Η Γαλλία βρίσκεται ξανά στη δίνη μιας σαρωτικής πολιτικής αστάθειας, έπειτα από την αιφνιδιαστική απόφαση του πρωθυπουργού Φρανσουά Μπαϊρού να υποβάλει την κυβέρνησή του σε ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή, στις 8 Σεπτεμβρίου με αιχμή το χρέος της Γαλλίας και τον επόμενο προϋπολογισμό, την ώρα που ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών Ερίκ Λόμπαρντ προειδοποιεί για τον κίνδυνο προσφυγής στο ΔΝΤ.

Με τις πιθανότητες υπέρ του Μπαϊρού ελάχιστες, οι μέρες του στο αξίωμα μοιάζουν μετρημένες καθώς το γαλλικό κοινοβούλιο είναι χωρισμένο σε τρία στρατόπεδα και δύο εξ αυτών θέλουν να τον ρίξουν. Ο Ζαν-Λυκ Μελανσόν της ριζοσπαστικής Αριστεράς κατηγόρησε τον πρωθυπουργό ότι «δραματοποιεί τεχνητά» την κατάσταση και προανήγγειλε πως το κόμμα του θα καταψηφίσει την κυβέρνηση. Το ίδιο έπραξε και η ακροδεξιά Εθνική Συσπείρωση της Μαρίν Λεπέν – το δεύτερο μεγαλύτερο αντιπολιτευτικό μπλοκ της Βουλής – που κάλεσε τον πρόεδρο Μακρόν να διαλύσει τη Βουλή και να προκηρύξει πρόωρες εκλογές

Αν χάσει την ψήφο εμπιστοσύνης, η παραίτηση θεωρείται δεδομένη, αφήνοντας τη χώρα ακέφαλη σε μια περίοδο έντονων οικονομικών, κοινωνικών και γεωπολιτικών προκλήσεων. Για δεύτερη φορά μέσα σε έναν χρόνο, οι συνέπειες της βεβιασμένης διάλυσης της Εθνοσυνέλευσης από τον Εμανουέλ Μακρόν, τον Ιούλιο του 2024, εγκυμονούν θεσμικό χάος και κοινωνική αναταραχή. Η «σαφήνεια» που ήλπιζε να πετύχει ο Γάλλος πρόεδρος μετά την ήττα του στις ευρωεκλογές αποδείχθηκε αυταπάτη. Το νέο κοινοβούλιο προέκυψε τριχοτομημένο ανάμεσα σε κεντρώους, ακροδεξιά και αριστερά, αποκλείοντας οποιαδήποτε σταθερή πλειοψηφία. Ο ίδιος ο Μακρόν περιθωριοποιήθηκε από την εσωτερική πολιτική, διατηρώντας το «σκήπτρο» του κυρίως στην εξωτερική πολιτική.

Ο πρώτος πρωθυπουργός μετά τη διάλυση, ο Μισέλ Μπαρνιέ, αποχώρησε τον περασμένο Δεκέμβριο όταν τα κόμματα της αντιπολίτευσης καταψήφισαν τον προϋπολογισμό. Τώρα, όλα δείχνουν πως ο διάδοχός του βαδίζει στην ίδια μοίρα. Η διαφορά είναι ότι ο Μπαϊρού αποφάσισε να μη αναλυθεί σε μήνες αδιέξοδων διαπραγματεύσεων.

Αν κερδίσει, θα πρόκειται για θεαματική δικαίωση της δραματικής του στρατηγικής: προειδοποιεί με φωνή σχεδόν προφητική για την «υπαρξιακή απειλή» που συνιστά το χρέος. Όμως ελάχιστοι πιστεύουν σε μια νίκη. Η αριθμητική είναι αμείλικτη: οι φιλοκυβερνητικοί βουλευτές είναι 210, ενώ οι αντιπολιτευόμενοι 353. Για να υπάρξει ελπίδα, θα χρειαζόταν τουλάχιστον αποχή της ακροδεξιάς ή –πράγμα αδιανόητο– στήριξη από τους Σοσιαλιστές.

Το πιθανότερο είναι ότι ο Μπαϊρού επιδιώκει κάτι άλλο: να καταγραφεί στην ιστορία ως ο πολιτικός που προειδοποίησε, χωρίς να εισακουστεί, για τον κίνδυνο «καταστροφής λόγω χρέους». Ίσως έχει κατά νου και το ορόσημο του 2027, ελπίζοντας πως τότε οι ψηφοφόροι θα θυμηθούν την υπεύθυνη, κατά τον ίδιο, στάση του. Ωστόσο, η κοινή γνώμη παραμένει αδιάφορη: οι περισσότεροι Γάλλοι δεν συμμερίζονται την αίσθηση επείγοντος ούτε αποδέχονται ότι πρέπει οι ίδιοι να επωμιστούν το βάρος – είναι μάλιστα αντίθετοι και στην κατάργηση δύο εκ των έντεκα επίσημων αργιών του έτους που προωθεί ο Μπαϊρού, θέλοντας να δώσει ώθηση στην ανάπτυξη.

Η χώρα ήδη προετοιμαζόταν για ένα εκρηκτικό φθινόπωρο. Το κίνημα Bloquons Tout («Να τα μπλοκάρουμε όλα») συγκεντρώνει οπαδούς, θυμίζοντας τα «Κίτρινα Γιλέκα». Οι σχεδιασμοί του Μπαϊρού για περικοπές δαπανών άναψαν φωτιές, ενώ η αριστερά του Ζαν-Λυκ Μελανσόν και τα συνδικάτα οργανώνουν κινητοποιήσεις. Η πρώτη μεγάλη διαδήλωση έχει οριστεί για τις 10 Σεπτεμβρίου – δύο μόλις ημέρες μετά την κρίσιμη ψηφοφορία.

Σε περίπτωση πτώσης της κυβέρνησης, το τοπίο μοιάζει αχαρτογράφητο. Ο Μακρόν δύσκολα θα παραιτηθεί και το πιθανότερο είναι να αναζητήσει νέο πρωθυπουργό. Όμως ποιος θα δεχθεί να διαδεχθεί δύο αποτυχημένους σε λίγους μήνες; Η Μαρίν Λεπέν ήδη ζητά νέα διάλυση της Βουλής, που πλέον επιτρέπεται συνταγματικά. Ωστόσο, νέες εκλογές δύσκολα θα ενίσχυαν το κέντρο και το πιθανότερο είναι να ενδυναμώσουν την ακροδεξιά, οδηγώντας εκ νέου σε τριπλό αδιέξοδο. Οι τελευταίοι 18 μήνες του Μακρόν στην εξουσία φαίνεται πως θα εξελιχθούν σε μία πικρή ιστορία που απέχει από τις υποσχέσεις και τους στόχους του μακρινού, πλέον, 2017.