Πώς επηρεάζει η ενσωμάτωση της Τεχνητής Νοημοσύνης τη δημοσιογραφία και την ενημέρωση μέσω Διαδικτύου; Μια νέα μελέτη που δημοσιεύει το Ινστιτούτο Reuters διαφωτίζει τον τρόπο με τον οποίο Βρετανοί δημοσιογράφοι και αίθουσες σύνταξης ενσωματώνουν την τεχνητή νοημοσύνη στην καθημερινή τους δουλειά.

Τα ευρήματα, που υπογράφουν οι Νιλ Θέρμαν, Σίνα Τέσλερ-Κορντονουρί και Ρίτσαρντ Φλέτσερ, αποκαλύπτουν μια ταχέως εξελισσόμενη αλλά ακόμη εκκρεμή σχέση ανάμεσα στα media και τα ψηφιακά εργαλεία.

Πόσο συχνά χρησιμοποιείται η ΑΙ;

Περισσότεροι από τους μισούς δημοσιογράφους (56%) κάνουν χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, ενώ μόλις το 16% δηλώνει ότι δεν τα χρησιμοποιεί ποτέ. Ο βαθμός υιοθέτησης είναι εμφανώς υψηλότερος μεταξύ νεότερων και ανδρών δημοσιογράφων, αλλά και όσων έχουν αυξημένες διοικητικές αρμοδιότητες. Οι πιο συνηθισμένες εφαρμογές αφορούν γλωσσικές εργασίες, όπως απομαγνητοφωνήσεις (30%), επιμέλεια κειμένων (25%) και μεταφράσεις (20%). Αντίθετα, η χρήση για γράψιμο προσχεδίων (8%) και διασταύρωση γεγονότων και στοιχείων (σ.σ. το περίφημο fact checking) (8%) παραμένει περιορισμένη, ενώ ελάχιστοι αξιοποιούν την ΑΙ για δημιουργία ήχου και βίντεο.

Βελτιώνει η ΑΙ την καθημερινότητα των δημοσιογράφων;

Παρά τη συχνή χρήση, οι δημοσιογράφοι που βασίζονται περισσότερο στα εργαλεία ΑΙ δεν δηλώνουν πιο ικανοποιημένοι με τη φύση της δουλειάς τους. Αντίθετα, πολλοί πιστεύουν ότι εξακολουθούν να ασχολούνται υπερβολικά με χαμηλής πολυπλοκότητας εργασίες και ότι δεν έχουν κερδίσει ουσιαστικά περισσότερο χρόνο για πιο δημιουργικές και απαιτητικές δραστηριότητες.

Η εικόνα στις αίθουσες σύνταξης

Έξι στους δέκα δημοσιογράφους αναγνωρίζουν κάποια μορφή ενσωμάτωσης ΑΙ στο μέσο όπου εργάζονται, αν και στη μεγάλη πλειονότητά τους τη χαρακτηρίζουν «περιορισμένη». Παρ’ όλα αυτά, η προσδοκία ότι η χρήση της θα αυξηθεί είναι σχεδόν ομόφωνη. Τα μικρότερα μέσα δείχνουν να υστερούν τόσο σε επίπεδο ενσωμάτωσης όσο και σε επενδύσεις, βασιζόμενα κυρίως σε εργαλεία τρίτων, σε αντίθεση με τα μεγάλα μιντιακά συγκροτήματα.

Το 60% των δημοσιογράφων δηλώνει ότι το μέσο τους έχει θεσπίσει κάποιου είδους κατευθυντήρια γραμμή για τη χρήση της ΑΙ, με έμφαση στην ανθρώπινη επίβλεψη (44%), την προστασία δεδομένων (43%) και τη διαφάνεια (42%). Ωστόσο, μόλις το ένα τρίτο (32%) έχει λάβει συγκεκριμένη εκπαίδευση πάνω στα εργαλεία αυτά, γεγονός που δείχνει ένα σημαντικό κενό στην προετοιμασία των επαγγελματιών.

Οι περισσότερες αίθουσες σύνταξης βασίζονται αποκλειστικά σε «ξένα» συστήματα ΑΙ. Μόνο το 9% χρησιμοποιεί εργαλεία που έχουν αναπτυχθεί εσωτερικά και αποκλειστικά για συγκεκριμένα ΜΜΕ, ενώ περίπου το ένα τρίτο (34%) υποτίθεται ότι αξιοποιεί έναν συνδυασμό in-house και εξωτερικών λύσεων.

Η έρευνα καταλήγει ότι, αν και η ΑΙ έχει αρχίσει να αλλάζει την καθημερινότητα των δημοσιογράφων, ο δρόμος προς μια ουσιαστική, δημιουργική και ελεγχόμενη ενσωμάτωση παραμένει μακρύς και στα newsroom επικρατεί προς το παρόν ανάμεικτο ενδιαφέρον με επιφυλακτικότητα.

Διόλου αμελητέοι κίνδυνοι

Ανεξαρτήτως όμως της χρήσης που γίνεται σε επίπεδο newsroom, τα περισσότερα προβλήματα μπορούν να εντοπιστούν όταν κανείς εξετάζει τη «μεγάλη εικόνα». Σε έκθεση του περασμένου Μαΐου, ο ΟΗΕ υπογράμμιζε πως οι αλγόριθμοι που βασίζονται στην AI υπαγορεύουν συχνά τι βλέπουμε, διαμορφώνοντας τις απόψεις μας και την αντίληψή μας για την πραγματικότητα. Σε αρκετές περιπτώσεις, πολιτικοί έχουν επιστρατεύσει την AI «για να μετατρέψουν την παραπληροφόρηση σε όπλο και να προωθήσουν τις δικές τους ατζέντες».

Κράτη χρησιμοποιούν επίσης εργαλεία AI για να παρακολουθούν δημοσιογράφους και τις πηγές τους στο διαδίκτυο, παραβιάζοντας το δικαίωμά τους στην ιδιωτικότητα. Αυτό έχει αποτρεπτικό αποτέλεσμα σε δημοσιογράφους παντού. Και οι γυναίκες δημοσιογράφοι στοχοποιούνται δυσανάλογα. Επιπλέον, μια μικρή ομάδα εταιρειών και ατόμων έχει σχεδόν απόλυτο έλεγχο στην τεχνολογία AI και τεράστια επιρροή στο παγκόσμιο τοπίο των μέσων ενημέρωσης.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες είχε τονίσει τις ευκαιρίες και τους κινδύνους της AI σε μήνυμά του για την ελευθερία του Τύπου. «Μεροληπτικοί αλγόριθμοι, κατάφωρα ψεύδη και ρητορική μίσους είναι νάρκες στη λεωφόρο της πληροφορίας. Η ακριβής, επαληθεύσιμη, βασισμένη σε γεγονότα ενημέρωση είναι το καλύτερο εργαλείο για να τις εξουδετερώσουμε».

Σε αυτή ακριβώς τη μάχη, η ΑΙ φαίνεται πως βρίσκεται και μπορεί να εργαλειοποιηθεί και από τις δύο πλευρές.