Το όνειρο του Ίλον Μασκ για αποίκηση στον Άρη μέσα στις επόμενες δεκαετίες μπορεί για ορισμένους να φαντάζει ελκυστικό εν μέσω κλιματικής κρίσης και γεωπολιτικής αστάθειας, αλλά ένα νέο βιβλίο που υπογράφουν η Κέλι και ο Ζακ Βάινερσμιθ προειδοποιεί ότι η ζωή στον Κόκκινο Πλανήτη θα είναι εξαιρετικά δύσκολη και πιθανώς καταδικασμένη σε αποτυχία – στο άμεσο μέλλον τουλάχιστον.

Οι συγγραφείς εξετάζουν τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ιδέα της πολυπλανητικής ζωής, αποδομώντας (κατ’ αυτούς) μύθους και εσφαλμένες αντιλήψεις.

Αρχικά ενθουσιασμένοι με την προοπτική διαβίωσης ανθρώπων στον Άρη, οι συγγραφείς δήλωσαν ότι η έρευνά τους τους μετέτρεψε σε σκεπτικιστές του διαστημικού αποικισμού. «Αφήνοντας μια κατά 2 βαθμούς Κελσίου θερμότερη Γη για τον Άρη θα ήταν σαν να αφήνετε ένα ακατάστατο δωμάτιο για να ζήσετε σε μια χωματερή τοξικών αποβλήτων», γράφουν χαρακτηριστικά στην εισαγωγή του βιβλίου.

Ερευνώντας νευραλγικά θέματα για τη διαβίωση σε έναν τόσο αφιλόξενο πλανήτη, εξερευνούν τις πιθανές δυσκολίες στην αναπαραγωγή, τη γεωργία, αλλά και τις ηθικές προεκτάσεις του εγχειρήματος.

Το περιβάλλον του Άρη είναι άκρως τοξικό και στερείται πολλών βασικών στοιχείων για την ανθρώπινη επιβίωση, όπως επαρκής βαρύτητα, ασφαλής ατμόσφαιρα και μαγνητικό πεδίο για την προστασία από την ακτινοβολία. Ο Ζακ Βάινερσμιθ τονίζει ότι ο πλανήτης διαθέτει λεπτή ατμόσφαιρα, και επισημαίνει πως υπάρχουν επιβλαβή στοιχεία στο έδαφος, ενώ ισχυρές καταιγίδες σκόνης, είναι βέβαιο ότι θα απειλήσουν τις επιφανειακές υποδομές και εγκαταστάσεις.

Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια αφορούν τη βιολογία και την αναπαραγωγή. Οι συγγραφείς επισημαίνουν ότι οι συνθήκες στον Άρη, μπορεί να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, όπως απώλεια οστικής μάζας, καρκίνο και επιπλοκές κατά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό. Τα δεδομένα από τους αστροναύτες σε τροχιά γύρω από τη Γη, αν και χρήσιμα, δεν επαρκούν για να κατανοήσουμε τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτών των συνθηκών. Επίσης, υπάρχουν σοβαρές ερωτήσεις σχετικά με τη δυνατότητα γέννησης και ανάπτυξης υγιών παιδιών στο διάστημα.

Η μεγαλύτερη σε διάρκεια παραμονή ανθρώπου στο διάστημα ήταν κάτι λιγότερο από ενάμιση χρόνο. Οι αστροναύτες εμφανίζουν αναμενόμενα απώλεια οστικής μάζας περίπου 1% στους γοφούς τους κάθε μήνα. Ακόμα και αν στον Αρη, η αντίστοιχη απώλεια είναι μόλις 0,1% (η βαρύτητα εκεί αντιστοιχεί στο 38% της γήινης επιφανειακής βαρύτητας), η προοπτική θα ήταν δυσμενής για τις γεννήσεις, όπου η λεκάνη και οι γοφοί δέχονται μεγάλες πιέσεις.

