Κατά τη διάρκεια της Διεθνούς Ολυμπιάδας Οικονομικών που διεξήχθη στα τέλη Ιουλίου στο Χονγκ Κονγκ, το ασημένιο μετάλλιο κατάκτησε ο Άγγελος-Διονύσιος Δεμπόνος, μαθητής του Pierce – Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδος, ενώ τα 3 χάλκινα μετάλλια κέρδισαν οι Παναγιώτης Μπουλούτας, επίσης μαθητής του Pierce, Χρήστος Λούκας, μαθητής του ΓΕΛ Μαγούλας Αττικής και Θεόδωρος Μουρλάς, μαθητής του 4^ου ΓΕΛ Τρίπολης. Η ελληνική αποστολή, χάρη στην εξαιρετική της επίδοση στον ομαδικό γύρο του Business Case, κατατάχθηκε 14^η στη γενική κατάταξη μεταξύ των 52 συμμετεχόντων χωρών.

Όλα στην Ελλάδα ξεκινούν από μια ατομική πρωτοβουλία.

«Η αφορμή για να ξεκινήσουμε να συμμετέχουμε στον διεθνή διαγωνισμό ήταν η δική μου ενασχόληση εδώ και περίπου 30 χρόνια στη διοργάνωση του πανελλήνιου διαγωνισμού Αστρονομίας, ο οποίος τελεί επίσης υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας. Πρότεινα στο τμήμα μου, το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, και έγινε ομόφωνα δεκτό, να διοργανώσουμε τον πρώτο πανελλήνιο μαθητικό διαγωνισμό οικονομικών για μαθητές λυκείου, καθώς στο γυμνάσιο δεν υπάρχει ψήγμα οικονομικής γνώσης. Στο λύκειο τουλάχιστον διδάσκεται το περίφημο “Αρχές Οικονομικής Θεωρίας”.»

Ο Πρόεδρος του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Λουκάς Ζαχείλας, εκφράζει τη δυσαρέσκειά του για τη διαχρονική αδιαφορία του Υπουργείου Παιδείας σε τέτοιου είδους πρωτοβουλίες. Αναγνωρίζει ωστόσο τις ελάχιστες θετικές κινήσεις και ευελπιστεί να πολλαπλασιαστούν.

«Τον Οκτώβρη του 2019, η τότε υπουργός Παιδείας, η κυρία Κεραμέως, υπογράφει μια εγκύκλιο βάσει της οποίας τα παιδιά τα οποία κατακτούν χρυσό, ασημένιο ή χάλκινο μετάλλιο σε μία Ολυμπιάδα μαθηματικών, φυσικής, χημείας, βιολογίας, ρομποτικής κλπ και γράφουν την ελάχιστη βάση εισαγωγής του συγκεκριμένου τμήματος στις πανελλαδικές εξετάσεις, δικαιούνται να εισαχθούν σε οποιοδήποτε αντίστοιχο τμήμα επιθυμούν σε όλη την Ελλάδα. Μεταξύ μας βέβαια, αυτά τα παιδιά δεν χρειάζονται την πριμοδότηση του Υπουργείου Παιδείας για να εισαχθούν στο τμήμα επιλογής τους. Είναι τόσο καλά παιδιά και τόσο εξαιρετικά μυαλά που η ενίσχυση του υπουργείου λειτουργεί περισσότερο σαν μια επιβράβευση της πολιτείας, χωρίς αυτό βεβαίως να καθιστά την κίνηση της υπουργού αμελητέα.»

Πόσα σχολεία συμμετέχουν κάθε χρόνο κατά μέσο όρο στον εθνικό διαγωνισμό;

«Πέρσι που είχαμε την μεγαλύτερη συμμετοχή στατιστικά, ο αριθμός των σχολείων άγγιξε τα 40, παρότι η εγκύκλιος του Υπουργείου έφτασε στα σχολεία με 2 μήνες καθυστέρηση. Τα 40 σχολεία μεταφράζονται σε περίπου 200 μαθητές, που είναι και ο μεγαλύτερος αριθμός συμμετεχόντων που είχαμε μέχρι τώρα. Στην πλειοψηφία τους τα σχολεία που συμμετέχουν είναι δημόσια αλλά υπάρχουν και αρκετά ιδιωτικά. Με τα χρόνια, ο αριθμός αυξάνεται και μάλιστα για την επόμενη χρονιά σκοπεύουμε να διεξάγουμε μια μεγάλη εκστρατεία ενημέρωσης, προκειμένου να κινητοποιήσουμε περισσότερα σχολεία να συμμετέχουν.»

