Η ιστορία της ανθρωπότητας σημαδεύτηκε, και συνεχίζει να χαρακτηρίζεται, από μία σειρά από ανακαλύψεις, οι οποίες δίνουν ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη, απελευθερώνοντας και ενδυναμώνοντας τους ανθρώπους. Ο τροχός, η τυπογραφία, ο ατμός, η μηχανή εσωτερικής καύσης, οι υπολογιστές και το διαδίκτυο, είναι μερικά μόνο, απτά παραδείγματα. Η τεχνητή νοημοσύνη, παρότι βρίσκεται κοντά μας από το μακρινό 1943, σήμερα βλέπουμε να δημιουργεί αντίστοιχες προοπτικές για τα κράτη, τις επιχειρήσεις και τους ίδιους τους ιδιώτες. Ζούμε ήδη μία τεχνολογική επανάσταση, με πολλές προεκτάσεις.

Μια κρίσιμη συγκυρία για την παγκόσμια οικονομία

Η ξαφνική ανάδυση και η αλματώδης πρόοδος της «παραγωγικής» τεχνητής νοημοσύνης (GenAI) έρχεται σε μία κομβική περίοδο για την παγκόσμια οικονομία. Μετά την οικονομική κρίση του 2008, ο ρυθμός αύξησης της παραγωγικότητας παγκοσμίως μειώθηκε από το 3%, όπου είχε διαμορφωθεί τις προηγούμενες δεκαετίες, στο 1,3%. Η αντιστροφή αυτής της τάσης, είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ανάπτυξη, την κοινωνική συνοχή και την καταπολέμηση της φτώχειας. 

H GenAI μπορεί να αποτελέσει μία απάντηση στον «γρίφο» της τόνωσης της παραγωγικότητας και της ανάπτυξης, το οποίον καλούνται να λύσουν σήμερα κρατικοί και ιδιωτικοί οργανισμοί, σε ένα περιβάλλον οικονομικών πιέσεων. Πότε άλλοτε στο παρελθόν δεν είχαμε στα ακροδάχτυλά μας, κυριολεκτικά, μία τεχνολογία γενικού σκοπού, που να καθιστά σχεδόν μηδενικό το κόστος παραγωγής περιεχομένου, όπως γραπτό κείμενο, εικόνες, ακόμα και κώδικα υπολογιστικών προγραμμάτων − ουσιαστικά, περιεχόμενο που είναι ίδιο με αυτό που μόνο ένας άνθρωπος θα μπορούσε να δημιουργήσει μέχρι πρότινος. 

Τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα (LLMs), που είναι μία μορφή GenAI, έχουν εκπαιδευτεί σε τεράστιο όγκο πληροφοριών και έχουν δισεκατομμύρια ή τρισεκατομμύρια παραμέτρους, που τα εξοπλίζουν με πολυσύνθετες γνωστικές ικανότητες δημιουργίας και ανάλυσης περιεχομένου.

Είμαστε σε θέση, σήμερα, να γνωρίζουμε ότι η GenAI μπορεί να συμπληρώσει και να επαυξήσει μία σειρά από ανθρώπινες δεξιότητες, εκτελώντας κυρίως διεργασίες επεξεργασίας και ανάλυσης κειμένου ή δημιουργίας εικόνων/βίντεο από περιγραφή, σε ελάχιστο χρόνο και με αρκετά υψηλή ακρίβεια. Μελέτη του ΜΙΤ, για παράδειγμα, εκτιμά ότι ο χρόνος συγγραφής κειμένων μπορεί να επισπευστεί κατά δύο φορές με την GenAI, ενώ παγκόσμια μελέτη της EY σημειώνει ότι το 10% των επιχειρήσεων που θα εφαρμόσουν τις βέλτιστες πρακτικές τεχνητής νοημοσύνης μέχρι το 2025 θα δημιουργήσουν τουλάχιστον τριπλάσια αξία ως αποτέλεσμα της χρήσης της τεχνολογίας αυτής, σε σχέση με το 90% των επιχειρήσεων που δεν θα το κάνουν.

Αύξηση της παραγωγικότητας

Οι επιδράσεις μίας παρόμοιας αύξησης της παραγωγικότητας, στην ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας, είναι δυνητικά τεράστιες. Σύμφωνα με μελέτη της Goldman Sachs, η αξιοποίηση της GenAI θα μπορούσε να προσθέσει 1,5 ποσοστιαίες μονάδες στον ρυθμό αύξησης της παραγωγικότητας σε μία περίοδο 10 ετών, και να οδηγήσει σε αύξηση του παγκόσμιου ΑΕΠ κατά 7%, ή σχεδόν επτά τρις δολάρια. Αυτό ισοδυναμεί με το να προσθέταμε –πρακτικά– δύο επιπλέον ολόκληρες G7 οικονομίες στο παγκόσμιο ΑΕΠ, του μεγέθους της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου συνδυαστικά.