Οι συγγραφείς επισημαίνουν, επίσης, ότι η αποίκηση του Άρη θα απαιτούσε πολύπλοκο εξοπλισμό και τεχνολογία για την εξασφάλιση τροφίμων και οξυγόνου. Η δημιουργία κλειστών οικολογικών συστημάτων που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τη διατήρηση της ζωής, όπως υπόγεια αγροκτήματα, είναι προς το παρόν σε αρχικό στάδιο έρευνας και ανάπτυξης. Ο Ζακ Βάινερσμιθ επισημαίνει ότι η αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας δεν θα είναι αρκετή εκεί, λόγω της σκόνης, ενώ η διατήρηση των συστημάτων υποστήριξης ζωής θα απαιτούσε τεράστιους πόρους.

Η πολιτική πραγματικότητα στο Διάστημα, είναι επίσης άγνωστος γρίφος. Η Συνθήκη για το Διάστημα ψηφίστηκε στα Ηνωμένα Έθνη το 1967 και αυτό είναι το κύριο σώμα νόμων που διέπει το διάστημα. Αριθμεί μόνο 2.000 λέξεις -είναι ένα πολύ σύντομο έγγραφο και σκόπιμα είναι ασαφές, επειδή οι άνθρωποι που το συνέταξαν αντιλαμβάνονταν πως δεν ήταν σε θέση να γνωρίζουν τι επιφυλάσσει το μέλλον. Τώρα βρισκόμαστε στο σημείο όπου τα πράγματα αρχίζουν «κινούνται» αλλά χωρίς σαφείς κατευθυντήριες γραμμές για το τι επιτρέπεται και τι όχι, πλην της απαγόρευσης για διεκδίκηση εδαφικής κυριαρχίας.

Παρά τις δυσκολίες, οι συγγραφείς βλέπουν το μέλλον της εξερεύνησης του διαστήματος ως μια ευκαιρία για επιστημονική πρόοδο. Προτείνουν τη δημιουργία ερευνητικών σταθμών στη Σελήνη για τη μελέτη της αναπαραγωγής και της ζωής σε χαμηλή βαρύτητα, πριν ξεκινήσουμε την αποίκηση του Άρη. Και σε αντίθεση με τον Κόκκινο Πλανήτη που απέχει, κατά μέσο όρο 225 εκατομμύρια χιλιόμετρα, η Σελήνη είναι μόλις 350.000 με 400.000 χιλιόμετρα μακριά.

Η απόσταση σχετίζεται και με τη δυνατότητα τηλεπικοινωνίας με τη «μητέρα» Γη. Από τον Άρη ως τη Γη, αναλόγως των σχετικών θέσεων των δύο πλανητών ένα μήνυμα θα έκανε τουλάχιστον τρία λεπτά να ταξιδέψει από το σημείο Α στο σημείο Β, και άλλα τρία για την απάντηση, καθιστώντας την άμεση επικοινωνία αργή. Με το γήινο φεγγάρι, από την άλλη μεριά, η χρονοκαθυστέρηση είναι μόλις ένα δευτερόλεπτο.

Έτσι, ενώ μια πλήρης αποίκηση είναι απίθανη στο εγγύς μέλλον, είναι πιο ρεαλιστικό να περιμένουμε επανδρωμένες αποστολές στον Άρη για εξερεύνηση και επιστροφή στη Γη.

Το βιβλίο των Βάινερσμιθ προσφέρει μια ρεαλιστική ματιά στις προκλήσεις της αποίκισης του Άρη, επισημαίνοντας ότι η επιστημονική έρευνα και η προσεκτική προετοιμασία είναι κρίσιμες για την αποφυγή ηθικών και τεχνικών καταστροφών. Αντί για γρήγορες κινήσεις, προτείνεται μακροχρόνια έρευνα και προοδευτική προσέγγιση για να εξασφαλιστεί η βιωσιμότητα της ανθρώπινης παρουσίας στο Διάστημα.