Επί δεκαετίες, ερευνητές προσπαθούν να απαντήσουν σε ένα μη προφανές αλλά κρίσιμο ερώτημα για τη διατροφή και ανάπτυξη των παιδιών:  επηρεάζουν τη συμπεριφορά των ανηλίκων οι συνθετικές χρωστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για την προσθήκη έντονων χρωμάτων σε τρόφιμα όπως δημητριακά, καραμέλες, σνακ και άλλα αρτοσκευάσματα;

Πριν λίγο καιρό, η Πολιτεία της Καλιφόρνια αναζωπύρωσε τη συζήτηση στη δημόσια σφαίρα με ένα σχέδιο νόμου που απαγορεύει αρκετές χρωστικές ουσίες τροφίμων στα σχολεία. Όταν ο νόμος τεθεί σε ισχύ στις 31 Δεκεμβρίου 2027, θα απαγορεύει στα δημόσια σχολεία να προσφέρουν στα παιδιά τρόφιμα που περιέχουν έξι συγκεκριμένες χρωστικές ουσίες.

Την περίοδο 1963 έως 1987, η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων είχε εγκρίνει εννέα συνθετικές χρωστικές ουσίες για χρήση σε τρόφιμα στις Ηνωμένες Πολιτείες και η Υπηρεσία υποστήριζε ότι είναι ασφαλείς. Ωστόσο, ορισμένες μελέτες έχουν εγείρει ανησυχίες ότι μπορεί να έχουν επίδραση στη συμπεριφορά ορισμένων παιδιών.

Η λάθος υπόθεση και οι ενδείξεις

Κατά τη δεκαετία του 1970, ένας παιδίατρος – αλλεργιολόγος από την Καλιφόρνια προσέλκυσε το ενδιαφέρον συναδέλφων του και γονέων όταν πρότεινε ότι μια διατροφή χωρίς τεχνητά χρώματα, αρώματα και συντηρητικά τροφίμων θα μπορούσε να βοηθήσει στη θεραπεία της πλειοψηφίας των παιδιών με Διαταραχή ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας (Δ.Ε.Π.Υ). Ακολούθησαν έρευνες που κατέρριψαν λίγο έως πολύ τον ισχυρισμό του, αλλά επιστήμονες συνέχισαν να διεξάγουν μελέτες για τις συνθετικές χρωστικές ουσίες τροφίμων μέσα στις επόμενες δεκαετίες.

Στις περισσότερες από αυτές τις δοκιμές, γονείς, δάσκαλοι και ερευνητές παρατηρούσαν τη συμπεριφορά των παιδιών όταν κατανάλωναν τρόφιμα και χυμούς με χρωστικές ουσίες και στη συνέχεια τη συνέκριναν με τη συμπεριφορά τους όταν κατανάλωναν τροφές χωρίς τέτοιες ουσίες. Σε ορισμένες μελέτες, οι ερευνητές μετρούσαν επίσης τις ικανότητες συγκέντρωσής τους με ηλεκτρονικά τεστ.

Οι πρώτες δοκιμές ήταν μικρές και είχαν αντιφατικά αποτελέσματα, με ορισμένες να υποδηλώνουν ότι οι χρωστικές αυξάνουν την υπερκινητικότητα, ενώ άλλες δεν διαπίστωσαν καμία επίδραση.

Όμως σε δύο μεταγενέστερες δοκιμές που διεξήχθησαν στη Βρετανία και δημοσιεύθηκαν το 2004 και το 2007, καθεμία από τις οποίες περιελάμβανε περίπου 300 παιδιά με ή χωρίς συμπτώματα Δ.Ε.Π.Υ., οι ερευνητές διαπίστωσαν μια μικρή αλλά σημαντική αύξηση της υπερκινητικότητας όταν τα παιδιά κατανάλωναν χυμούς που περιείχαν χρωστικές ουσίες.

Με φόντο αυτές τις μελέτες, οι Ευρωπαίοι πολιτικοί πέρασαν νομοθετήματα που υποχρέωναν στους παρασκευαστές τροφίμων να ενημερώνουν με προειδοποιητικές ετικέτες σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις των χρωστικών στη συγκέντρωση και τη δραστηριότητα των παιδιών.

Το 2011, μια επιτροπή του οργανισμού τροφίμων και φαρμάκων FDA εξέτασε το ενδεχόμενο να απαιτηθούν παρόμοιες ετικέτες στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν υπήρχαν αρκετά στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι οι χρωστικές ουσίες τροφίμων προκαλούσαν υπερκινητικότητα.

Το 2021, δημοσιεύτηκε μία μελέτη από επιστήμονες που εργάζονταν για την πολιτεία Καλιφόρνια καταλήγοντας στο συμπέρασμα πως οι χρωστικές ουσίες τροφίμων μπορούν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά ορισμένων παιδιών.

Η απάντηση του FDA

Αντιδρώντας στο πρόσφατο σχέδιο νόμου της Καλιφόρνια, εκπρόσωπος του FDA δήλωσε στο CNN πως η ενίσχυση της χημικής ασφάλειας των τροφίμων είναι μεταξύ των κορυφαίων προτεραιοτήτων του οργανισμού τροφίμων και φαρμάκων.

«Τα τελευταία χρόνια, έχει αυξηθεί ο αριθμός των νομοσχεδίων για την απαγόρευση ορισμένων προσθέτων ουσιών και τον καθορισμό ορίων για ορισμένες μολυσματικές ουσίες», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος. «Και ενώ οι πολιτείες έχουν τα δικαιώματά τους στο πλαίσιο του ισχύοντος ρυθμιστικού μας συστήματος να το πράξουν, ένα ισχυρό εθνικό σύστημα ασφάλειας τροφίμων δεν οικοδομείται από πολιτεία σε πολιτεία», πρόσθεσε.

Τον Αύγουστο, όταν το νομοσχέδιο ψηφίστηκε από το νομοθετικό σώμα της Καλιφόρνια, ο οργανισμός δήλωσε ότι είχε επανεξετάσει τις έρευνες σχετικά με τις επιπτώσεις των χρωστικών ουσιών στη συμπεριφορά των παιδιών, συμπεριλαμβανομένης της λίστας που αναφέρεται στο νομοσχέδιο. Ο FDA διαπίστωσε ότι συνολικά, «τα περισσότερα παιδιά δεν εκδηλώνουν δυσμενείς επιπτώσεις όταν καταναλώνουν τρόφιμα που περιέχουν πρόσθετα χρώματος, αλλά ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι ορισμένα παιδιά μπορεί να είναι ευαίσθητα σε αυτά».

«Όλες οι χρωστικές που αναφέρονται στον κατάλογο έχουν πρόσφατα υποβληθεί σε αξιολογήσεις για την ασφάλεια στα τρόφιμα από την JEFCA και κρίθηκαν ασφαλείς για χρήση στα τρόφιμα υπό τις τρέχουσες συνθήκες χρήσης», εξακολουθεί να διαβεβαιώνει ο FDA.