Συνεπώς, καθώς κινούμαστε εκθετικά στην καμπύλη ανάπτυξης της GenAI, μπορούμε να αναμένουμε ότι θα ενδυναμώσει τους εργαζόμενους, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να της αναθέσουν τη διεκπεραίωση επαναλαμβανόμενων διεργασιών «ρουτίνας», απελευθερώνοντας χρόνο για διεργασίες υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, και αυξάνοντας την αποδοτικότητά τους. Το ευρύ πεδίο εφαρμογής των LLMs σημαίνει, όμως, ότι η αγορά εργασίας θα επηρεαστεί σε έναν σημαντικό βαθμό. Περίπου το 67% των θέσεων εργασίας στις ανεπτυγμένες οικονομίες και το 57% στις αναδυόμενες, σύμφωνα με ανάλυση της EY-Parthenon, θεωρούνται μετρίως έως πολύ εκτεθειμένες στις επιπτώσεις της GenAI. Ο βαθμός έκθεσης, όμως, ανά τομέα, διαφέρει, και ίσως είναι η πρώτη φορά που τεχνολογικές και θετικές κατευθύνσεις που σχετίζονται με υπολογιστές, μαθηματικά, ιατρικές υπηρεσίες κ.τ.λ., συγκαταλέγονται στους πιο εκτεθειμένους στις επιδράσεις της GenAI. Στον αντίποδα, πιο περιορισμένες αναμένεται να είναι οι επιπτώσεις σε τομείς όπως οι κοινωνικές επιστήμες και οι υπηρεσίες προσωπικής φροντίδας, που απαιτούν δεξιότητες που περιλαμβάνουν σύνθετη ανθρώπινη αλληλεπίδραση, δημιουργικότητα και συναισθηματική κατανόηση. Ουσιαστικά, καθώς η GenAI καταρρίπτει τα εμπόδια επικοινωνίας μεταξύ ανθρώπων και μηχανών, ο εργαζόμενος θα μπορέσει να αποκτήσει έναν πολύτιμο «συν-εργάτη», που θα λειτουργεί σαν ένα «δεύτερο μυαλό», με τις ανεπτυγμένες οικονομίες να αναμένεται να δουν, σε πρώτη φάση, μεγαλύτερες προοπτικές επαύξησης του ανθρώπινου δυναμικού τους. 

Καταλύτης παραγωγής νέων ιδεών

Ωστόσο, οι επιδράσεις της τεχνητής νοημοσύνης δεν εξαντλούνται μόνο στην αύξηση της παραγωγικότητας. Ο σημαντικότερος, ίσως, αντίκτυπος, εντοπίζεται στην ενίσχυση της καινοτομίας και της δημιουργίας νέων ιδεών. Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να υποστηρίξει και να επιταχύνει τις διαδικασίες έρευνας και ανάπτυξης (R&D), διεκπεραιώνοντας καθημερινές εργασίες «ρουτίνας» και μειώνοντας τους χρόνους και το ρίσκο που είναι σύμφυτο σε κάθε πειραματισμό. Τα μοντέλα GenAI, για παράδειγμα, μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμους βοηθούς έρευνας, με δυνατότητες συλλογής και ανάλυσης δεδομένων, συγγραφής κώδικα και ολοκλήρωσης μαθηματικών πράξεων, επιτρέποντας στους επιστήμονες να επικεντρωθούν στην παραγωγή πρωτογενούς ερευνητικού έργου.  

Ενισχύοντας την καινοτομία, η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αποτελέσει καταλύτη παραγωγής νέων ιδεών, με ευρύτερο αντίκτυπο σε όλους τους τομείς της οικονομίας, αλλά και της γνώσης, όπως ακριβώς συνέβη με όλες τις προηγούμενες μετασχηματιστικές τεχνολογίες. Τέτοια εκθετικά, πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα, είναι ο λόγος για τον οποίο η «αγορά ιδεών» διαδραματίζει έναν καίριο ρόλο στη μακροχρόνια οικονομική ανάπτυξη, δημιουργώντας θετικές δευτερογενείς επιδράσεις.

Προϋπόθεση για να πραγματοποιηθεί αυτό το πολυπόθητο άλμα είναι να τοποθετήσουμε τους ανθρώπους, την τεχνολογία και την καινοτομία, από κοινού, στο επίκεντρο αυτού του μετασχηματισμού. Με τον τρόπο αυτό, παράλληλα με την αύξηση της παραγωγικότητας και τη δημιουργία χρηματοοικονομικής αξίας, θα δημιουργήσουμε μακροπρόθεσμη αξία για την ευρύτερη κοινωνία, και θα βελτιώσουμε δραματικά την εμπειρία των εργαζόμενων, των καταναλωτών, των πολιτών, και όλων των ενδιαφερόμενων μερών. 

*Ο Λάζαρος Πολυμενάκος είναι εταίρος στις Συμβουλευτικές Υπηρεσίες EY Ελλάδος και επικεφαλής συμβουλευτικών υπηρεσιών τεχνητής νοημοσύνης της EY στην περιοχή ΕΜΕΙΑ.