορείς να γυρίσεις πίσω στην παιδική σου ηλικία ή να τρέξεις μία μέρα πριν από κάποια τραγωδία για να την αποτρέψεις, δεν μπορείς να σταματήσεις τους δείκτες του ούτε μία στιγμή − ο χρόνος θυμίζει περισσότερο εκείνη την παράξενη ιδιότητα των παλιών παιχνιδιών στο Gameboy, την αόρατη δύναμη που έσπρωχνε αδιάκοπα τον Super Mario προς μία κατεύθυνση της ασπρόμαυρης οθόνης, υποχρεωτικά προς τα επόμενα καρέ της πίστας, είτε ήσουν έτοιμος είτε όχι, και σε αντίθεση με τον Super Mario εσύ έχεις μόνο μία ζωή.

Στην Ελλάδα διαπράττονται κατά συρροή εγκλήματα σε βάρος του χρόνου μας, γεμίσαμε ληστές χρόνου −παραδείγματος χάριν αυταρχικούς εργοδότες, «εντεπρενέρς» των νησιών που απαιτούν 7ημερη εργασία από τους νέους στην εστίαση και τα ξενοδοχεία, με συνεργούς διεφθαρμένους ελεγκτές−, χαμένα καλοκαίρια χωρίς μια ημέρα ρεπό.

Το καθημερινό κυκλοφοριακό κομφούζιο στους δρόμους μάς κλέβει επίσης ώρες για μικρές αποστάσεις και οι κάκιστες, αραιές συγκοινωνίες, παρομοίως μας τον υπεξαιρούν, χάνεται παντού πολύτιμος ατομικός χρόνος, χρόνος ανάμεσα στη δουλειά μας και τις δουλειές που πρέπει να γίνουν στο σπίτι, χρόνος λίγος, απαραίτητος για την ψυχική μας υγεία, χρόνος που όταν επιτέλους κάποιες φορές μας ανήκει είναι ο χρόνος που αξίζει περισσότερο να ζεις, ο χρόνος ο ελεύθερος.

Τον ονειρευόμαστε ενώ πλήττουμε στο γραφείο, ιδίως τις Παρασκευές − στην Ελλάδα είναι πια το καλό σενάριο η πενθήμερη εργασία, όλη η Ευρώπη πειραματίζεται με την τετραήμερη, αλλά εδώ διαφημίστηκε ως «επανάσταση» η εξαήμερη, μόνο εμείς ξέρουμε φαίνεται, όλος ο υπόλοιπος πλανήτης είναι κουτός, όμορφο θα ήταν να συζητήσουμε σοβαρά και συλλογικά για την πιθανότητα τετραήμερης εργασίας, να κάνουμε κι εδώ το πείραμα, έχουμε μόνο μια ζωή να πάρει, εβδομήντα ογδόντα χρόνια στην καλύτερη περίπτωση; Κλεμμένος χρόνος είναι κλεμμένη ζωή.

Βέβαια δεν φταίνε μόνο οι άλλοι. Πόσες φορές δεν έχουμε «καεί» περνώντας μια ολόκληρη Κυριακή μπροστά σε μια μικρή οθόνη γράφοντας χιλιόμετρα σκρόλινγκ με τον αντίχειρα, στην έρημο των δελεαστικών αλγόριθμων με βίντεο 7 δευτερολέπτων, γλυκούτσικα γατάκια, αστεία memes και στο φινάλε τίποτα.

Τα απλά μαθηματικά βεβαιώνουν πως υπάρχει ένας ανεκμετάλλευτος θησαυρός στον ελεύθερο χρόνο, όλο και περισσότεροι «γράφονται» στο κλαμπ των 5 π.μ. Ξυπνούν πριν τα παιδιά τους για να γράψουν, πριν τον σύντροφο για να γυμναστούν, πριν αρχίσουν να αγχώνονται από το φως του ήλιου για να διαβάσουν, κοιμούνται λιγότερο για λίγο παραπάνω χρόνο… ακόμα κι αν δεν το παραδεχόμαστε ούτε στον εαυτό μας παραμένει υπερβολικά σκληρή η ζωή, παρά τους αυτοματισμούς και τις καθησυχαστικές διαφημίσεις, πρέπει να κάνεις «χώρο» για τον χρόνο σου − χρειάζεσαι 10 ώρες για να διαβάσεις το βιβλίο που αγόρασες πέρσι το καλοκαίρι, 100 ώρες για να χάσεις δέκα κιλά τρέχοντας χωρίς να αλλάξεις τίποτα στη διατροφή σου, 200 ώρες για να μάθεις να μιλάς και να καταλαβαίνεις τα βασικά σε μία ξένη γλώσσα, ο ελεύθερος χρόνος μπορεί να σε μεταμορφώσει αν του το επιτρέψεις, αν ανοίξεις την πόρτα στην αδιόρατη αλλαγή που υπόσχεται η κάθε μέρα πολλαπλασιασμένη επί έναν μήνα ή έναν χρόνο… Συμβαίνει εδώ κάτι αντίστοιχο με τη διατροφή − όσο και να φας σε μια μέρα, δεν μπορείς να παχύνεις υπερβολικά, ούτε καν αισθητά∙ χρειάζεται βάθος χρόνου, επανάληψη, επιμονή στην ατασθαλία ή την πειθαρχία, και όσο υπάρχει χρόνος, υπάρχει ευτυχώς και η δυνατότητα. Θυμόμαστε τον στίχο των Led Zeppelin:

Yes, there are two paths you can go by, but in the long run

There’s still time to change the road you’re on.

Το αύριο μπορεί να είναι ελάχιστα καλύτερο, και το μεθαύριο ακόμα παραπάνω, αν πιέσουμε, πιστέψουμε, υπερασπιστούμε, απαιτήσουμε κι εξασφαλίσουμε χωρίς αναβολές λίγο περισσότερο ελεύθερο χρόνο.