Τουλάχιστον 3 χαρακτήρες

TO ΝΟΜΙΚΟ ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ REAL ESTATE

To νομικό σταυρόλεξο του ελληνικού Real Estate
Φωτ. RZU / Freepik
Από την πολυνομία και την απουσία κτηματογράφησης μέχρι την καθυστέρηση των διαδικασιών και την έλλειψη ψηφιοποίησης, οι νομικές πτυχές που αφορούν τη διαχείριση, την οικοδόμηση και τη μεταβίβαση ακινήτων στη χώρα μας είναι κομβικές. Σήμερα καλούμαστε να καλύψουμε το χαμένο έδαφος και να εναρμονιστούμε με τις καλές πρακτικές διεθνώς. Πόσο εύκολα, όμως, μπορούμε να τα καταφέρουμε;

Η πραγματικότητα σε ό,τι έχει να κάνει με τη δικαιοσύνη και το real estate είναι μάλλον …οδυνηρή. Ακόμη και 8 μήνες μπορεί να χρειάζονται για τη μεταβίβαση ενός ακινήτου στην Ελλάδα πέραν της πολυνομίας, της ασάφειας και του ελλείμματος εμπιστοσύνης − μερικά μόνο από τα «αγκάθια» που θα πρέπει να επιλυθούν μέχρι η ελληνική αγορά ακινήτων να καλύψει τις διαχρονικές της αδυναμίες σε νομικά ζητήματα που συχνά καθυστερούν ακόμη και για χρόνια τις διαδικασίες είτε πρόκειται για μεγαλύτερα είτε ακόμη και για μικρότερα ακίνητα. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι η ψηφιοποίηση κάποιων υπηρεσιών τα τελευταία έτη έχει επιφέρει πράγματι βελτιώσεις (και) στις νομικές διαδικασίες που διέπουν τα ακίνητα στη χώρα μας. 

Ακριβώς αυτές τις διαχρονικές αδυναμίες, τις βελτιώσεις αλλά και συνολικά το μέλλον της αγοράς ακινήτων, σε ό,τι έχει να κάνει ειδικά με το νομικό πλαίσιο, αποτυπώνουν οι κ.κ. Χριστίνα Ζακοπούλου, δικηγόρος (Counsel) και η κ. Έλενα Χατζηιωαννίδου, δικηγόρος (Associate) της «Μπερνίτσας Δικηγορική Εταιρεία», και ο κ. Γεώργιος Ρέκας, δικηγόρος και προϊστάμενος Νομικών Υπηρεσιών της «Σιούφας και Συνεργάτες Δικηγορική Εταιρεία». 

Καθυστερήσεις

«Οι μεταβιβάσεις ακινήτων ενδιαφέρουν τους συναλλασσόμενους, δηλαδή τους πωλητές και τους αγοραστές, αλλά επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα όλους τους τομείς της αγοράς των ακινήτων και την εθνική οικονομία», επισημαίνει ο κ. Ρέκας. «Γι’ αυτόν τον λόγο τελικά προσελκύουν το ενδιαφέρον όχι μόνο ενός στενού κύκλου συναλλασσομένων, αλλά όλης της αγοράς. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση της απλούστευσης των διαδικασιών της μεταβίβασης ενός ακινήτου. Η ψηφιοποίηση πολλών υπηρεσιών, η χρήση ηλεκτρονικών πλατφορμών, όπως το myProperty, καθώς και η κατάργηση ορισμένων δικαιολογητικών, όπως το πιστοποιητικό ΤΑΠ, έχουν μειώσει σημαντικά τον χρόνο ολοκλήρωσης μιας μεταβίβασης. Επιπλέον, με τον πιο πρόσφατο νόμο που ψηφίστηκε για το Κτηματολόγιο (ν. 5142/2024), δίνεται πλέον η δυνατότητα να διορθώνονται ευκολότερα αποκλίσεις τετραγωνικών, οι οποίες στο παρελθόν μπορούσαν να καθυστερήσουν ή να ματαιώσουν μια συναλλαγή. Ωστόσο, δεν μπορούμε να πούμε ότι λύθηκαν όλα τα προβλήματα. Σε περιοχές χωρίς ολοκληρωμένη κτηματογράφηση ή σε περιπτώσεις με παλαιούς τίτλους εξακολουθούν να υπάρχουν καθυστερήσεις, ενώ οι πολεοδομικές τακτοποιήσεις και τα ζητούμενα πιστοποιητικά συνεχίζουν να καθυστερούν τις συναλλαγές». 

