Πάει, έσβησε, πάντως πέρασε σε sotto voce κλίμακα η πρόσφατη εκείνη φλυαρία για το πώς η κυβέρνηση – την μια με φωτογενείς παρουσίες Αδώνιδος Γεωργιάδη στα σουπερμάρκετ, αργότερα με την πιο χλωμή εκδοχή Κώστα Σκρέκα, κάποιες φορές και με πρωθυπουργό ανάμεσα στα ράφια, πάντως με τα ποικιλώνυμα «καλάθια» (της νοικοκυράς, του νοικοκυριού, των γιορτών κοκ) – έδινε στα χαρακώματα την μάχη έναντι στην ακρίβεια. Φιλότιμη πλην ακόμη χλωμότερη η προσπάθεια του νυν ΥΠΑΝ Τάκη Θεοδωρικάκου να πείσει ότι «οι έλεγχοι επεκτείνονται και εντείνονται σε δεκάδες επιχειρήσεις, εκατοντάδες προϊόντα» και ότι «βιομηχανίες στα σουπερμάρκετ καλούνται να μειώσουν τα μεσοσταθμιστικό τους κέρδος». Και θα στοιχηματίζαμε ότι θα μείνει το θέμα της ακρίβειας, δηλαδή του βιωμένου από τα νοικοκυριά πληθωρισμού, σε χαμηλή πτήση και στην ΔΕΘ, στην αμέσως επόμενη στροφή των πραγμάτων.

Είχε φανεί ήδη, τότε, από την σχετική ανάσχεση των αναφορών στη μέσω Facebook επικοινωνία του Πρωθυπουργού με την κοινή γνώμη – ακολουθώντας την πρακτική του «αδιαμεσολάβητου» – στα θέματα της ακρίβειας/στην πορεία του πληθωρισμού. Μοναχική μνεία, η ενίσχυση για το ηλεκτρικό ρεύμα: «1,6 λεπτά ανά κιλοβατώρα για μηνιαίες καταναλώσεις μέχρι 500 κιλοβατώρες, χωρίς εισοδηματικά κριτήρια, κύριας και μη-κύριας κατοικίας», για όσους καταναλωτές είναι σε κυμαινόμενα τιμολόγια^. ενώ «ενίσχυση [πού] ανέρχεται σε 5 λεπτά ανά kWh για το σύνολο της κατανάλωσης για τους ενταγμένους στο Κοινωνικό Τιμολόγιο».

Με αναφορά, επιπλέον στην χρηματοδότηση του μέτρου από την «εισφορά στην υπερβάλλουσα κερδοφορία των μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με φυσικό αέριο – και με την κάποια θεατρικότητα «δεν πρόκειται να ανεχθούμε «ουρανοκατέβατα κέρδη» που καταλήγουν τις τσέπες των επιχειρήσεων και ανεβάζουν τεχνητά τους λογαριασμούς ενέργειας των καταναλωτών.

Τι λέτε να συνέβη; Είναι σχετικά απλό, αν και πολιτικά δύσπεπτο: όταν Γιάννης Στουρνάρας, Νίκος Βέττας, Πάνος Λιαργκόβας, ακόμη και Γιώργος Ξηραδάκης (ποιος είναι αυτός/γιατί τον φέρνουμε στην πρώτη γραμμή; θα το δείτε στην συνέχεια), δηλαδή ΤτΕ, ΙΟΒΕ, ΚΕΠΕ και XRTC (κι αυτό θα διευκρινισθεί ευθύς αμέσως), εξηγούν με μονότονη πλέον κανονικότητα ότι τα πληθωριστικά φαινόμενα έχουν ριζώσει – και πάλι – στην Ελληνική οικονομία λόγω των διαρθρωτικών στρεβλώσεων των αγορών προϊόντων και υπηρεσιών, συνειδητοποιείται ότι η πρακτική των προηγούμενων μηνών να επισημαίνεται – επικοινωνιακή μου τέχνη, κόσκινο! – πώς στην Ελλάδα ο ρυθμός του πληθωρισμού έχει υποχωρήσει κάτω από τον μέσο Ευρωπαϊκό (θυμηθείτε: 2,4% στην Ελλάδα τον Ιούνιο, 2,5% στην Ευρωζώνη κατά την Eurostat, με ανάλογο τον Μάϊο) κινδύνευε να στραβώσει. Και ήδη – Ιούλιος – στράβωσε: επιτάχυνση στο 2,7% κατά την ΕΛΣΤΑΤ, με το φυσικό αέριο (καλά, αυτό φανταζόμασταν!) αλλά και με τα αεροπορικά εισιτήρια (+18,4%) και ξενοδοχεία (+12,6%) να ξεφεύγουν – και είμαστε σε διακοπές, όσοι δεν υποχρεούνται σε staycation.

