Κοπριά χυμένη στις εθνικές οδούς και τρακτέρ παρκαρισμένα κάτω από την πύλη του Βραδεμβούργου. Εικόνες ασυνήθιστες καταφτάνουν τις τελευταίες ημέρες από τη Γερμανία, την τελευταία – μέχρι την επόμενη – χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δέχεται την μήνιν των αγροτών, κατά των μέτρων με περιβαλλοντικό πρόσημο που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις στη γηραιά ήπειρο, με φόντο την επικίνδυνη ρύπανση που προκαλούν παγιωμένες πρακτικές στις καλλιέργειες.

Τη Δευτέρα, περίπου 30.000 αγρότες κατέκλεισαν τη γερμανική πρωτεύουσα, διαδηλώνοντας κατά της σταδιακής κατάργησης της επιδότησης αγροτικών καυσίμων. Εκτός από τους αγρότες, εργαζόμενοι των κλάδων της αλιείας, της εστίασης και των μεταφορών απέκλεισαν τους δρόμους γύρω από τη «συνοικία των υπουργείων». Η κυβέρνηση εμφανίζεται από την πλευρά της ανυποχώρητη και, παρά τη μαζικότητά του, το όψιμο κύμα διαμαρτυρίας αποτελεί απλώς των τελευταίο κομμάτι σε ένα πανευρωπαϊκό παζλ που ειδομένο από απόσταση εξηγεί τη μεγαλύτερη εικόνα.

Green deal εναντίον αζώτου

Τα τελευταία χρόνια, οι αγρότες και κτηνοτρόφοι – ιδίως στη δυτική Ευρώπη – αντιτίθενται σε πράσινες πολιτικές που τους κοστίζουν υπερβολικά ακριβά.

Μία δικαστική απόφαση σχετικά με τις επιτρεπόμενες εκπομπές αζώτου, το 2019 στην Ολλανδία, προκάλεσε οργισμένες διαμαρτυρίες, επειδή η κυβέρνηση τήρησε τον νόμο και επιχείρησε να μειώσει τον αριθμό των ζώων στις φάρμες.

Στο Βέλγιο, παρόμοιες αποφάσεις έβγαλαν τους παραγωγούς στον δρόμο, οι οποίοι πλημμύρισαν με τρακτέρ τις Βρυξέλλες τον Μάρτιο του 2023. Τον Δεκέμβριο στην Ιρλανδία, γαλακτοπαραγωγοί οργισμένοι για τα νέα όρια στις εκπομπές αζώτου, διαδήλωσαν με τις αγελάδες τους σε τρία υπουργεία.

Είχαν προηγηθεί οι αγρότες της Ισπανίας, που τον Ιανουάριο του 2023 κατέβηκαν στους δρόμους της Μαδρίτης, όταν η κυβέρνηση ανακοίνωσε τα σχέδιά της για μείωση του όγκου νερού που θα μπορούσαν να πάρουν από τον ποταμό Τάγο, σε μία προσπάθεια να περιοριστούν οι συνέπειες της παρατεταμένης ξηρασίας.

Έναν μήνα αργότερα, Γάλλοι αγρότες «εξέδραμαν» στο Παρίσι για να διαμαρτυρηθούν για απαγορεύσεις στα φυτοφάρμακα.

Η μεγάλη και η… ακόμα μεγαλύτερη εικόνα

Παλεύοντας ακόμη να ορθοποδήσουν από τα αλλεπάλληλα σοκ της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης, η επιπλέον επιβάρυνση για τον περιορισμό της ρύπανσης είναι για πολλούς καλλιεργητές και κτηνοτρόφους «η σταγόνα που ξεχειλίζει το ποτήρι» στα οικονομικά τους. Σε χώρες με τεράστια αγροτική παραγωγή, όπως η Ολλανδία και η Γαλλία, οι αγρότες δηλώνουν απογοητευμένοι για την πίεση που τους ασκούν οι κυβερνήσεις τους να παράγουν λιγότερο μετά από χρόνια ενθάρρυνσης για μεγαλύτερη παραγωγή.

Η επιστημονική κοινότητα προειδοποιεί για τη ζημιά που θα προκληθεί στις καλλιέργειες και τις φάρμες, όσο το κλίμα θα γίνεται όλο και πιο αφιλόξενο για το ανθρώπινο είδος και τις δραστηριότητες από τις οποίες εξαρτάται η επιβίωσή του.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πάνω από το 80% των οικοτόπων στην Ευρώπη βρίσκονται σε κακή κατάσταση και οι αποδόσεις ορισμένων καλλιεργειών έχουν ήδη πληγεί από τα «κουρασμένα» εδάφη, την έλλειψη νερού και τα ακραία καιρικά φαινόμενα που γίνονται όλο και πιο βίαια.

Εν τω μεταξύ, το κίνημα αντίδρασης των αγροτών, προσπαθούν να εκμεταλλευτούν πολιτικά ακροδεξιά και λαϊκίστικα κόμματα, καθώς και όσοι διαδίδουν και πωλούν θεωρίες συνωμοσίας.
Η κατάσταση έχει προκαλέσει διάσπαση στις μετριοπαθείς, συντηρητικές πολιτικές ομάδες της Ευρώπης. Το 2023, το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα ηγήθηκε μιας δεξιάς συμμαχίας ευρωβουλευτών, που λίγο έλλειψε να «παγώσει» ένα νομοσχέδιο για την αποκατάσταση της φύσης, με το επιχείρημα πως «θα πλήξει τους αγρότες».

Την ίδια ώρα, αναλύσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που αξιολογεί την πρόοδο για το Green Deal (το σχέδιο για κλιματικά ουδέτερη ευρωπαϊκή οικονομία και κοινωνία έως το 2050) εκτιμά πως η πρόοδος είναι πολύ αργή στην γεωργία και τα πράγματα γίνονται όλο και χειρότερα στους κλάδους της δασοκομίας και τους τρόπους χρήσης της γης…