H αβεβαιότητα έχει καταστεί πλέον «κανόνας» σε παγκόσμιο επίπεδο και μέσα σε αυτό το περιβάλλον η ελληνική κυβέρνηση συντάσσει προϋπολογισμό… αισιοδοξίας, ο οποίος θα πρέπει να εκτελεστεί κατά γράμμα. Τι και αν η απειλή της ύφεσης −για κάποιους και του στασιμοπληθωρισμού− πλανάται πάνω από την Ευρώπη; Τι και αν τα μέτωπα του πολέμου, αντί να κλείνουν, ανοίγουν και σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη; Τι και αν αυξάνονται οι τριγμοί στις αγορές χρήματος από την παγκόσμια πολιτική των υψηλών επιτοκίων; Η Ελλάδα στέλνει, μέσω του προϋπολογισμού, μήνυμα ότι θέλει να ακολουθήσει τον δικό της δρόμο το 2024: να εμφανίσει από τα υψηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, ένα από τα 2-3 μεγαλύτερα ποσοστά ανάπτυξης μεταξύ των χωρών-μελών της ΕΕ, και μια αξιοσημείωτη, σε παγκόσμιο επίπεδο, μείωση της αναλογίας του χρέους ως προς το ΑΕΠ. Θα είναι εύκολο να κερδηθεί αυτό το στοίχημα; Όχι είναι η απάντηση. Θα ήταν ενδεχομένως ευκολότερο αν αυτός ο προϋπολογισμός θα έπρεπε να εκτελεστεί σε ένα πιο «βατό» διεθνές περιβάλλον. Όμως κάτι τέτοιο δεν φαίνεται στον ορίζοντα, οπότε και η επόμενη χρονιά θα κυλήσει με καθημερινή προσπάθεια για να επιτευχθούν οι επιμέρους φιλόδοξοι στόχοι.

Ο θεμέλιος λίθος πάνω στον οποίο έχει στηριχθεί όλο το οικοδόμημα του κρατικού προϋπολογισμού για το 2024 είναι η πρόβλεψη ότι η Ελλάδα θα εμφανίσει πραγματικό ρυθμό ανάπτυξης της τάξεως του 3%. Η εκτίμηση αυτή, σε συνδυασμό με την πρόβλεψη για συγκρατημένο προϋπολογισμό κάτω από το 2,5%, θα φέρει και πάλι το ΑΕΠ στα 235 δισ. ευρώ για πρώτη φορά από το 2009. Για να επιστρέψει όμως και αυτός ο δείκτης −ο βασικότερος όλων− στα προ μνημονίων επίπεδα, θα πρέπει να πάνε όλα κατ’ ευχήν στα ακόλουθα «πεδία»:

1.      Η ακρίβεια να μην επηρεάσει τα εκατομμύρια των Ελλήνων, αλλά και τα ακόμα περισσότερα εκατομμύρια των επισκεπτών της χώρας, ώστε η κατανάλωση να σκαρφαλώσει σε ακόμα υψηλότερα επίπεδα μέσα στο 2024. Αν γίνει η αναγωγή του συγκεκριμένου επιμέρους μακροοικονομικού στόχου, αναζητείται ένα νούμερο υψηλότερο των 200 δισ. ευρώ. Με το υψηλό κόστος του χρήματος να μην επιτρέπει την ενίσχυση της κατανάλωσης με το δανεικό χρήμα, το ερώτημα είναι αν μπορεί να επιτευχθεί έστω και μικρή ποσοστιαία αύξηση το 2024 συγκριτικά με το 2023.

2.      Για να βγει ο στόχος της ανάπτυξης, πρέπει να καταγραφεί διψήφια αύξηση στο κονδύλι των επενδύσεων. Αν επιβεβαιωθεί, το «μερίδιο» του λεγόμενου ακαθάριστου σχηματισμού κεφαλαίου στο ΑΕΠ θα ξεπεράσει το 15%. Ένα θετικό βήμα στην κατεύθυνση της αλλαγής του παραγωγικού μοντέλου χωρίς όμως να «πιάνει» η χώρα τα προ μνημονίων επίπεδα, όταν οι επενδύσεις αντιστοιχούσαν σε πάνω από το 20% του ΑΕΠ. Είναι εφικτή η διψήφια αύξηση μέσα στο 2024; Τα λεφτά υπάρχουν, καθώς ο πακτωλός των δισεκατομμυρίων από το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης −και χωρίς να υποτιμάται ο θετικός ρόλος που θα έχει η αποδέσμευση κοινοτικών κεφαλαίων για να αποκατασταθούν οι ζημιές στη Θεσσαλία− θα καλύψει το όποιο «κενό» θα μπορούσε να δημιουργήσει η αύξηση του κόστους του χρήματος. Αυτή τη φορά, η… γραφειοκρατία θα είναι ο πιθανός κίνδυνος και όχι η έλλειψη πόρων.