Προσπεράσαμε λοιπόν και πάλι τον μέσο όρο Ευρωζώνης, σύμφωνα με την εκτίμηση/flash estimate της Eurostat για τις εκεί εξελίξεις. (Μην το πείτε παραέξω, πλην η εμμονή του πληθωρισμού μέσα στο καλοκαίρι – εκεί που έδειχνε να υποχωρεί προς το μαγικό 2% – μπορεί μέχρι και να διακινδυνεύσει την πολυαναμενόμενη μείωση επιτοκίων από πλευράς ΕΚΤ. Ο πυρήνας του πληθωρισμού – δηλαδή όταν αφαιρεθούν ενέργεια και τρόφιμα – καθώς και οι τιμές των υπηρεσιών δείχνονται «ανθεκτικές»).

Όμως… για να είμαστε λίγο ειλικρινείς, κι ακόμη περισσότερο σοβαροί, όλη αυτή η συζήτηση πλέον για ένα δέκατο της μονάδας πάνω/ένα κάτω, και ακόμη περισσότερο η επαρχιώτική νοοτροπία «είμαστε καλύτεροι κι από την Ευρώπη», στο θέμα ειδικά του πληθωρισμού καλό δεν κάνει. Σε κανένα. 

Άλλωστε, άμα κοιτάξει κανείς προς την κατεύθυνση του Εναρμονισμένου Δείκτη Τιμών Καταναλωτή – που βοηθάει στην συγκρισιμότητα καταστάσεων εντός Ευρωζώνης – μας βρίσκει στο 3%. Αν, δε, πάρει τον κόπο και κοιτάξει το συγκριτικό διάγραμμα Ευρωζώνης-Ελλάδας, όπως παραστατικά το δίνει η ΕΛΣΤΑΤ, τι βλέπει; Ο Ελληνικός πληθωρισμός υστερεί αισθητά μέχρι το τέλος του 2021^. εκτινάζεται ανοδικά (αιχμή: άνοιξη-καλοκαίρι του 2022)^. μένει κάτω από τον Ευρωπαϊκό μέσο 2022-φθινόπωρο 2023^. προπορεύεται μέχρις Απρίλιο 2024 περνάει λίγο κάτω και προσπερνάει πάλι ανοδικά τους Ευρωπαίους τώρα.

 Καλό δεν κάνει και η πρόσδεση στην παλιά/κακή αντίληψη ότι είναι δουλειά του Κράτους, της Κυβέρνησης, του κυρίου Υπουργού «να ελέγξει τις τιμές» και «να τιθασσεύσει την ακρίβεια». Είναι το ίδιο αυτοτραυμαστική για τους (εκάστοτε) κρατούντες αυτή η λογική, που μας έρχεται από την εποχή των ελέγχων τιμών και της Αγρονομίας, όσο και η άλλη εκείνη επικοινωνιακή πατέντα του «η ακρίβεια είναι εισαγόμενη» (άρα «μην μας κοιτάτε εμάς, εμείς δεν φταίμε! να, τραβιέται και ο Άδωνις ή/και ο Πρωθυπουργός στα σουπερμάρκετ»).

Αναφερθήκαμε πριν σε Στουρνάρα-Βέττα-Λιαργκόβα – και στον Γιώργο Ξηραδάκη της XRTC: μην βιάζεστε!  θα εξηγήσουμε το «γιατί» του τελευταίου – επειδή με όλο και ισχυρότερη φωνή και σαφέστερες διατυπώσεις αναφέρονται στις διαρθρωτικές στρεβλώσεις της αγοράς. Οι οποίες μας έχουν εγκαταστήσει τον «πληθωρισμό απληστίας». Δηλαδή στις είτε δυσάρεστα κακοσχεδιασμένες αγορές – με κορυφαία εκείνη της ενέργειας, για την οποία μέχρι πριν λίγα χρόνια οι αρμόδιοι ζητούσαν περίπου το χειροκρότημα: τώρα τείνουν να κρύβονται πίσω από το άλλο, το «σχεδιασμοί Βρυξελλών»… – είτε ολιγοπωλιακές καταστάσεις. Ριζωμένες, όμως, ολιγοπωλιακές καταστάσεις τις οποίες κατά καιρούς οι πάντες κατακεραυνώνουν, μέχρις και ανασύροντας την καημένη την Επιτροπή Ανταγωνισμού ως φόβητρο ή/και ως υπόσχεση προστασίας του καταναλωτή δια του ανταγωνισμού, αλλ’ εν συνεχεία οι πάντες (οι ίδιοι «πάντες») προσπερνούν και λησμονούν.

