Με τον Ντόναλντ Τραμπ να υποδαυλίζει την ένταση και την αβεβαιότητα στις εμπορικές σχέσεις ΗΠΑ – Κίνας, οι κινεζικές πλατφόρμες Temu και Shein στρέφονται προς την Ευρώπη σε αναζήτηση κερδών, προοικονομώντας, με τη σειρά τους, έναν «κατακλυσμό» φθηνών προϊόντων στην Ευρώπη.

Μέχρι πρόσφατα, οι ΗΠΑ επέτρεπαν την αφορολόγητη εισαγωγή αγαθών αξίας έως 800 δολαρίων και πέρυσι εκτιμάται πως περισσότερα από 1,3 δισεκατομμύρια δέματα πέρασαν από τα τελωνία χωρίς επιπλέον χρεώσεις χάρη σε αυτή τη ρύθμιση, με την Temu και τη Shein να καρπώνονται μερίδιο 30%. Η κατάργηση του καθεστώτος «de minimis» και η επιβολή δασμών έως και 145% στις κινεζικές εισαγωγές εκτόξευσαν τις τιμές για τους Αμερικανούς καταναλωτές, καθιστώντας το επιχειρηματικό μοντέλο των κινεζικών κολοσσών ασύμφορο.

Αντιμέτωπες με ραγδαία πτώση κερδών στις ΗΠΑ, οι εταιρείες στρέφονται προς την Ε.Ε., η οποία εξακολουθεί να επιτρέπει την ατελή εισαγωγή προϊόντων αξίας έως 150 ευρώ. Το 2024, καταγράφηκαν 4,6 δισεκατομμύρια τέτοιες εισαγωγές – με το 91% να προέρχεται από την Κίνα. Οι αριθμοί αυτοί τριπλασιάστηκαν μέσα σε μόλις δύο χρόνια, όπως σημειώνει σε ανάλυσή της η Deutsche Welle.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποσχέθηκε εντατικοποίηση των ελέγχων και προτείνει την επιβολή τέλους διαχείρισης στα εισαγόμενα κινεζικά δέματα. Ο Επίτροπος Εμπορίου Μάρος Σέφτσοβιτς ζητά οι πλατφόρμες όπως η Temu και το Shein να λογοδοτούν για τα προϊόντα που πωλούνται, αντί να καλύπτονται πίσω από την ιδιότητα του “διαμεσολαβητή”. Με πάνω από 12 εκατομμύρια αποστολές την ημέρα, η τελωνειακή επιτήρηση είναι πρακτικά αδύνατη. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σκέφτεται να αντιμετωπίσει την πλημμυρίδα πακέτων προτείνοντας τέλος διαχείρισης δύο ευρώ ανά πακέτο, που θα καλύπτεται από τις κινεζικές πλατφόρμες και θα εφαρμόζεται σε προϊόντα που αποστέλλονται απευθείας στον καταναλωτή.

Η καθυστέρηση της Ε.Ε. να καταργήσει το όριο των 150 ευρώ (κάτι που δεν αναμένεται πριν το 2027) επιτρέπει στους κινεζικούς κολοσσούς να πλημμυρίζουν την ευρωπαϊκή αγορά με προϊόντα φθηνότερα από ό,τι μπορούν να προσφέρουν οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις. Οι τελευταίες, εκτός από τα αυξημένα κόστη εργασίας και συμμόρφωσης με τα οποία έρχονται αντιμέτωπες, δεν επωφελούνται από τα χαμηλά ταχυδρομικά τέλη που έχει διαπραγματευθεί το Πεκίνο.

Πέρα από την αθέμιτη ανταγωνιστικότητα, οι ευρωπαϊκοί φορείς επισημαίνουν σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλεια των καταναλωτών. Ο Αγκουστίν Ρέινα, διευθυντής της οργάνωσης καταναλωτών BEUC, προειδοποιεί ότι προϊόντα από Temu και Shein – από καλλυντικά μέχρι παιδικά παιχνίδια – αποτυγχάνουν συστηματικά στους ελέγχους ασφαλείας. «Οι καταναλωτές αγνοούν ότι θέτουν σε κίνδυνο την υγεία τους», τονίζει.

Ένα επιπλέον πρόβλημα είναι η φοροδιαφυγή. Πολλές αποστολές δηλώνονται σκόπιμα με χαμηλότερη αξία ώστε να παρακάμπτονται ο ΦΠΑ και τα τελωνεία. Η OLAF, η ευρωπαϊκή υπηρεσία κατά της απάτης, αποκάλυψε πρόσφατα οργανωμένα κυκλώματα μέσω Πολωνίας και Βελγίου που απέφυγαν την πληρωμή φόρων εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται επομένως να αντιμετωπίσει πολλές παράλληλες «κρίσεις»: από την παραπλάνηση και την απάτη σε ευρωπαϊκό έδαφος έως τον αθέμιτο ανταγωνισμό, χωρίς να περιορίσει την πρόσβαση των καταναλωτών στην παγκόσμια αγορά.