«Ο ΝΕΟΣ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ (ΝΟΚ), ΟΙ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΚΑΙ Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΑΝ ΓΙΑ ΠΟΛΥ ΚΑΙΡΟ ΤΟΝ ΝΟΜΙΚΟ ΚΟΣΜΟ ΚΑΙ ΟΣΟΥΣ ΑΣΧΟΛΟΥΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΟΥ ΑΚΙΝΗΤΟΥ. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΑΦΩΣ ΔΥΟ ΚΥΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΟΛΛΕΣ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ. ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ, ΑΠΟ ΤΗ ΜΙΑ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠ’ ΤΗΝ ΑΛΛΗ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΥΠΗΡΕΤΕΙΤΑΙ Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. ΣΕ ΚΑΘΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ, ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΝΟΜΟΙ ΟΠΩΣ Ο ΝΟΚ ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΠΡΟΪΟΝ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΑΠΟΔΟΧΗΣ», ΑΝΑΦΕΡΕΙ Ο ΠΡΟΪΣΤΑΜΕΝΟΣ ΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΣ «ΣΙΟΥΦΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ», ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΡΕΚΑΣ.

Πέραν των καθυστερήσεων, η υπόθεση του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού έφερε μεγάλη αναστάτωση στην αγορά: «Ο Νέος Οικοδομικός Κανονισμός (ΝΟΚ), οι σχετικές προσφυγές και η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας απασχόλησαν για πολύ καιρό τον νομικό κόσμο και όσους ασχολούνται με την αγορά του ακινήτου. Υπάρχουν σαφώς δύο κύριες και πολλές επιμέρους αναγνώσεις του προβλήματος. Συγκεκριμένα, από τη μία θα πρέπει να διευκολύνονται οι επενδύσεις και απ’ την άλλη θα πρέπει να υπηρετείται η αρχή του σεβασμού και της προστασίας του περιβάλλοντος. Σε κάθε περίπτωση, σημαντικοί νόμοι όπως ο ΝΟΚ θα πρέπει να αποτελούν προϊόν διαβούλευσης και ευρύτερης αποδοχής. Επίσης, αναφύονται και άλλα ζητήματα, όπως η πολυδιάσπαση των νόμων, (να σημειωθεί ότι ο ΝΟΚ τροποποιήθηκε 102 φορές από την ψήφισή του μέχρι σήμερα), η ανάγκη υιοθέτησης θεσμικού πλαισίου που να διευκολύνει την ταχύτατη εκδίκαση των συγκεκριμένων προσφυγών, και η εν γένει καθυστέρηση της απονομής της δικαιοσύνης. Τα ζητήματα αυτά επηρεάζουν αρνητικά την αγορά και τους ενδιαφερόμενους επενδυτές. Διότι η αγορά επιθυμεί σταθερότητα, ασφάλεια δικαίου και υγιή ανταγωνισμό. Αντίθετα, ο νέος ΝΟΚ και όσα ακολούθησαν δημιούργησαν την αίσθηση ότι το πολεοδομικό πλαίσιο δεν είναι σαφές, και ότι το πλαίσιο των συναλλαγών μπορεί να μεταβληθεί και μετά την πάροδο πολλών ετών», αναφέρει ο κ. Ρέκας.