Ακριβώς το τι σημαίνει ολιγοπώλιο, εν προκειμένω δε… κατά βάσιν δυοπώλιο, ήταν εκείνο που ανέδειξε πρόσφατη μελέτη της XRTC του Γιώργου Ξηραδάκη. Που, ακριβώς επειδή συνέπεσε με το τσουρούφλισμα πολλών Ελλήνων από τα θερινά εισιτήρια της ακτοπλοΐας – όσων, δηλαδή, είχαν την ακρισία να μην πάνε διακοπές στο χωριό/στο βουνό σύμφωνα με την συμβουλή της Σοφίας Βούλτεψη! – έπιασε το έντονο μηντιακό ενδιαφέρον.

Έτσι, η καταγραφή της αύξησης των εισιτηρίων της ακτοπλοΐας μέχρι και κατά 52% μέσα σε 5 χρόνια (για τα ΙΧ άνω του 60%), όλο και κάποια σχέση θα πρέπει να έχει με το γεγονός ότι τρεις μόλις εταιρείες – Attica, SeaJet, Minoan, κυρίως οι δυο πρώτες – ελέγχουν 49% των πλοίων της ακτοπλοΐας, 63% των θέσεων επιβατών και 71% της χωρητικότητας οχημάτων. Βέβαια, οι εταιρείες επισημαίνουν την εν τω μεταξύ εκτόξευση των ναυτιλιακών καυσίμων (παραμένουν 75% υψηλότερα από το 2022, με αιχμή το 2022), συν ότι φέτος ακρίβυναν κυρίως τα ταχύπλοα και το island hopping/οι ενδονησιωτικές διαδρομές. Όμως, και πάλι όταν μια γραμμή εξυπηρετείται από 2 έστω εταιρείες, τα εισιτήρια είναι συγκριτικά χαμηλότερα απ’ ό,τι όταν την καλύπτει μόνο μια…

Και εδώ, ας πούμε γιατί επιμείναμε στην έρευνα της XRTC και το προφίλ του Γ. Ξηραδάκη: έκανε μάστερς στην Αγγλία, στο U. of Wales, νωρίτερα στο City of London Polytechnic, δηλαδή «κοντά στην αγορά». Κυρίως όμως σπούδασε πρώτα στην ΑΕΝ Ασπροπύργου, ύστερα εργάσθηκε σε Ελληνικά καράβια. Η δε XRTC Business Consultants του, που κυρίως καλύπτει θέματα χρηματοδότησης της ναυτιλίας με σχέσεις συμβούλου σε Αραβικούς φορείς αλλά και στην China Development Bank,όταν δημοσιοποιεί έρευνες το κάνει ακριβώς «κοντά στην αγορά».

Όπως και με τις συγχωνεύσεις στον χώρο του λιανικού εμπορίου ή/και των τραπεζών, έτσι και στον χώρο της ακτοπλοΐας, διαδοχικές – το τονίζουμε: διαδοχικές! – Κυβερνήσεις αποδέχθηκαν, αν δεν συνέβαλαν στοργικά στην δημιουργία των ολιγοπωλιακών καταστάσεων. Και εν συνεχεία, στην επικράτηση των τιμολογιακών πρακτικών που τσουρουφλίζουν. Και… προσοχή! το να λέμε σήμερα ότι θα πρέπει το θέμα των ανταγωνιστικών συνθηκών να ξανακοιταχτεί, σοβαρά όμως, δεν εξαντλείται στην μουρμούρα για την στελέχωση και την βούληση διερεύνησης καταστάσεων από την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Ή στην φιλελεύθερη αυτοπαρουσίαση της Κυβέρνησης Μητσοτάκη.(Άλλωστε, οι γραμμές της ακτοπλοΐας «δίνονται» με μια διαδικασία. Άλλωστε, οι τράπεζες έχουν ρυθμιστική αρχή, που βλέπει τις χρεώσεις τους). Και πάντως, όση συζήτηση και επικοινωνία κι αν γίνεται γύρω από τον πληθωρισμό, τις συγκρίσεις, τις ερμηνείες κλπ. στο τέλος-τέλος ένα μετράει: η βιωμένη ακρίβεια στα νοικοκυριά (με τα εισοδήματά τους), η αντίληψη της νοικοκυράς (με τον οικογενειακό προϋπολογισμό).

Πολιτική ειλικρίνεια – αφίππευση από ιδεοληψίες – μακροπρόθεσμη παρέμβαση (ναι, παρέμβαση) στις αγορές – ουσιαστική πολιτική ανταγωνισμού: αυτή θα ήταν η λογική συνέπεια αν αναγνωριζόταν ότι ο πληθωρισμός τείνει να επανεγκατασταθεί σε μιαν οικονομία σαν την Ελληνική. Που εχει ζήσει δεκαετίες μαζί του.