Βρισκόμαστε ήδη στο απόγειο του πάντα αναζωογονητικού ελληνικού καλοκαιριού, προσπαθώντας να ξεχάσουμε προσωρινά τα δράματα που παίζονται γύρω μας. Αλλά χωρίς επιτυχία, καθώς οι εξελίξεις σε όλα τα μέτωπα είναι καταιγιστικές. Ένας ολόκληρος κόσμος αλλάζει χωρίς να προλαβαίνουμε να απορροφήσουμε, και πολύ περισσότερο να κατανοήσουμε, τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις και τι σημαίνουν οι συνεχείς ανατροπές κάθε βεβαιότητας.

Οι συνεχιζόμενοι πόλεμοι στη γειτονιά μας, που εκτείνονται από τον Εύξεινο Πόντο ως την Μέση Ανατολή, είναι αποκαρδιωτικοί, ξυπνώντας στους παλιότερους τις περιόδους των Παγκοσμίων Πολέμων.

Ενώ μια αλλιώτικη Αμερική, με πρόεδρο τον Ντόναλντ Τραμπ σε δεύτερη θητεία, έχουν κλονίσει τη «Δύση» όπως την ξέραμε. Η εντυπωσιακά ανερχόμενη Κίνα αποτελεί κι αυτή άδηλη ως προς τις συνέπειές της παράμετρο, ενώ η Ρωσία του Πούτιν ονειρεύεται περασμένα μεγαλεία με απρόβλεπτες επιπτώσεις.

Στην υφήλιο επικρατεί κλίμα ανησυχίας, αν μη και φόβου, που προκύπτει από εξοντωτικούς ανταγωνισμούς χωρίς να διαφαίνεται τέλος. Οι αυξανόμενες ροές προσφύγων στη γειτονιά μας αποτελούν άλλο ένα άλυτο, εφιαλτικό πρόβλημα.

Μαζί τρίζει και το οικοδόμημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία καλείται να βρει τη δική της θέση, ισορροπώντας μεταξύ της αναγκαίας αύξησης των εξοπλισμών και την επιθυμητή διατήρηση του κοινωνικού κράτους. Στην αναζήτηση της αυριανής θέσης της ΕΕ, ας μην παραβλεφθεί και ο ρόλος του ευρώ –και μάλιστα της διεθνούς εμβέλειάς του– με φόντο την αμφισβήτηση του δολαρίου: η διαχρονική σημασία της εξέλιξής του σε κατεύθυνση διεθνούς νομίσματος, με μνήμες Latin Monetary Union του 19ου αιώνα (όμως αυτή τη φορά με θεσμική οργάνωση), αξίζει να καταγραφεί παρά τις κρίσεις, και κυρίως την ανολοκλήρωτη ευρωπαϊκή οικονομική ενοποίηση δίπλα στη νομισματική. (Γράφοντας αυτές τις γραμμές στην Ελλάδα δεν ξεχνώ ότι το πρώτο παγκόσμιας εμβέλειας νόμισμα –για τον τότε κόσμο– υπήρξε το αθηναϊκό τετράδραχμο, πριν από 25 αιώνες).

Στην πρόσφατη εμφάνισή του στη χώρα μας, ο Μάριο Ντράγκι −συμμετέχοντας στο ετήσιο συνέδριο του Economist, με συνομιλητή μάλιστα τον Ευάγγελο Μυτιληναίο– μας κάλεσε να επανεφεύρουμε την Ευρωπαϊκή Ένωση − ασκώντας κριτική στο καυτό θέμα της ακριβής ενέργειας, αλλά και στη μη ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς και στην καθυστέρηση λήψης των σημαντικών αποφάσεων. Η επίσκεψη Ντράγκι συνέπεσε άλλωστε και με την επίσκεψη της Άνγκελα Μέρκελ στη χώρα μας, η οποία μίλησε σε εκδήλωση της Καθημερινής για τα 10 χρόνια από τα Μνημόνια: και αυτή εξέφρασε συγκρατημένη αισιοδοξία για το ευρωπαϊκό μας μέλλον.

Παράλληλα, όμως, στη χώρα μας συνεχίζονται οι αδιέξοδες ουσιαστικά συζητήσεις και αλληλοκατηγορίες για νέα και παλιά σκάνδαλα με τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις σε κλάδους της οικονομίας. Μια ταραγμένη συζήτηση που ξεκινάει από την εποχή του Ανδρέα Παπανδρέου και συνεχίζεται δυστυχώς με αυξανόμενο ρυθμό, με αποκορύφωση τελικά σήμερα το θέμα του ΟΠΕΚΕΠΕ.

Όλα αυτά και πολλά άλλα έχουν ήδη δει το φως της δημοσιότητας με ιδιαίτερα αποκαλυπτικό τρόπο στο βιβλίο Τα φάγαμε όλοι μαζί… και συνεχίζουμε να τα τρώμε του Θεόδωρου Πάγκαλου που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις μας (Κέρκυρα-Economia Publishing) το 2018. Εκεί αναφέρονται με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες οι παρανομίες που είχαν επινοήσει πολλές επαγγελματικές τάξεις. Ιδιαίτερη κατηγορία αποτελεί εν προκειμένω η περίπτωση που περιγράφεται στο βιβλίο των Εκδόσεων Πατάκη Παιχνίδι με το σύστημα. Σύντομη έρευνα περί της φύσεως και των αιτιών της καταρρεύσεως των εθνών, του συνταξιούχου σήμερα διευθυντή του Γενικού Λογιστηρίου Γιώργου Μπούτου, με θέμα τις παρανόμως καταβαλλόμενες αποζημιώσεις προς πλήθος εκπαιδευτών χωρίς τα απαραίτητα προσόντα, παρά μόνο συγγενικές σχέσεις με αρμόδιους, που είχαν διδάξει σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης. Ενώ ιδιαίτερα διαφωτιστικές είναι και οι καταγραφές των αρχικών αιτίων της ελληνικής κρίσης στα βιβλία των Εκδόσεων Κέρκυρα-Economia Publishing του Charles H. Dallara, Euroshock. Πώς η μεγαλύτερη αναδιάρθρωση χρέους στην ιστορία βοήθησε την Ελλάδα και διαφύλαξε την Ευρωζώνη και του Νικόλαου Γκαργκάνα Greece’s sovereign debt crisis and its economic aftermath, του οποίου η ελληνική έκδοση θα κυκλοφορήσει ως το τέλος του έτους.

Τελικά, ό,τι έγινε έγινε: δυσάρεστη η διατύπωση, αλλ’ έτσι είναι τα πράγματα. Οι καταγγελλόμενες παρανομίες αφορούν τόσο αυτούς που τις οργάνωσαν και τις διέπραξαν, όσο φυσικά και όσους επωφελήθηκαν – αλλά και εκείνους που τις ανέχθηκαν. Ας αποδοθούν επιτέλους οι ευθύνες σε όσους αναλογούν, όμως ας πάμε επιτέλους παρακάτω.

Το μεγάλο διακύβευμα είναι αν κι εμείς θα ωριμάσουμε επιτέλους και αν θα βάλουμε φρένο στην απύθμενη υποκρισία και στις αδιέξοδες αλληλοκατηγορίες. Θα καταφέρουμε να σχεδιάσουμε το μέλλον με λειτουργικούς θεσμούς σε κάθε πεδίο, με στρατηγική και αλληλοσεβασμό, μέσα στην ταραγμένη αυτή περίοδο της ιστορίας; Με ξεκάθαρο όραμα, με στόχους και ελέγχους και –το κυριότερο− με καλύτερη παιδεία και αντίληψη του ρόλου του πολίτη.