Προβλήματα και βελτιώσεις

Στη μεγάλη εικόνα, ο ίδιος εντοπίζει ένα σημαντικό ζήτημα σε ό,τι έχει να κάνει με το νομικό πλαίσιο που διέπει τις συναλλαγές των ακινήτων, μεταξύ άλλων, στην πολυνομία που δημιουργεί συχνά ασάφεια και έλλειψη εμπιστοσύνης: «Πολύ συχνά, μια κακή ή ελλιπής διάταξη συμπληρώνεται από μία αποσπασματική προσπάθεια επίλυσης των προβλημάτων, με συνέπεια να δημιουργούνται νέα προβλήματα ή δυσερμηνείες. Επίσης, η επιθυμία του κράτους να χρησιμοποιήσει τις συναλλαγές των ακινήτων προκειμένου να εισπράξει τις απαιτήσεις του αποτελεί τροχοπέδη στην απελευθέρωση της διαδικασίας της μεταβίβασης, αφού ο πολίτης οφείλει να αποδείξει, εκδίδοντας και προσκομίζοντας διάφορα πιστοποιητικά, ότι δεν οφείλει, ενώ το κράτος θα έπρεπε να είχε αυτοτελείς μηχανισμούς ελέγχου και όχι να καθυστερεί τις συναλλαγές. Η γραφειοκρατία και η έλλειψη προσωπικού είναι άλλος ένας σημαντικός παράγοντας, που συνδέεται αρχικά με τον μετασχηματισμό όλων των υποθηκοφυλακείων σε έμμισθα και ακολούθως με τη μετάβαση των υποθηκοφυλακείων στα Κτηματολόγια, την απομάκρυνση έμπειρων στελεχών και τη μη αντικατάστασή τους. Τέλος, παρά την πολιτική βούληση και τα τεράστια βήματα που έγιναν το τελευταίο διάστημα, δεν μπορούμε παρά να σημειώσουμε ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα αποτέλεσε και αποτελεί η αργή πρόοδος της ολοκλήρωσης του Κτηματολογίου που ξεκίνησε πριν από 30 χρόνια και αναμένεται να ολοκληρωθεί στο τέλος του τρέχοντος έτους. Ένα οργανωμένο Εθνικό Κτηματολόγιο σε πλήρη λειτουργία αποτελεί τη λύση για την επίλυση των περισσότερων προβλημάτων και τη μετάβαση στη νέα εποχή».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Από την άλλη έχουν συντελεστεί σημαντικές βελτιώσεις, «κάποιες από τις οποίες θα έλεγε κανείς ότι συνιστούν επανάσταση στον χώρο των ακινήτων. Η μεγαλύτερη ίσως πρόοδος είναι η ψηφιοποίηση πολλών διαδικασιών. Πλατφόρμες, όπως το myProperty, επιτρέπουν πλέον να ολοκληρώνονται μεταβιβάσεις με πολύ λιγότερα δικαιολογητικά και χωρίς ατέρμονες επισκέψεις σε υπηρεσίες. Με την προϋπόθεση ότι λειτουργεί κτηματολογικό γραφείο και ολοκληρώνεται η ψηφιοποίηση των υποθηκοφυλακείων, ο δικηγόρος πλέον μπορεί να διενεργεί έλεγχο τίτλων από το γραφείο του. Επίσης, φαίνεται ότι εξετάζεται το θέμα της κατάργησης των περιττών εγγράφων όπως το ΤΑΠ, όμως εξακολουθούν να ζητούνται ασφαλιστικές και φορολογικές ενημερότητες, πιστοποιητικά ΕΝΦΙΑ και άλλα έγγραφα που δεν έχουν καμία σχέση με τη μεταβίβαση του ακινήτου. Σημαντικό είναι ότι με τον πιο πρόσφατο νόμο για το Κτηματολόγιο δίνεται η δυνατότητα να διορθώνονται ευκολότερα μικρές αποκλίσεις στο Κτηματολόγιο, κάτι που στο παρελθόν μπορούσε να ματαιώσει τη συναλλαγή». 

