Πολλά χρόνια πριν σηκωθεί ο διακόπτης λειτουργίας του, οι μακέτες για το «ηλιακό» εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας Ivanpah στην ερήμο Μοχάβε, στα σύνορα της Καλιφόρνιας με τη Νέβαδα, έκαναν τον γύρο του κόσμου ως υπόσχεση ενός περιβαλλοντικά φιλικότερου, τεχνολογικά ανώτερου μέλλοντος. Όταν άνοιξε το 2014, ήταν το μεγαλύτερο στον κόσμο αλλά, μόλις μία δεκαετία αργότερα, ετοιμάζεται να κλείσει.

Ακόμα και σήμερα, αποτελεί ένα εντυπωσιακό, μοναδικό θέαμα: εκατοντάδες χιλιάδες κάτοπτρα σε έκταση 5 τετραγωνικών μιλίων κατευθύνουν το ηλιακό φως σε τρεις πύργους, ψηλότερους από το Άγαλμα της Ελευθερίας, για να παράγουν ατμό και στη συνέχεια ηλεκτρική ενέργεια μέσω τουρμπίνων.

Η τεχνολογία του, που βασιζόταν στις θερμικές αποδόσεις της συγκέντρωσης ηλιακής ενέργειας, θεωρούνταν πολλά υποσχόμενη, καθώς μπορούσε να παράγει ενέργεια ακόμα και όταν ο ήλιος έδυε. Η κατασκευή του υποστηρίχθηκε από την κυβέρνηση των ΗΠΑ με 1,6 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ οι εταιρείες Pacific Gas & Electric (PG&E) και Southern California Edison συμφώνησαν σε μακροχρόνια συμβόλαια αγοράς ενέργειας από το Ivanpah.

Παρά τις υψηλές προσδοκίες, το έργο αντιμετώπισε σοβαρές προκλήσεις. Η τεχνολογία αποδείχθηκε περίπλοκη και ευαίσθητη, καθώς οι καθρέφτες έπρεπε να παρακολουθούν με ακρίβεια την τροχιά του ήλιου. Το σύστημα απαιτούσε συνεχή ρύθμιση και συντήρηση, κάτι που το καθιστούσε δύσκολο στη διαχείριση και ακριβό.

Ο μεγαλύτερος λόγος αποτυχίας, όμως, ήταν η ραγδαία μείωση του κόστους των φωτοβολταϊκών πάνελ. Όταν το Ivanpah σχεδιάστηκε, τα φωτοβολταϊκά ήταν ακριβότερα, όμως μέσα σε λίγα χρόνια η τεχνολογία αυτή έγινε πολύ πιο φθηνή και αποδοτική, όπως και οι μπαταρίες αποθήκευσης ενέργειας. Σύμφωνα με την αναλύτρια Jenny Chase του BloombergNEF, κανείς δεν φανταζόταν το 2009 ότι τα φωτοβολταϊκά θα έφταναν να κοστίζουν «όσο ένας φράχτης».

Η NRG Energy, συνιδιοκτήτρια του εργοστασίου, ανακοίνωσε τον Ιανουάριο του 2024 ότι ακύρωσε τα συμβόλαια πώλησης ενέργειας που έληγαν το 2039, επικαλούμενη την ανάγκη για πιο αποδοτικές και οικονομικές τεχνολογίες. Η συμφωνία τερματισμού με την PG&E θα αποφέρει «σημαντική εξοικονόμηση» στους καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας στην Καλιφόρνια.

Το Ivanpah, που κάποτε θεωρούνταν πρωτοποριακό, τώρα συμβολίζει τις προκλήσεις της ενεργειακής μετάβασης. Για κάποιους, είναι παράδειγμα σπατάλης δημόσιου χρήματος και περιβαλλοντικής ζημιάς – ακτιβιστικές ομάδες είχαν επικρίνει το έργο για τις επιπτώσεις του στην άγρια ζωή της ερήμου. Για άλλους, όμως, η αποτυχία του αποτελεί μία φυσιολογική και καθόλου απογοητευτική εξέλιξη, στο πλαίσιο της αναζήτησης βιώσιμων ενεργειακών λύσεων. «Κάποιες φορές κερδίζεις, και κάποιες χάνεις».