Η 28η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Κλίμα δεν ήταν σαν τις άλλες. Οι ηγέτες δεν περιορίστηκαν στις αυτονόητες δεσμεύσεις και τα ευχολόγια, οι επιστήμονες δεν επανέλαβαν τις οφθαλμοφανείς, πλέον, αλλαγές στο γήινο κλίμα και οι επενδυτές δεν ασχολήθηκαν αποκλειστικά με τα βιοκαύσιμα, την αιολική και την ηλιακή ενέργεια.

Στην COP28 ηγέτες ισχυρών κρατών αποφάσισαν ένα σιωπηλό, μεγάλο βήμα προς τα πίσω, με την ελπίδα να μην επαναληφθεί η ιστορία, υπογράφοντας την στροφή στην πυρηνική ενέργεια με την υφιστάμενη τεχνολογία, παρά το διαχρονικά άλυτο ζήτημα των ραδιενεργών αποβλήτων .

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο «πράσινος» προεδρικός απεσταλμένος των ΗΠΑ, Τζον Κέρι, ανακοίνωσαν ότι 20 χώρες υπέγραψαν διακήρυξη για τον τριπλασιασμό της πυρηνικής ενέργειας έως το 2050. Το πιο ενδιαφέρον οξύμωρο του κειμένου, είναι οπωσδήποτε η αναφορά στον «καθοριστικό ρόλο» που αναμένεται να έχει η συγκεκριμένη τεχνολογία στην επίτευξη παγκόσμιων καθαρών μηδενικών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. ΗΠΑ, Γαλλία, Βρετανία, Νότια Κορέα και Ολλανδία υποστηρίζουν με θέρμη την επιστροφή σε μια τεχνολογία «ελάχιστων ατμοσφαιρικών ρύπων» χωρίς να αναφερθούν στους πολλαπλούς ελέφαντες στο δωμάτιο: τα ραδιενεργά κατάλοιπα που αργά ή γρήγορα θα αναγκαστούν τα πυρηνικά εργοστάσια να θάψουν στο υπέδαφος για 4.000 γενιές.

Ακόμα κι αν δεν επαναληφθούν ποτέ ατυχήματα όπως αυτά στο Three Mile Island της Πενσυλβάνια το 1979 και στο Τσερνόμπιλ το 1986, ακόμα και αν τα συστήματα ελέγχου και ασφαλείας έχουν εξελιχθεί σε τέτοιο βαθμό που εγγυώνται την απρόσκοπτη λειτουργία κάθε πυρηνικού εργοστασίου και στο απίθανο ενδεχόμενο που όλοι στην εγκατάσταση παθαίνουν… ταυτόχρονα καρδιακή ανακοπή, ακόμα και στο καλύτερο δυνατό σενάριο, η ανθρωπότητα δεν έχει βρει προς το παρόν βιώσιμη λύση για τη διαχείριση ούτε καν των υφιστάμενων αποβλήτων.

Ο κ. Μακρόν το γνωρίζει πολύ καλά αυτό: Η Γαλλία είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας στον κόσμο και η πιο πυρηνικά στοχοπροσηλωμένη χώρα στον κόσμο, με 58 αντιδραστήρες να παράγουν το 75% της ηλεκτρικής ενέργειας. Και μπορεί οι ατμοσφαιρικοί ρύποι να είναι κοντά στο μηδέν, τα τοξικά ραδιενεργά απόβλητα όμως γεμίζουν κάθε χρόνο 120 διώροφα λεωφορεία (περίπου 13.000 κυβικά μέτρα) ή, για τους λάτρεις των κατά κεφαλή αναλογιών, 2 κιλά απόβλητα για κάθε Γάλλο.

H Greenpeace κατηγόρησε τον Μακρόν για εμμονή με την πυρηνική ενέργεια που «κρύβει την έλλειψη σοβαρότητάς του όσον αφορά τη δράση για το κλίμα».