Ο κ. Ρέκας εκτιμά ότι η ελληνική αγορά ακινήτων βρίσκεται σε μια καμπή, όπου συνδυάζονται μεγάλες προκλήσεις, αλλά και σημαντικές ευκαιρίες. Στο υπάρχον επενδυτικό ενδιαφέρον έρχονται να προστεθούν τα προγράμματα προσέλκυσης ξένων επενδυτών μέσω της «Golden Visa», εγχώρια προγράμματα όπως το «Σπίτι μου» που απευθύνονται σε συγκεκριμένα ακροατήρια, τα κίνητρα για να διατεθούν ακίνητα που δεν χρησιμοποιούνται, καθώς και κάθε προσπάθεια παροχής κινήτρων προς την κατεύθυνση ανάπτυξης της αγοράς. «Από τη μία πλευρά, η ολοκλήρωση του Κτηματολογίου, η περαιτέρω ψηφιοποίηση των διαδικασιών και η εναρμόνιση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα θα δώσουν το απαραίτητο θεσμικό υπόβαθρο για περισσότερη ασφάλεια στις συναλλαγές. Από την άλλη, οι νέες τάσεις –όπως η πράσινη ανάπτυξη, τα ενεργειακά αποδοτικά κτίρια και οι επενδύσεις σε ακίνητα με τουριστικό ή επαγγελματικό χαρακτήρα– ανοίγουν δρόμους που μέχρι πριν από λίγα χρόνια δεν υπήρχαν. Αν διασφαλίσουμε σταθερότητα και ξεκάθαρους κανόνες, η Ελλάδα μπορεί να παραμείνει ελκυστικός προορισμός, τόσο για εγχώριους όσο και για ξένους επενδυτές. Το μέλλον της αγοράς ακινήτων μπορεί να είναι ιδιαίτερα δυναμικό και βιώσιμο, εφόσον στηριχθεί σε ένα πλαίσιο που συνδυάζει διαφάνεια, ταχύτητα και νομική ασφάλεια. Η εμπειρία μάς διδάσκει ότι όταν υπάρχει ασφάλεια των συναλλαγών διευκολύνονται οι συναλλαγές των ακινήτων και ευνοείται όλη η αγορά. Αυτό σημαίνει κωδικοποίηση της νομοθεσίας, διαβούλευση των ενδιαφερομένων όταν λαμβάνονται σημαντικές αποφάσεις, απλοποίηση των διαδικασιών, αξιοποίηση των σύγχρονων μέσων και της τεχνολογίας, διαλειτουργικότητα των υπηρεσιών του Δημοσίου ώστε τα απαραίτητα πιστοποιητικά να λαμβάνονται αυτόματα, οριστικοποίηση των δασικών χαρτών και φυσικά ολοκλήρωση του Κτηματολογίου». 

«Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΤΗΣ ΚΤΗΜΑΤΟΓΡΑΦΗΣΗΣ, ΠΟΥ ΤΑΛΑΙΠΩΡΕΙ ΤΗ ΧΩΡΑ ΕΔΩ ΚΑΙ ΤΡΕΙΣ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ, ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΠΛΕΟΝ ΣΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΕΥΘΕΙΑ, ΜΕ ΤΗΝ ΠΛΗΡΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΝΑ ΕΧΕΙ ΔΡΟΜΟΛΟΓΗΘΕΙ ΓΙΑ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ 2025. ΕΤΣΙ ΣΤΑΔΙΑΚΑ ΜΕΤΑΒΑΙΝΟΥΜΕ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΟΛΥΧΡΟΝΕΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΗ ΓΡΑΦΕΙΟΚΡΑΤΙΑ ΤΩΝ ΥΠΟΘΗΚΟΦΥΛΑΚΕΙΩΝ, ΣΕ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ, ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ», ΥΠΟΓΡΑΜΜΙΖΟΥΝ ΟΙ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΖΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ (COUNSEL) ΚΑΙ Η Κ. ΕΛΕΝΑ ΧΑΤΖΗΙΩΑΝΝΙΔΟΥ, ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ (ASSOCIATE) ΤΗΣ «ΜΠΕΡΝΙΤΣΑΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ».

