Η ανάκαμψη/αναπήδηση της Ελληνικής οικονομίας από τα βάθη της εποχής των Μνημονίων, με το ΑΕΠ να αγγίζει πλέον το επίπεδο των 195 δισ. ευρώ παρά το (πρόσκαιρο) πρόσθετο σοκ της πανδημίας και οπωσδήποτε με την βοήθεια της ροής πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (το δεύτερο συνθετικό συνήθως λησμονείται, ενώ αυτό υποτίθεται ότι θα μας οχυρώσει έναντι μελλοντικών σοκ…) βοήθησε στο να μην αποτελεί το υψηλό δημόσιο χρέος βαρίδι στην προβαλλόμενη εικόνα της χώρας.

Το 2008 ήμασταν με ΑΕΠ 242 δισ. ευρώ^. το 2015 είχαμε καταβυθιστεί στα 176,5: καθώς όμως εκείνο που «μετράει» ως δείκτης στα μάτια των διεθνών παρατηρητών που ζουν στον τεχνητό παράδεισο των Ράϊνχαρτ-Ρόγκοφφ (όπου εκείνο που στοχεύεται είναι ο λόγος χρέους ως προς ΑΕΠ ), η βελτίωση από το 185% του 2019 σε κάτω του 170% το 2023 με στόχευση γύρω στο 140% το 2028-29 «αρκεί» για θετικές-προς-θριαμβολογικές αναφορές. Μαζί με το γεγονός, βέβαια, ότι το 2023 πιάσαμε ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 2% έναντι 0,4% της Ευρωζώνης. Το γεγονός ότι σε απόλυτα μεγέθη το Ελληνικό δημόσιο χρέος – παρά το μεγάλο κούρεμα του 2012 και τις έκτοτε διαδοχικές ρυθμίσεις – από 304 δισ. ευρώ στην κορύφωση της κρίσης ξεπέρασε αισίως τα 406 δις το 2023, δεν καταφέρνει να «γράψει» ως προειδοποίηση.

*    *    *

Αυτά όμως, είπαμε, έχουν ήδη χωνευτεί. Εκείνο όμως που έχει μείνει αιδημόνως εκτός συζήτησης είναι το γεγονός ότι εν τω μεταξύ έχουμε φροντίσει – ως χώρα, ως πολιτικό σύστημα, ως κοινή γνώμη – να φορτώσουμε ένα νέο είδος χρέους, το οποίο δεν συζητιέται. Κατά καιρούς μουρμουρίζεται ως «κρυφό» χρέος, δηλαδή μη καταγραφόμενο στο δημόσιο χρέος που συνήθως συζητείται^. προτείνουμε μιαν άλλη ορολογία, να αναφέρεται δηλαδή ως τσαχπίνικο (ή έστω ως επιδέξιο) χρέος.

Να εξηγηθούμε: Το δημόσιο χρέος ή χρέος Γενικής Κυβέρνησης συμπεριλαμβάνει όλους (άνω των 1.500) φορείς, που σημαντικότερος όλων είναι το Κράτος, αλλά υπάρχουν και οι Περιφέρειες, οι Δήμοι, οι δημοτικές επιχειρήσεις/ΔΕΚΟ, τα νοσοκομεία, τα πανεπιστήμια, οι ασφαλιστικοί οργανισμοί (εδώ το πράγμα πλέον βαραίνει). Το μεταξύ των φορέων χρέος, δηλαδή όσα δανείζονταν – κυρίως – το Κράτος/η Κεντρική Διοίκηση από τους υπολοίπους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, ως ενδοκυβερνητικός δανεισμός, δεν προσμετράται στο Δημόσιο Χρέος.

Ενώ, λοιπόν, το κρατικό χρέος τα τελευταία χρόνια σταθερά αυξανόταν, στην αγορά δεν βρίσκει κανείς ομόλογα του Δημοσίου προς διαπραγμάτευση. Την στιγμή που όλοι παρακολουθούσαμε – και ευφραινόμασταν – πόσο ευκολότερα και φθηνότερα (μέχρι την τελευταία εκτίναξη των επιτοκίων, αλλ’ αυτό διεθνές φαινόμενο) δανειζόταν η Ελλάδα στις αγορές, με φιλικό χτύπημα στην πλάτη και από τις rating agencies, την ίδια στιγμή η δευτερογενής αγορά ομολόγων τείνει να στερέψει από τίτλους προς διαπραγμάτευση.