Ο ερευνητής Ντέιβιντ Τονγκ της επιστημονικής κοινότητας Oil Change International με ειδίκευση στην ενεργειακή μετάβαση, χαρακτήρισε τη Διακήρυξη «αποκομμένη από την πραγματικότητα της πυρηνικής ενέργειας». «Πρόκειται για μια ιδιοτελή πολιτική υπόσχεση που δεν αντικατοπτρίζει τον ρόλο που η πυρηνική ενέργεια είναι πιθανό να διαδραματίσει στην ενεργειακή μετάβαση […] Υπάρχει πολύ μικρή ανάπτυξη στην πυρηνική ενέργεια και σίγουρα τίποτα δεν υποδηλώνει τριπλασιασμό». 

Ο Μασαγιόσι Γιόντα, ακτιβιστής της διεθνούς περιβαλλοντικής οργάνωσης 350.org στην Ιαπωνία, επικαλέστηκε την πυρηνική καταστροφή στη Φουκουσίμα το 2011, σχολιάζοντας ότι η πυρηνική ενέργεια αποτελεί επικίνδυνο αντιπερισπασμό από τον στόχο της απαλλαγής της ανθρωπότητας από τον άνθρακα. «Είναι απλώς πολύ δαπανηρή, πολύ επικίνδυνη, πολύ αντιδημοκρατική και πολύ χρονοβόρα. Εχουμε ήδη φθηνότερες, ασφαλέστερες, δημοκρατικότερες και ταχύτερες λύσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, και αυτές είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και η ενεργειακή απόδοση», δήλωσε στους New York Times.

Τελικά το Παρίσι αποφάσισε κυριολεκτικά να θάψει το πρόβλημα κοντά στη μικρή πόλη Bure, στην ανατολική Γαλλία, μισό χιλιόμετρο κάτω από κατακίτρινα χωράφια με ελαιοκράμβη. Ένας λαβύρινθος σηράγγων από οπλισμένο σκυρόδεμα θα αποτελεί από το 2025 τον τάφο για τα πιο καταστροφικά και «άφθαρτα» απόβλητα στην ιστορία.

Το ισότοπο χλώριο-36 έχει χρόνο ημιζωής 300.000 χρόνια και το ποσειδώνιο-237 ημιζωή δύο εκατομμυρίων ετών. Οσοι άνθρωποι έρχονται σε επαφή μαζί τους έχουν φρικτό τέλος. Το 1987, κλέφτες στη Βραζιλία αφαίρεσαν μια πηγή υψηλής ραδιενέργειας από ένα παλιό εγκαταλελειμμένο νοσοκομείο. Την πούλησαν, με τη μολύβδινη θήκη της σπασμένη. Μετά από τρεις ημέρες, τέσσερις άνθρωποι που τη χειρίζονταν άρχισαν να υποφέρουν από εσωτερική αιμορραγία στα πόδια και τα χέρια, τα μάτια και το πεπτικό τους σύστημα, σύμφωνα με τους γιατρούς. Στη συνέχεια έπεσαν τα μαλλιά τους. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, ήταν νεκροί.

Τα θαμμένα απόβλητα θα πρέπει να παραμείνουν κρυμμένα για τουλάχιστον 100.000 χρόνια. Σε αυτό το διάστημα η ανθρωπότητα, αν υπάρχει ακόμα, μπορεί να κληθεί να ξεκινήσει ξανά από το μηδέν – μετά από μία σαρωτική φυσική καταστροφή παραδείγματος χάριν που ίσως σβήσει ακόμα και την ιστορική μας μνήμη. Επιστήμονες συζητούν σοβαρά με ποια σύμβολα, ποιο τρόπο, θα μπορούσε η ανθρωπότητα να προειδοποιήσει μελλοντικούς πρωτόγονους για τον θανάσιμο κίνδυνο.

Η ιδέα να ξεφορτωθούμε τα πυρηνικά απόβλητα στο εξώτερο Διάστημα θεωρείται απαγορευτική αφού ένα οποιοδήποτε ατύχημα κατά την εκτόξευση θα μπορούσε να μοιράσει απόβλητα, θάνατο και φυσική καταστροφή στην επιφάνεια της Γης  Το «ιερό δισκοπότηρο» της πυρηνικής σύντηξης απέχει στην καλύτερη περίπτωση δεκαετίες από όποια μαζική παραγωγή.

Μέχρι τότε η ανθρωπότητα μάλλον θα συνεχίσει να κάνει αυτό που ξέρει καλύτερα: να μεταθέτει τα προβλήματα στις επόμενες γενιές.