Οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση κατάφεραν να αποτρέψουν το χειρότερο δυνατό σενάριο: μια ολομέτωπη εμπορική σύγκρουση, που απειλούσε να εκτινάξει τις τιμές σε δεκάδες προϊόντα και να επιβραδύνει τις δύο από τις μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη. Το πλαίσιο, όπως προσδιορίστηκε στη συνάντηση Τραμπ – Φον ντερ Λάιεν και των επιτελείων τους, προσέφερε ανακούφιση σε πολλούς, αλλά σε καμία περίπτωση δεν θεωρήθηκε λόγος πανηγυρισμού.

Η συμφωνία προβλέπει βασικό δασμό 15% στα περισσότερα ευρωπαϊκά προϊόντα που εισάγονται στις ΗΠΑ – υψηλότερο από το 10% που είχε επιβάλει ο Ντόναλντ Τραμπ την 2α Απριλίου και πολλαπλάσιος σε σχέση με τον μέσο όρο του 1,2% που ίσχυε πριν ο μεγιστάνας επιστρέψει στον Λευκό Οίκο. Παρ’ όλα αυτά, ο δασμός παραμένει σημαντικά χαμηλότερος από τα εξωπραγματικά ποσοστά που είχε απειλήσει ο Τραμπ, εφόσον δεν επιτυγχανόταν συμφωνία.

Στα τέλη Μαΐου, ένα θετικό αποτέλεσμα έμοιαζε σχεδόν αδύνατο. Απογοητευμένος από την έλλειψη προόδου στις διαπραγματεύσεις με την ΕΕ των 27, ο Τραμπ διεμήνυε με στόμφο από το Οβάλ Γραφείο: «Δεν ψάχνω συμφωνία. Έχω ήδη αποφασίσει: 50%», αιφνιδιάζοντας τότε τους Ευρωπαίους διαπραγματευτές, με τους ηγέτες να συμφωνούν πως πρέπει να κάνουν περισσότερα για να κλειδώσουν μία συμφωνία. Οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν τότε μετά από τηλεφωνική επικοινωνία με τη φον ντερ Λάιεν.

Στις εβδομάδες που ακολούθησαν, οι ΗΠΑ απείλησαν την ΕΕ με δασμούς 50% και η Ένωση εμφανίστηκε έτοιμη να απαντήσει με πακέτο στοχευμένων αντιμέτρων που θα μπορούσαν να πλήξουν στρατηγικούς τομείς της αμερικανικής παραγωγής. Μετά τη χθεσινή εξέλιξη και οι δύο πλευρές έδειξαν να η Φον ντερ  Λάιεν υποστήριξε ότι η ΕΕ κατάφερε να επαναφέρει την ισορροπία, ωστόσο η αλήθεια είναι πως ο Λευκός Οίκος είδε τις πιέσεις του να καρποφορούν.

Οι χρηματαγορές υποδέχθηκαν τη συμφωνία με συγκρατημένη αισιοδοξία: Τα futures του Dow Jones ενισχύθηκαν κατά 150 μονάδες (0,3%) αγγίζοντας ιστορικά υψηλά, ενώ ο S&P 500 και ο Nasdaq κατέγραψαν άνοδο 0,3% και 0,4% αντίστοιχα. «Φαίνεται πως οι ΗΠΑ και η Ευρώπη αποφεύγουν, τουλάχιστον προσωρινά, έναν αμοιβαία καταστροφικό εμπορικό πόλεμο στο πλαίσιο της βαθύτερης εμπορικής σχέσης του πλανήτη», σχολίασε στο CNN ο διευθυντής του Europe Center του Atlantic Council, Γιορν Φλεκ.

Ωστόσο, το περιεχόμενο της συμφωνίας παραμένει θολό. Η Ευρώπη δεσμεύεται για επενδύσεις 600 δισ. δολαρίων στις ΗΠΑ και για αγορά ενέργειας ύψους 750 δισ. δολαρίων – η πρόεδρος της Κομισιόν μίλησε ανοιχτά για αντικατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου με αμερικανικό LNG, πετρέλαιο και πυρηνική ενέργεια. Παράλληλα, καταργούνται οι δασμοί σε σειρά προϊόντων, όπως εξαρτήματα αεροσκαφών, ημιαγωγοί, γενόσημα φάρμακα, χημικά και ορισμένα αγροτικά προϊόντα.

Ο οικονομολόγος Μόρι Όμπστφελντ από το ινστιτούτο Peterson παρατηρεί ότι πολλές από αυτές τις επενδύσεις είχαν ήδη δρομολογηθεί. Παράλληλα, η συμφωνία δεν φαίνεται να ρυθμίζει σημαντικά μη δασμολογικά εμπόδια όπως ο φόρος προστιθέμενης αξίας και οι «ψηφιακοί» φόροι, που αποτελούν πάγιο σημείο τριβής. «Υπάρχουν πολλά ανεξήγητα σημεία σε αυτή τη συμφωνία», σχολίασε ο Όμπστφελντ.

Οι κλάδοι που εντάσσονται στο καθεστώς μηδενικών δασμών εξέφρασαν ικανοποίηση. «Το σύστημα μηδενικών δασμών ενισχύει την ασφάλεια, δημιουργεί θέσεις εργασίας και προσφέρει βάση για τον ηγετικό ρόλο των ΗΠΑ στη βιομηχανία», ανέφερε σε ανακοίνωσή της η Airlines for America.

Βέβαια, ο βασικός δασμός 15% θα ισχύσει για τη συντριπτική πλειονότητα των ευρωπαϊκών προϊόντων και αυτό σημαίνει αυξήσεις τιμών για τους Αμερικανούς καταναλωτές και πιέσεις στους Ευρωπαίους εξαγωγείς. «Αυτό δεν είναι ενίσχυση του εμπορίου, είναι φόρος στις ευρωπαϊκές εισαγωγές», σχολίασε ο οικονομολόγος Τζο Μπρουσουέλας.

Ιδιαίτερα ανήσυχοι εμφανίζονται οι Αμερικανοί κατασκευαστές αυτοκινήτων στο Ντιτρόιτ, οι οποίοι είχαν εκφράσει ενστάσεις και για παρόμοια συμφωνία με την Ιαπωνία. Ο δασμός 15% στα ευρωπαϊκά οχήματα υπονομεύει τον ανταγωνισμό με τις αμερικανικές εταιρείες που πληρώνουν 25% για παραγωγή στο Μεξικό.

Αν και η φον ντερ Λάιεν δήλωσε πως τα φαρμακευτικά προϊόντα περιλαμβάνονται στο αρχικό πλαίσιο, παραδέχθηκε πως δεν αποκλείεται ο Τραμπ να επιβάλει τελικά επιπλέον δασμούς, κάτι που θα αλλάξει την ισορροπία.

Παρά τα ανοιχτά ερωτήματα πάντως, οι διαπραγματευτές συμφωνούν σε ένα βασικό σημείο: είναι προτιμότερο να υπάρχει συμφωνία παρά να μην υπάρχει καμία. «Αποτρέψαμε μια επικίνδυνη κλιμάκωση μεταξύ Ουάσινγκτον και Βρυξελλών, η οποία θα επηρέαζε και τον πιο κρίσιμο τομέα: τις υπηρεσίες», τόνισε ο Μπρουσουέλας.

Οπως όμως σχολιάζει σε ανάλυσή του και το CNN, τώρα αρχίζει το δύσκολο μέρος, κοινώς η εξειδίκευση των όρων…