Πάντως τα 35-40 σχολεία ακούγονται λίγα για πανελλαδική συμμετοχή.

«Είναι μικρός ο αριθμός, συμφωνώ απολύτως μαζί σας. Αλλά να σας πω κάτι; Επειδή σε αυτή την Ολυμπιάδα στο Χονγκ Κονγκ συνομίλησα με αρκετούς συναδέλφους από άλλες χώρες, αν εξαιρέσετε 2-3 χώρες ο πληθυσμός των οποίων είναι τεράστιος όπως η Ινδία, η Ρωσία, η Ινδονησία, στις υπόλοιπες χώρες, για παράδειγμα οι ευρωπαϊκές, οι πληθυσμοί των οποίων είναι μικρότεροι και αριθμητικά πλησιέστεροι στον δικό μας, όπως η Πολωνία, η Ισπανία, η Ελβετία, η συμμετοχή δεν ήταν πολύ μεγαλύτερη. Στην Ισπανία για παράδειγμα, όπου ο πληθυσμός είναι τετραπλάσιος από τον δικό μας και ο θεσμός εκεί μετρά είκοσι ολόκληρα χρόνια, αντί για μόλις έξι χρόνια που διεξάγεται στην Ελλάδα, οι συμμετοχές στον εθνικό διαγωνισμό δεν ξεπερνούν τα 3000 παιδιά.»

Η Διεθνής Ολυμπιάδα Οικονομικών

«Ο εθνικός διαγωνισμός αποτελείται από 3 φάσεις. Η πρώτη φάση γίνεται διαδικτυακά, μέσω μιας πλατφόρμας στην οποία τα παιδιά διαγωνίζονται από το σπίτι τους απαντώντας σε περίπου τριάντα ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής. Η δεύτερη φάση διενεργείται επίσης διαδικτυακά. Το σύνολο των βαθμών των δύο προκριματικών φάσεων αναδεικνύει ποιοι μαθητές προκρίνονται στην τελική φάση, η οποία υλοποιείται δια ζώσης εδώ στο Βόλο, στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας. Τριάντα περίπου παιδιά διαγωνίζονται γραπτώς, σε ένα διαγώνισμα που συνδυάζει 25 ερωτήσεις πολλαπλών απαντήσεων με 5 ερωτήσεις ανάπτυξης. Η απάντηση σε κάθε ερώτηση ανάπτυξης έχει ένα συγκεκριμένο αριθμό λέξεων, γιατί έτσι ακριβώς πραγματοποιείται και ο διεθνής διαγωνισμός, στον οποίο η χώρα εκπροσωπείται από τους πέντε καλύτερους.»

«Η Διεθνής Ολυμπιάδα Οικονομικών διεξάγεται σε επίσης 3 φάσεις, εντός μιας εβδομάδος. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει ερωτήσεις οικονομικών, το δεύτερο μέρος ερωτήσεις χρηματοοικονομικών και στο τρίτο, οι μαθητές καλούνται να λύσουν ένα πρόβλημα. Εφέτος κλήθηκαν να απαντήσουν σε ένα ερώτημα εμπνευσμένο από το Χονγκ Κονγκ που φιλοξενούσε την διοργάνωση. Επειδή η πόλη εκτείνεται σε μια στενή λωρίδα γης και ο πληθυσμός της αγγίζει τα 7 εκατομμύρια, αναζητά διαρκώς λύσεις διαχείρισης του υπερπληθυσμού της. Τα παιδιά είχαν στη διάθεσή τους 24 ώρες για να διεξάγουν έρευνα στο διαδίκτυο προκειμένου να συγκεντρώσουν οικονομικά στοιχεία, π.χ. να βρουν το κόστος ανά τετραγωνικό μέτρο γης, και να παρουσιάσουν στα αγγλικά τη λύση του προβλήματος εντός 15 λεπτών. Εμείς τους προετοιμάζουμε για περίπου 3 μήνες, με ένα μάθημα την εβδομάδα.»

Αυτά τα μαθήματα τα προσφέρετε εσείς οι ίδιοι, οι καθηγητές του πανεπιστημίου Θεσσαλίας;

«Ακριβώς. Εδώ στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, έχουμε 5 συναδέλφους, οι οποίοι ειδικεύονται στις θεματικές ενότητες στις οποίες εξετάζονται τα παιδιά στη Διεθνή Ολυμπιάδα και ο καθένας διδάσκει το κομμάτι της ειδικότητάς του. Μη φανταστείτε όμως ότι γίνεται μάθημα-φροντιστήριο. Τα μαθήματα προετοιμασίας δεν βασίζονται στην αποστήθιση. Δεν κάνουμε την κλασική παράδοση μαθήματος γιατί αυτό δεν έχει νόημα. Ζητάμε από τους μαθητές να μελετήσουν συγγράμματα και κατά τη διάρκεια του μαθήματος συζητάμε τα προβλήματα που τους θέτουμε προς επίλυση.»

