Κάθε χρόνο, στις 31 Οκτωβρίου, οι ενήλικες στις ΗΠΑ και τη Βρετανία περιμένουν να ακούσουν «πονηρά» χτυπήματα στην πόρτα τους από μεταμφιεσμένα παιδιά που, με τα χέρια απλωμένα, τους προκαλούν να τα κεράσουν κάποιο γλύκισμα αν δεν θέλουν να…. τους τρομάξουν με τις μεταμφιέσεις τους.

Οψίμως το «έθιμο» έχει αρχίσει να κατηφορίζει και στην Ελλάδα και κάθε χρόνο όλο και περισσότερα παιδιά ζουν δεύτερες, φθινοπωρινές Απόκριες, θεματικά ίσως ελαφρώς πιο dark, αν και η αλήθεια είναι ότι προς το παρόν δεν έχει καθιερωθεί να πηγαίνουν από πόρτα σε πόρτα απαιτώντας γλυκίσματα από τους γείτονες. Πολλές επιχειρήσεις όμως, ιδίως της εστίασης, οργανώνουν βραδιές για το νεανικό κοινό που θέλει να σπάσει τη ρουτίνα με μία βραδιά με χαραγμένες κολοκύθες και κεριά που στην νεολληνική κουλτούρα, λειτουργεί και ως έμμεσο πρελούδιο των Χριστουγέννων.

Όλες αυτές οι αφορμές γιορτής και ξεγνοιασιάς ωστόσο, έχουν σύμφωνα με τους ιστορικούς τις ρίζες τους σε παλιότερες, δύσκολες εποχές, σε κέλτικες γιορτές και ίσως ένα χαμένο έθιμο των Χριστουγέννων, κατά το οποίο φτωχά παιδιά όντως ζητιάνευαν για λίγη τροφή στις κοινότητές τους.

Οι απαρχές του Haloween χρονολογούνται πάνω από 2.000 χρόνια πριν, και απαντώνται στο Samhain, την κέλτικη πρωτοχρονιά που έπεφτε την 1η Νοεμβρίου. Οι δαίμονες, οι νεράιδες και τα πνεύματα των νεκρών πιστευόταν ότι περπατούσαν στη γη την προηγούμενη νύχτα, όταν ο διαχωρισμός μεταξύ των κόσμων των ζωντανών και των νεκρών θεωρείτο «λεπτός».

Οι Κέλτες άναβαν φωτιές και μοίραζαν δώρα και φαγητό, ενώ μεταμφιέζονταν ώστε τα πνεύματα των νεκρών να μην τους αναγνωρίσουν. Εφτά αιώνες αργότερα, το Samhain έχει μετατραπεί στην… Ημέρα των Αγίων Πάντων, καθώς οι χριστιανοί άρχισαν να υιοθετούν και να προσαρμόζουν στα δικά τους μέτρα τις παγανιστικές γιορτές. Όμως η προηγούμενη νύχτα συνέχισε να γιορτάζεται με φωτιές και κοστούμια, και βαφτίστηκε αργότερα «Halloween».

Ευρωπαίοι μετανάστες έφεραν στη συνέχεια το Halloween στις Ηνωμένες Πολιτείες και η γιορτή έγινε δημοφιλής τη δεκαετία του 1800, όταν η μετανάστευση από την Ιρλανδία στην Αμερική αυξήθηκε ραγδαία. Τα λαϊκά έθιμα και οι πεποιθήσεις συγχωνεύτηκαν με υφιστάμενες γεωργικές παραδόσεις και το Haloween περιπλέχθηκε με αποκρυφιστικά στοιχεία, αλλά παρέμεινε προσδεδεμένο στη φθινοπωρινή συγκομιδή. Με την πάροδο των ετών, τα παιδιά των κοινοτήτων κατέβασαν τις παραδόσεις στα μέτρα τους και άρχισαν να ντύνονται φαντάσματα – τα πνεύματα δηλαδή από τα οποία οι πρώτοι μασκαράδες υποτίθεται προς προσπαθούσαν να ξεφύγουν.

Πώς όμως αυτές οι κέλτικες παραδόσεις εξελίχθηκαν στο έθιμο του trick or treat; Σύμφωνα με την πέμπτη έκδοση του Holiday Symbols and Customs, ήδη από τον 16ο αιώνα, ήταν σύνηθες στην Αγγλία οι πιο φτωχοί να βγαίνουν για επαιτεία την Ημέρα των Ψυχών, και τα παιδιά ανέλαβαν τελικά την σκυτάλη. Εκείνη την εποχή, ήταν δημοφιλές να δίνουν στα παιδιά κέικ διακοσμημένα με βρώσιμους σταυρούς που ονομάζονταν «κέικ ψυχής». Σε αντάλλαγμα, τα παιδιά «όφειλαν» να προσευχηθούν για όσους τους κερνούσαν με γλυκίσματα.

Η συγγραφέας του βιβλίου Trick or Treat: A History of Halloween, Lisa Morton, εντοπίζει τις πρώτες αναφορές καθιερωμένων εορτασμών σε μια επιστολή της βασίλισσας Βικτωρίας που περιγράφει πώς πέρασε το Halloween του 1869 στη Σκωτία, και αναφέρεται σε άναμμα φωτιάς.

«Αφού έκαναν το γύρο του Κάστρου», σημειώνεται στην επιστολή, “οι υπόλοιποι πυρσοί ρίχτηκαν και σχημάτισαν ένα σωρό στη νοτιοδυτική γωνία, δημιουργώντας έτσι μια μεγάλη φωτιά, η οποία γρήγορα φούντωσε και με άλλα καύσιμα, μέχρι που σχημάτισε μια φλεγόμενη μάζα τεράστιων διαστάσεων, γύρω από την οποία χορέψαν ζωηρά».

Η Morton καταγράφει τέλος πως οι Αμερικανοί της μεσαίας τάξης συχνά αγωνιούσαν να μιμηθούν τα «ξαδέλφια» τους από τη Βρετανία, γεγονός που εξηγεί γιατί και πώς τυπώθηκε το 1870 ένα διήγημα, που παρουσίαζε το Χάλοουιν ως μια αγγλική γιορτή που γιορτάζεται από τα παιδιά, με «μαντείες» και παιχνίδια για να εξασφαλίσουν κεράσματα.