Εθνικό Κτηματολόγιο 

Στο ίδιο μήκος κύματος και οι κ.κ. Χριστίνα Ζακοπούλου και Έλενα Χατζηιωαννίδου από την «Μπερνίτσας Δικηγορική Εταιρεία»: «Η διαδικασία της Κτηματογράφησης, που ταλαιπωρεί τη χώρα εδώ και τρεις δεκαετίες, φαίνεται να βρίσκεται πλέον στην τελική ευθεία, με την πλήρη ολοκλήρωση να έχει δρομολογηθεί για το τέλος του 2025. Έτσι σταδιακά μεταβαίνουμε από τις πολύχρονες καθυστερήσεις και τη γραφειοκρατία των υποθηκοφυλακείων, σε ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό μοντέλο διαχείρισης της ακίνητης περιουσίας, στο Εθνικό Κτηματολόγιο», όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά. «Σημαντική είναι η προσπάθεια του κράτους να ψηφιοποιήσει τις διαδικασίες ελέγχου και καταχώρησης, να μειώσει τα γραφειοκρατικά εμπόδια και να επιταχύνει τις διαδικασίες αγοραπωλησίας ακινήτων, αξιοποιώντας τις δυνατότητες της ψηφιακής τεχνολογίας και δίνοντας έμφαση στην ταχύτερη και ασφαλέστερη εξυπηρέτηση πολιτών και επαγγελματιών του χώρου. Οι Ν. 5076/2023 και Ν.5142/2024 έφεραν ουσιαστικές αλλαγές στη λειτουργία του Ελληνικού Κτηματολογίου, περιλαμβάνοντας, μεταξύ άλλων, ρυθμίσεις με σκοπό τη διευκόλυνση, απλοποίηση και επιτάχυνση των διαδικασιών μεταβίβασης ακινήτων, καταχώρισης εγγραπτέων πράξεων και διόρθωσης κτηματολογικών εγγραφών, σε καθεστώς λειτουργούντος Κτηματολογίου, κάνοντας το σύστημα πιο απλό, γρήγορο και φιλικό προς τους πολίτες και τους επαγγελματίες του χώρου (δικηγόρους, μηχανικούς, συμβολαιογράφους). Με έμφαση στην ψηφιοποίηση των διαδικασιών και υπηρεσιών και τη διαφάνεια, εισήχθησαν διατάξεις με τις οποίες διευκολύνθηκε η διόρθωση πρόδηλων σφαλμάτων, επιταχύνθηκαν οι διαδικασίες καταχώρισης εγγραπτέων πράξεων, με αρκετές συναλλαγές να γίνονται πλέον ψηφιακά, χωρίς την ανάγκη φυσικής παρουσίας. Παράλληλα, η χρήση της ενιαίας ηλεκτρονικής πλατφόρμας του Ελληνικού Κτηματολογίου επιτρέπει στα Κτηματολογικά Γραφεία να διαχειρίζονται μεγαλύτερο όγκο αιτήσεων πιο αποτελεσματικά, διασφαλίζοντας την ορθή καταχώριση και την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Όπως αναφέρεται, οι βασικότερες ρυθμίσεις του Ν. 5076/2023 αφορούν μια σειρά από παρεμβάσεις που μειώνουν