Τα 3 χάλκινα και το ένα ασημένιο πώς προέκυψαν;

«Η βαθμολογία διαμορφώνεται με βάση τη βαθμολογία των πρώτων. Αν ο πρώτος αριστεύει, δηλαδή αγγίζει το 100%, τότε τα παιδιά που συγκεντρώνουν από 90% – 100% της βαθμολογίας του πρώτου, παίρνουν το χρυσό μετάλλιο. Τα παιδιά που συγκεντρώνουν 75% – 90% της βαθμολογίας του πρώτου, λαμβάνουν το ασημένιο και τα παιδιά που συγκεντρώνουν το 50% – 75% λαμβάνουν το χάλκινο μετάλλιο. Έτσι οι μεταλλιούχοι είναι αρκετοί, αλλά αυτό δεν μειώνει την αξία του μεταλλίου, καθώς για να διακριθείς πρέπει να είσαι πολύ καλά προετοιμασμένος. Εφέτος για παράδειγμα, συμμετείχε ένα παιδί από το Ηνωμένο Βασίλειο ο οποίος σε 2 από τα 3 μαθήματα, στα οικονομικά και τα χρηματοοικονομικά, έπιασε το απόλυτο άριστα, δηλαδή έγραψε 100%. Αντιλαμβάνεστε ότι ο ανταγωνισμός είναι τεράστιος, μιλάμε για παιδιά με εξαιρετικά ταλέντα και πολύ υψηλό επίπεδο γνώσεων. Επομένως, όταν δικοί μας μαθητές με μηδενικό σχολικό υπόβαθρο κατορθώνουν να φτάσουν στο 75%-80% ενός τέτοιου διαγωνισμού, πρόκειται για παιδιά εξαιρετικής ευφυίας.»

«Τα παιδιά μας είναι οικονομικά αναλφάβητα.»

Τί εννοείτε μηδενικό σχολικό υπόβαθρο;

«Τα παιδιά της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δεν έχουν σχεδόν καμία γνώση οικονομικών: πώς διοικείται ένα κράτος, τί σημαίνει πληρώνω τους φόρους μου, πώς προέκυψε το πρώτο νόμισμα; Τα οικονομικά είναι μια επιστήμη που χρειάζεται σωστά συγγράμματα ως εκπαιδευτική βάση για τους μαθητές ήδη από το δημοτικό, κατά τη διάρκεια του οποίου χτίζεται κατά τη γνώμη μου όλο το γνωσιακό υπόβαθρο σε όλες τις επιστήμες. Θα μπορούσε να διδάσκεται ένα μάθημα οικονομικών με ένα απλό βιβλιαράκι που να εξηγεί τι είναι το χρήμα, πώς αποφάσισαν οι άνθρωποι να συναλλάσσονται μέσω αυτού, γιατί δημιουργήθηκαν οι τράπεζες, κλπ.»

«Ας προσέξουμε λίγο παραπάνω τα παιδιά μας που αύριο θα κληθούν να αναλάβουν θέσεις στην κυβέρνηση, στα υπουργεία, σε μεγάλες δημόσιες εταιρείες αλλά και σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, που θα αποτελέσουν τους ψηφοφόρους του μέλλοντος και που ακόμα και ως απλοί πολίτες θα κληθούν να κάνουν το αυτονόητο, δηλαδή να πληρώνουν τους φόρους τους. Τα παιδιά μας είναι οικονομικά αναλφάβητα. Τους ρωτάς “ζητάτε απόδειξη στα καταστήματα;” και σου απαντούν “όχι”. Αγνοούν δηλαδή και τα δικαιώματά τους και τις υποχρεώσεις τους. Διότι ας είμαστε ειλικρινείς, αυτός που φοροδιαφεύγει δυστυχώς αγνοεί πως το 20%-30% των εισοδημάτων του μεταμορφώνεται από φόρος στη βάση της δημόσιας και δωρεάν υγείας, παιδείας και λοιπών δημόσιων αγαθών. Οι φόροι μας γίνονται νοσοκομεία, οδικά δίκτυα, εξοπλισμός της πυροσβεστικής κοκ. Τα παιδιά μας τα αγνοούν όλα αυτά.»