3.      Ο τουρισμός το 2023, παρά τις δυσκολίες που προκάλεσαν οι πλημμύρες και οι πυρκαγιές μέσα στην καρδιά της τουριστικής περιόδου, φαίνεται ότι θα καταρρίψει το ρεκόρ του 2019 για να κινηθεί σε νέο ιστορικό υψηλό. Όμως για το 2024, ο πήχης μπαίνει ακόμα πιο ψηλά. Έχει προϋπολογιστεί ότι το 2024 θα συγκεντρωθεί επιπλέον 1 δισ. ευρώ, με αποτέλεσμα η συνολική είσπραξη από τον τουρισμό να ξεπεράσει τα 20 ή και τα 21 δισ. ευρώ. Εδώ λοιπόν μπαίνει ο παράγοντας αβεβαιότητα για το ποια θα είναι η κατάσταση που θα επικρατεί εκτός Ελλάδας. Για παράδειγμα, ποιες ευρωπαϊκές οικονομίες θα έχουν (αν έχουν) ύφεση το 2024; Και αν αυτή συνδυαστεί με συνεχή αύξηση των τιμών (φαινόμενο στασιμοπληθωρισμού), δεν θα επηρεαστεί και ο πελάτης του ελληνικού τουρισμού, που κατά κύριο λόγο έχει ευρωπαϊκό διαβατήριο; Γεγονός είναι ότι υπάρχουν και λόγοι για αισιοδοξία. Μεγάλες επενδύσεις, περισσότερα δρομολόγια από και προς την Ελλάδα δημιουργούν προϋποθέσεις για περαιτέρω άνοδο. Δεν παύει πάντως η πρόβλεψη για τα τουριστικά έσοδα να είναι ένα από τα σημεία στα οποία μπαίνει ένα μεγάλο ερωτηματικό.

Οι δημοσιονομικοί στόχοι χωρίς την επίτευξη των μακροοικονομικών δεν μπορούν να επιτευχθούν. Όμως, η συγκέντρωση 63 δισ. ευρώ από φόρους −πολυετές ρεκόρ και αυτό για τη χώρα− θέλει και κάτι παραπάνω από ισχυρή ανάπτυξη. Θέλει και περαιτέρω συμμάζεμα της φοροδιαφυγής, για να στηριχτούν τα έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού και να παραχθεί το πρωτογενές πλεόνασμα του 2,1%. Ένα πρωτογενές πλεόνασμα το οποίο δεν μπορεί να στηριχτεί μόνο με τα έσοδα, αλλά και με τις δαπάνες. Και εδώ μπαίνει ακόμα ένας αστάθμητος παράγοντας: ποια θα είναι η έκταση των φυσικών καταστροφών του 2024; Θα φτάσουν τα 600 εκατ. ευρώ που θα μπουν στο αποθεματικό; Θα κρατηθούν οι τιμές της ενέργειας σε λογικά επίπεδα, ώστε να μην ξανατεθεί θέμα στήριξης; Θα υπάρξουν άλλοι αστάθμητοι παράγοντες, όπως δικαστικές αποφάσεις που θα δημιουργούν υποχρέωση αποζημιώσεων; Το θέλουμε το υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα των 5 δισ. ευρώ (σε αυτό το ποσό μεταφράζεται το 2,1%), ώστε να καλυφθεί το μεγαλύτερο μέρος των τόκων εξυπηρέτησης του χρέους και να πέσει η αναλογία του κοντά στο 152% του ΑΕΠ.

Ο προϋπολογισμός σε αριθμούς…

• Πάνω από 20 δισ. ευρώ έσοδα από τον τουρισμό προϋποθέτει η εκτέλεση του προϋπολογισμού για το 2024.
• Στα 63 δισ. ευρώ μπαίνει ο πήχης των φορολογικών εσόδων για το 2024.
• Ονομαστικό ΑΕΠ στα 235 δισ. ευρώ είχε να καταγραφεί στη χώρα από το μακρινό 2009, δηλαδή πριν από την είσοδο στη μνημονιακή περίοδο.
• Η καταναλωτική δαπάνη της χώρας θα πρέπει να ξεπεράσει τα 200 δισ. ευρώ για να επιτευχθεί ο στόχος για πραγματικό ρυθμό ανάπτυξης στο επίπεδο του 3%.
• Μερίδιο κοντά στο 16% προβλέπεται ότι θα καταλάβουν στη σύνθεση του ΑΕΠ οι επενδύσεις −ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου− στο τέλος του 2024.
• Κάτω από τα  360 δισ. ευρώ θα πρέπει να παραμείνει το χρέος της γενικής κυβέρνησης μέχρι το τέλος του 2024. Αυτό σημαίνει ουσιαστικά μηδενικό νέο δανεισμό.
• Στα 600 εκατ. ευρώ το ειδικό αποθεματικό για την αντιμετώπιση ζημιών από φυσικά φαινόμενα.