τη γραφειοκρατία, όπως: α) κατάργηση της υποχρέωσης προσκόμισης βεβαίωσης περί μη οφειλής Τέλους Ακίνητης Περιουσίας (ΤΑΠ), β) κατάργηση της πολλαπλής προσκόμισης αποσπάσματος κτηματολογικού διαγράμματος σε περίπτωση διηρημένων ιδιοκτησιών κειμένων εντός του ιδίου γεωτεμαχίου, γ) υποβολή αποκλειστικά ψηφιακών αντιγράφων συμβολαιογραφικών πράξεων, χωρίς χειρόγραφες παραπομπές, δ) απλοποίηση των διαδικασιών διόρθωσης προδήλων σφαλμάτων μέσω των Κτηματολογικών Γραφείων και ε) επίλυση του ζητήματος της μη καταχώρησης υπέρβασης χιλιοστών. «Ο Ν. 5142/2024 εισήγαγε ρυθμίσεις όπως: α) δυνατότητα μονομερούς τροποποίησης πράξης σύστασης οριζόντιας ή κάθετης ιδιοκτησίας ως προς την επιφάνεια, το περίγραμμα και τη χρήση, β) δυνατότητα μεταβίβασης ακινήτου με απόκλιση εμβαδού έως 2% χωρίς να απαιτείται διόρθωση του τίτλου, γ) δυνατότητα μονομερούς μεταφοράς με συμβολαιογραφικό έγγραφο του δικαιώματος αποκλειστικής χρήσης μίας ιδιοκτησίας σε άλλη του αυτού ιδιοκτήτη, επί της ίδιας οικοδομής, δ) δυνατότητα άρσης ακυρότητας μεταβίβασης ή σύστασης εμπραγμάτου δικαιώματος που έχουν πραγματοποιηθεί προ της 1.5.2024 μέσω μεταγενέστερης υπαγωγής των αυθαιρεσιών ή των πολεοδομικών παραβάσεων, εφόσον επιτρέπεται, και εφόσον συνταχθεί η σχετική Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου, και ε) παράταση της δυνατότητας διόρθωσης των αρχικών εγγραφών για ένα έτος από τη δημοσίευση σχετικής απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού Κτηματολογίου, η οποία θα σημάνει την πλήρη εφαρμογή του συστήματος Κτηματολογίου σε όλη την Ελλάδα. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις τα προβλήματα παραμένουν και επικεντρώνονται κυρίως στην υπερβολική πολυπλοκότητα του νομικού πλαισίου, την έλλειψη συνεννόησης μεταξύ των διάφορων κρατικών φορέων, αλλά και την έλλειψη προσωπικού για την επεξεργασία των χιλιάδων αιτήσεων πολιτών και επαγγελματιών του χώρου, που οδηγεί σε αύξηση των απορρίψεων των προς καταχώρηση πράξεων συχνά χωρίς επαρκή αιτιολόγηση ή για “σφάλματα” τα οποία θα μπορούσαν να είχαν διορθωθεί κατόπιν προηγούμενης επικοινωνίας με τον αιτούντα και προσκόμισης συμπληρωματικών εγγράφων από αυτόν».

