Σκαρφαλωμένοι σε μεγάλα κομμάτια πάγου στη θάλασσα, στα ανοικτά των βόρειων ακτών του Καναδά, επιστήμονες παρακολουθούν την άντληση αλμυρού νερού από τον παγωμένο ωκεανό. Ο στόχος τους; Να επιβραδύνουν την υπερθέρμανση του πλανήτη.

Καθώς οι θαλάσσιοι πάγοι λιώνουν, η σκοτεινή επιφάνεια του ωκεανού μπορεί να απορροφήσει περισσότερη από την ενέργεια του ήλιου, επιταχύνοντας την αύξηση της θερμοκρασίας. Για αυτόν τον λόγο ερευνητές προσπαθούν να θωρακίσουν τους πάγους για να ανακόψουν το λιώσιμό τους, εφαρμόζοντας της αρχές της γεωμηχανικής για να παρέμβουν συνειδητικά στο κλιματικό σύστημα του πλανήτη.

Η γεωμηχανική περιλαμβάνει και πιο συμβατικές προσεγγίσεις, για τον εγκλωβισμό των αερίων που ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου, όπως η φύτευση περισσότερων δέντρων και το «θάψιμο» άνθρακα στο υπέδαφος. Ωστόσο πειραματικά σχέδια πάνε ένα βήμα παραπέρα, επιδιώκοντας να μειώσουν την ηλιακή ενέργεια που απορροφά η Γη.

Ο απώτερος στόχος του πειράματος στην Αρκτική είναι να πυκνώσει σε ικανοποιητικό επίπεδο ο θαλάσσιος πάγος ώστε να επιβραδυνθεί ή και να αντιστραφεί το λιώσιμο του, εξηγεί ο δρ. Shaun Fitzgerald, του οποίου η επιστημονική ομάδα στο Κέντρο Αποκατάστασης του Κλίματος του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ βρίσκεται πίσω από το πρόγραμμα.

Θα έχει άραγε αποτέλεσμα ή είναι, όπως το έθεσε ένας επιστήμονας, ένα «εντελώς τρελό» σχέδιο; «Στην πραγματικότητα δεν γνωρίζουμε αρκετά για να ξέρουμε από τώρ αν πρόκειται για καλή ή κακή ιδέα», παραδέχεται ο δρ Fitzgerald, μιλώντας στο BBC.

Οι ερευνητές αψηφούν τις εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες στο Cambridge Bay, ένα μικροσκοπικό καναδικό χωριό στον Αρκτικό Κύκλο. «Είναι αρκετά κρύο», μου λέει ο Andrea Ceccolini της Real Ice, μιας βρετανικής εταιρείας που ηγείται του ταξιδιού. «Έχει περίπου -30 βαθμούς Κελσίου με δυνατό άνεμο, ο οποίος κατεβάζει τη θερμοκρασία στους -45 βαθμούς Κελσίου με τον συντελεστή ψύχους του ανέμου», εξηγεί.

Η ομάδα ανοίγει μια τρύπα στον πάγο που σχηματίζεται φυσικά το χειμώνα και αντλεί περίπου 1.000 λίτρα θαλασσινού νερού ανά λεπτό στην επιφάνεια. Εκτεθειμένο στον κρύο χειμωνιάτικο αέρα, αυτό το νερό παγώνει γρήγορα, βοηθώντας να πυκνώσει ο πάγος. Το νερό συμπιέζει επίσης το χιόνι. Καθώς το φρέσκο χιόνι λειτουργεί ως ένα καλό μονωτικό στρώμα, τώρα ο πάγος μπορεί να σχηματιστεί πιο εύκολα στην κάτω πλευρά του στρώματος που έρχεται σε επαφή με τον ωκεανό.

«Η ιδέα είναι ότι όσο πιο παχύς είναι ο πάγος στο τέλος του χειμώνα, τόσο περισσότερο θα διατηρείται όταν μπαίνουμε στην περίοδο τήξης», εξηγεί ο Ceccolini.

Οι επιστήμονες καταγράφουν ήδη αύξηση του πάχους του πάγου κατά μερικές δεκάδες εκατοστά σε όλη τη (μικρή) περιοχή του πειράματος. Ωστόσο είναι ακόμη πολύ νωρίς για να μπορούν να εκτιμήσουν με ασφάλεια αν η προσέγγισή τους κάνει κρίσιμη διαφορά.

«Η συντριπτική πλειονότητα των πολικών επιστημόνων πιστεύει ότι αυτό δεν πρόκειται ποτέ να λειτουργήσει», τονίζει ο Martin Siegert, ένας έμπειρος ερευνητής από το Πανεπιστήμιο του Exeter με ειδίκευση στους παγετώνες, ο οποίος δεν συμμετέχει στο πρόγραμμα.

Και έπειτα τίθεται και το ζήτημα της τεράστιας υλικοτεχνικής πρόκλησης για την εφαρμογή του σχεδίου σε μεγάλη κλίμακα – σύμφωνα με μια εκτίμηση, θα χρειάζονταν περίπου 10 εκατομμύρια αντλίες, τροφοδοτούμενες από αιολικά πάρκα, για να πυκνώσει με αυτή τη μέθοδο ο θαλάσσιος πάγος στο ένα δέκατο της Αρκτικής.

Ο πάγος θα παρακολουθείται από ντόπιους τους επόμενους μήνες και τα αποτελέσματα θα κρίνουν το μέλλον του προγράμματος.