Οι μαθητές, πέραν της διευκόλυνσης που τους προσφέρει το Υπουργείο Παιδείας στις πανελλαδικές εξετάσεις, λαμβάνουν κάποιο άλλο έπαθλο;

«Όχι. Το έπαθλο είναι το μετάλλιο. Σε κάποια κράτη τα παιδιά που κερδίζουν μετάλλιο λαμβάνουν μεγάλα έπαθλα. Οι μαθητές από την Ταϊλάνδη για παράδειγμα ανταμείβονται με ένα σπίτι. Ένας μαθητής από την Ινδία ανταμείβεται με ένα διαμέρισμα σε ένα μεγάλο αστικό κέντρο και μια υποτροφία για σπουδές στο Ηνωμένο Βασίλειο. Δεν ισχυρίζομαι ότι πρέπει και οι μαθητές μας να λαμβάνουν τόσο μεγάλα έπαθλα, αλλά επειδή και στην Ελλάδα υπάρχουν φτωχές οικογένειες, θα μπορούσε να θεσπιστεί κάποιου είδους υποτροφία για μαθητές οι οικογένειες των οποίων πληρούν τα οικονομικά κριτήρια. Θα ήθελα να επισημάνω ότι τα 4 παιδιά που διακρίθηκαν στην φετινή διεθνή ολυμπιάδα εισήχθησαν σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα δεύτεροι και τρίτοι στην κατάταξη των τμημάτων εισαγωγής τους. Δεν μιλάμε δηλαδή για μια κάποια τυχαία κατάταξη. Πρόκειται για αριστούχους των ελληνικών πανελληνίων. Τους αξίζει μια κάποια επιβράβευση, δε νομίζετε;»

Τι σας λένε τα παιδιά που συμμετέχουν στο διεθνές κομμάτι του διαγωνισμού;
«Το να πάρεις ένα μετάλλιο σε μια διεθνή Ολυμπιάδα αποτελεί ένα σημαντικό πλεονέκτημα για το βιογραφικό σου, καθώς πολλά πανεπιστήμια του εξωτερικού λαμβάνουν τέτοιου είδους εξωσχολικές και εξω-πανεπιστημιακές δραστηριότητες σοβαρά υπόψη τους τόσο στη διαδικασία εισαγωγής όσο και στις αιτήσεις για υποτροφίες. Το λέω με μεγάλη βεβαιότητα αυτό, γιατί εξαιτίας της 17χρονης εμπειρίας μου στο διαγωνισμό Αστρονομίας γνωρίζω πολλά παιδιά τα οποία έχουν κερδίσει μετάλλιο και έχουν γίνει δεκτά με μεγάλο ενθουσιασμό σε κορυφαία πανεπιστήμια του εξωτερικού. Ένας νικητής ή μια νικήτρια διεθνούς ολυμπιάδας αποτελεί μια πρώτης τάξεως διαφήμιση για ένα καλό πανεπιστήμιο. Επιπροσθέτως, η ίδια η συμμετοχή είναι για τα παιδιά μια τεράστια εμπειρία, διότι έχουν τη δυνατότητα να συνευρεθούν με συνομηλίκους τους από δεκάδες διαφορετικές χώρες, από την Κεντρική Αμερική μέχρι και την Άπω Ανατολή. Αλλά, κατ’ εμέ, το σημαντικότερο σε αυτές τις διεθνείς διοργανώσεις είναι η φιλία, η δικτύωση, γιατί αυτά τα παιδιά σε μερικά χρόνια θα εργάζονται σε τράπεζες, σε υπουργεία, σε εθνικούς και διεθνείς οργανισμούς σε όλο τον κόσμο και θα γνωρίζονται μεταξύ τους.»

Ο καθηγητής και πρόεδρος του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, κος Λουκάς Ζαχείλας, στο τέλος της συζήτησης επεσήμανε την αμέριστη υποστήριξη στον στόχο της ελληνικής αποστολής της Grant Thornton με ειδική χορηγία, καθώς και τη συμβολή της τράπεζας Alpha Bank για την δωρεά (μέσω του ΕΛΚΕ του ΠΘ) για την κάλυψη του μεγαλύτερου μέρους των εξόδων. Αξίζει τέλος να σημειωθεί ότι έξοδα της προετοιμασίας ανέλαβαν με χορηγίες: (α) το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Παν. Θεσσαλίας, (β) το Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Λογιστική-Ελεγκτική», (γ) ο Σύλλογος Οικονομολόγων Λογιστών Ελεύθερων Επαγγελματιών Ν. Μαγνησίας και (δ) η εταιρεία συμβούλων ακινήτων, Re/Max.