Ενιαίο Μητρώο Ακινήτων

Την ίδια στιγμή, μέχρι το καλοκαίρι του 2026 αναμένεται να τεθεί σε πλήρη λειτουργία το Ενιαίο Μητρώο Ακινήτων (Ε.Μ.Α.), η νέα ψηφιακή δημόσια υπηρεσία που υλοποιείται από το Ελληνικό Κτηματολόγιο, μία ακόμη σημαντική εξέλιξη για την αγορά. «Στην πλατφόρμα θα συγκεντρώνονται όλα τα κρίσιμα δεδομένα που αφορούν την ακίνητη περιουσία: νομικά, πολεοδομικά, δασικά, φορολογικά, ενεργειακά και διοικητικά. Το Ε.Μ.Α. θα λειτουργεί ως διαλειτουργικό σύστημα, αντλώντας πληροφορίες από όλα τα συναφή μητρώα και βάσεις δεδομένων του Δημοσίου, συνθέτοντας ένα ενιαίο ψηφιακό οικοσύστημα που στοχεύει να απλοποιήσει τις συναλλαγές, να μειώσει τη γραφειοκρατία και να ενισχύσει τη φορολογική δικαιοσύνη. Η πλατφόρμα θα είναι προσβάσιμη σε πολίτες και ιδιοκτήτες ακινήτων, υπό την προϋπόθεση ύπαρξης εμπράγματου ή άλλου εγγραπτέου δικαιώματος. Παράλληλα, οι επαγγελματίες του χώρου (δικηγόροι, συμβολαιογράφοι και μηχανικοί) θα μπορούν να αντλούν επίσημα και αξιόπιστα δεδομένα για τις ανάγκες των καθηκόντων τους. Αναμένουμε ότι η ενοποίηση των πληροφοριών θα μειώσει σημαντικά τον κατακερματισμό που υπήρχε έως σήμερα σε πολλούς φορείς. Η χρήση εργαλείων Business Intelligence θα επιτρέπει την αυτοματοποιημένη συλλογή και ανάλυση δεδομένων, αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης και ενισχύοντας την ασφάλεια των συναλλαγών».

ΟΠΩΣ ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ «ΜΠΕΡΝΙΤΣΑΣ ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ», ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΠΟΥ ΠΡΟΕΚΥΨΕ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΞΕΩΝ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΟΙΚΟΔΟΜΙΚΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ (ΝΟΚ) ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΧΕΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑΣ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ (ΣΤΕ) (146/2025- 149/2025) ΕΙΧΕ ΣΟΒΑΡΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΤΟΣΟ ΑΝΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΞΕΝΟΥΣ, ΟΣΟ ΚΑΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΜΕΓΑΛΟΥΣ ΕΓΧΩΡΙΟΥΣ ΕΠΕΝΔΥΤΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ ΑΓΟΡΑΣΤΕΣ, ΔΗΜΙΟΥΡΓΩΝΤΑΣ ΑΣΑΦΕΙΕΣ ΚΑΙ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΜΕΓΑΛΩΝ REAL ESTATE PROJECTS, ΑΒΕΒΑΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΘΑΡΡΥΝΟΝΤΑΣ ΠΟΛΛΕΣ ΦΟΡΕΣ ΤΗΝ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Αποφάσεις ΣτΕ και Επενδύσεις