Τι είναι πάλι ετούτο; Και πώς εξηγείται; Ένα από τα «δώρα» που άφησε πίσω της η εποχή των Μνημονίων και η Τρόικα ήταν ο εξορθολογισμός της διαχείρισης των ταμειακών διαθεσίμων της Γενικής Κυβέρνησης. Αυτό ακούγεται – και είναι – εύλογο, καθώς το σκορποχώρι διαχείρισης ιδίως από ΔΕΚΟ και Ασφαλιστικά Ταμεία, είχε φέρει παλιότερα γνώριμα και επικίνδυνα προβλήματα. Όμως η σε τακτική βάση αγορά εκ μέρους του ΟΔΔΗΧ τίτλων έκδοσης του Ελληνικού Δημοσίου από την δευτερογενή αγορά και μεταπώληση τους με βάση repos (συμφωνίες επαναγοράς) σε φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, έχει ως λογιστικό αποτέλεσμα την ΜΗ-προσμέτρηση των τίτλων αυτών στο δημόσιο χρέος.

Αν τα repos το φθινόπωρο του 2019 ήταν λίγο πάνω από τα 20 δις ευρώ και στα τέλη της χρονιάς εκείνης λίγο κάτω από τα 30 δισ. ευρώ, στα τέλη του 2023 τα βρίσκουμε εκτοξευμένα στα 54,5 δισ. ευρώ. (Δηλαδή από κάτι γύρω στο 10% του ΑΕΠ, το κονδύλι αυτό πάει να ξεπεράσει το 25% του ΑΕΠ). Αυτό το χρέος, δηλαδή ο ενδοκυβερνητικός δανεισμός από φορείς της Γενικής Κυβέρνησης, έχει φθάσει να αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο δανειστή της Ελλάδας: πρώτοι ήταν το 2022 οι επίσημοι δανειστές των Προγραμμάτων Διάσωσης με 59% του συνόλου , δεύτεροι οι φορείς Γενικής Κυβέρνησης με 15%, τρίτη μόλις η ΕΚΤ με 10%. Κατά τα άλλα, πράξεις repos που διενεργούνται από τον ΟΔΔΗΧ έχουν καθοριστική σημασία για την διαμόρφωση – συνολικά – του επιπέδου των επιτοκίων του κρατικού δανεισμού, καθώς επηρεάζουν εν πολλοίς το stock των διαθεσίμων τίτλων. (Ενώ εμείς σκύβουμε με ενδιαφέρον πάνω  στα ποσοστά υπερκάλυψης νέων εκδόσεων Ελληνικού χαρτιού ύψους μιας φούχτας δις κάθε φορά, ή πάλι στην τελευταία βελτίωση ή μη-βελτίωση της αξιολόγησης από την S&P ή την Moody’s)

*          *          *

Τίποτε απ’ όλα όσα καταγράψαμε εδώ δεν σημαίνει «σκάνδαλο» ή κάτι αντίστοιχο από τα συνηθιζομενα οσάκις γίνεται αναφορά στο Δημόσιο Χρέος. Ο ΟΔΔΗΧ μια χαρά την κάνει την δουλειά που του έχει ανατεθεί, αποφεύγοντας και πάντως αποσβένοντας κραδασμούς. Μόνο που… κάποια στιγμή αυτό το ενδοκυβερνητικό χρέος, στο επίπεδο που τείνει να διαμορφωθεί και με την εσωτερική σύνδεση που έχει (ξαναθυμηθείτε τι ήταν και τι είναι τα Ασφαλιστικά Ταμεία, π.χ.), θα τραβήξει την προσοχή των σήμερα ενθουσιασμένων με την πορεία της Ελληνικής οικονομίας διεθνών παρατηρητών.

Τότε, το σήμα «Προσδεθείτε» θα μπορούσε να ανάψει απότομα. Ακόμη και προτού ξυπνήσουμε όλοι στο ότι το 2032 ή κάπου εκεί λήγει η ευνοϊκή ρύθμιση εξυπηρέτησης του (προ-τσαχπινιάς) δημοσίου χρέους μας.