Όπως επισημαίνεται από την «Μπερνίτσας Δικηγορική Εταιρεία», το ζήτημα που προέκυψε γύρω από την εφαρμογή των διατάξεων του Νέου Οικοδομικού Κανονισμού (ΝΟΚ) και τις σχετικές αποφάσεις της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) (146/2025- 149/2025) είχε σοβαρές επιπτώσεις στην αγορά ακινήτων τόσο αναφορικά με τους ξένους, όσο και με τους μεγάλους εγχώριους επενδυτές και υποψήφιους αγοραστές, δημιουργώντας ασάφειες και καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση μεγάλων real estate projects, αβεβαιότητα και αποθαρρύνοντας πολλές φορές την επένδυση στην Ελλάδα. «Συγκεκριμένα, με τις αποφάσεις 146/2025 και 149/2025 της Ολομέλειας του ΣτΕ κρίθηκε ότι το σύστημα των κινήτρων του ΝΟΚ (υπό τη μορφή προσαύξησης του συντελεστή δόμησης ή/και του ύψους κτιρίου με σκοπό την εισαγωγή φιλοπεριβαλλοντικών χαρακτηριστικών κατά τη δόμηση) αντίκειται στο άρθρο 24 παρ. 1 και 2 του Συντάγματος. Τούτο για τον λόγο ότι παρέχεται, με τις διατάξεις αυτές, απευθείας στις υπηρεσίες δόμησης η δυνατότητα να εκδίδουν οικοδομικές άδειες, κατ’ απόκλιση, και μάλιστα ουσιώδη, από τους ισχύοντες με βάση το πολεοδομικό καθεστώς κάθε περιοχής όρους δόμησης. Σύμφωνα με το ΣτΕ, το σύστημα των κινήτρων του ΝΟΚ δεν μπορεί να αποτελεί αντικείμενο ρύθμισης σε γενικό και αφηρημένο επίπεδο, αλλά πρέπει, κατά το Σύνταγμα, να ενταχθεί στον πολεοδομικό σχεδιασμό, οπότε δεν αποκλείεται η θέσπιση και όρων δόμησης που αποκλίνουν από αυτούς που προέβλεπε το προηγούμενο πολεοδομικό καθεστώς της περιοχής, ακόμα και προς την κατεύθυνση της αύξησης ορισμένων από τα επιτρεπόμενα με αυτούς μεγέθη. Επομένως, στον πολεοδομικό νομοθέτη εναπόκειται να συμπεριλάβει τα κίνητρα στον τοπικό σχεδιασμό, κατόπιν στάθμισης των συνεπειών τους στο οικιστικό περιβάλλον της περιοχής. Σε συμμόρφωση με τις ανωτέρω αποφάσεις του ΣτΕ, εκδόθηκε ο Ν. 5197/2025. Με τον Ν. 5197/2025 (άρθρα 66 επόμενα) έγινε ένα σημαντικό βήμα προς την αποσαφήνιση και σταθεροποίηση του θεσμικού πλαισίου που αφορά τη δόμηση και την αγορά ακινήτων, ιδίως σε σχέση με τις αβεβαιότητες που είχαν δημιουργηθεί λόγω των αποφάσεων του ΣτΕ. Με στόχο την αντιμετώπιση των πολεοδομικών ασαφειών, ο νέος νόμος ορίζει ότι τα κίνητρα και οι προσαυξήσεις των άρθρων 10, 15 (περ. γ και δ της παρ. 8) και 25 (παρ. 1 και 2) δύνανται να εφαρμόζονται εφόσον ενσωματώνονται στα Τοπικά και Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια, μέσω καθορισμού ζωνών κινήτρων, απλοποιεί διαδικασίες, ενισχύει τη νομική ασφάλεια και αναμένεται να συμβάλει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των επενδυτών, τόσο εγχώριων όσο και ξένων, δημιουργώντας προϋποθέσεις για την εγκαθίδρυση ενός περισσότερο σταθερού και ασφαλούς περιβάλλοντος επένδυσης και ανάπτυξης στην αγορά ακινήτων».

Νέες τεχνολογίες

Οι κ.κ. Ζακοπούλου και Χατζηιωαννίδου επισημαίνουν ότι ριζικές αλλαγές στον τομέα της αγοραπωλησίας ακινήτων αναμένεται να φέρει η ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών (π.χ. ΑΙ) στη διαδικασία ελέγχου και καταχώρησης των εγγραπτέων πράξεων από το Κτηματολόγιο μειώνοντας τα σχετικά κόστη και τη γραφειοκρατία, ενισχύοντας την ευελιξία των συναλλαγών και συμβάλλοντας στην ταχύτερη και ασφαλέστερη υλοποίηση αυτών. «Επιπλέον, η περαιτέρω απλοποίηση και ενοποίηση των διαδικασιών που αφορούν το Κτηματολόγιο, η δημιουργία ενός ενιαίου και διαλειτουργικού πληροφοριακού συστήματος που θα συγκεντρώνει όλα τα στοιχεία της ακίνητης περιουσίας, καθώς και η εκπαίδευση και ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού, μπορούν να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην αποτελεσματικότερη και ταχύτερη διαχείριση και διεκπεραίωση των εκκρεμών αιτήσεων και διαδικασιών του Κτηματολογίου. Τέλος, η θέσπιση σαφών και σταθερών νομικών διατάξεων, ιδίως σε σχέση με την εφαρμογή του ΝΟΚ, αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου και την προσέλκυση επενδύσεων στον χώρο των ακινήτων».

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