Τουλάχιστον 3 χαρακτήρες

Η ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΥΡΗΝΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Η αναβίωση της πυρηνικής ενέργειας και η δεύτερη ευκαιρία για την Ελλάδα
Design by Voltas
Ποιοι είναι οι οικονομικοί, τεχνολογικοί, περιβαλλοντικοί και γεωπολιτικοί λόγοι που οδηγούν στην αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος για την πυρηνική ενέργεια παγκοσμίως; Πρέπει ή όχι η χώρα να διεκδικήσει μια δεύτερη ευκαιρία στο εν λόγω πεδίο, για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της νέας εποχής και να διεκδικήσει με αξιοπιστία την επίτευξη των αναπτυξιακών, ενεργειακών και κλιματικών στόχων της; Και, αν ναι, υπό ποιες προϋποθέσεις;

Μια ματιά στην ιστορία

Όταν στα μέσα της δεκαετίας του 1950 άρχισαν να λειτουργούν τα πρώτα εργοστάσια παραγωγής πυρηνικής ενέργειας στη Μεγάλη Βρετανία και στις ΗΠΑ, η πυρηνική βιομηχανία στη Δύση έδωσε υποσχέσεις για φθηνή και ασφαλή ενέργεια. Όμως, παρά την αρχική αισιοδοξία, η υπόσχεση αυτή της βιομηχανίας δεν εκπληρώθηκε, παρότι η ηλεκτρική ενέργεια από πυρηνικούς σταθμούς παράγεται σήμερα σε 31 χώρες από 413 αντιδραστήρες. Οι λόγοι που δεν ευoδώθηκαν οι αρχικές προσδοκίες είχαν να κάνουν κυρίως με: (1) το υψηλό κόστος της αρχικής επένδυσης, σε συνδυασμό με την αποτυχία της πυρηνικής βιομηχανίας να ολοκληρώσει μια σειρά από πυρηνικούς σταθμούς εντός χρόνου και κόστους, με αποτέλεσμα σημαντικές επιβαρύνσεις και καθυστερήσεις, (2) τους φόβους για την ασφάλεια των πυρηνικών εγκαταστάσεων μετά τα πυρηνικά ατυχήματα σε Three Miles Island, Τσέρνομπιλ και Φουκουσίμα, (3) την αδυναμία εξεύρεσης αξιόπιστης λύσης διαχείρισης των πυρηνικών αποβλήτων και (4) τους φόβους ότι τα προγράμματα πυρηνικής ενέργειας συνέβαλλαν στη διασπορά πυρηνικών όπλων.

Για όλους αυτούς τους λόγους υπήρξε στασιμότητα από το 1986 και μετά στην υιοθέτηση της πυρηνικής ενέργειας, κυρίως στις χώρες τις Δύσης (ΗΠΑ, ΕΕ). Σήμερα η πυρηνική ενέργεια αντιπροσωπεύει περίπου το 10% της παγκόσμιας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Το μερίδιο της πυρηνικής ενέργειας παρουσίασε διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών. Ενώ η παγκόσμια ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας έχει αυξηθεί, τα κράτη αντιδρούν με διαφορετικό τρόπο και έτσι ο ρόλος της πυρηνικής ενέργειας ποικίλλει ανά χώρα. Ορισμένα από αυτά επεκτείνουν την πυρηνική τους ικανότητα (π.χ. Κίνα), ενώ άλλα την καταργούν σταδιακά (π.χ. Γερμανία), λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια και το περιβάλλον. Συγκεκριμένα, ενώ στα μέσα της δεκαετίας του 2010 το ποσοστό συμμετοχής της πυρηνικής ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ήταν 17,5%, το 2022 είχε πέσει στο 9,2%.

Γιατί τόσο ενδιαφέρον

Τα τελευταία δυο τρία χρόνια έχει αυξηθεί κατακόρυφα το ενδιαφέρον για την πυρηνική ενέργεια, ώστε να μπορούμε να μιλάμε πλέον για «πυρηνική αναγέννηση». Φαίνεται ότι με το πέρασμα των χρόνων έχουν επουλωθεί οι πληγές που είχαν ανοίξει λόγω των πυρηνικών ατυχημάτων. Αυτό αποτυπώνεται στην αύξηση του ενδιαφέροντος για πυρηνική ενέργεια σε ΗΠΑ, Ευρώπη, Ασία, ακόμα και στην Αφρική.

Το ανανεωμένο ενδιαφέρον για την πυρηνική ενέργεια θυμίζει τις αρχές της δεκαετίας του 1970, πριν από την ενεργειακή κρίση του 1973. Το 1971, μέρος της αγοράς προέβλεψε ότι το πετρέλαιο θα τελείωνε (peak oil), γεγονός που θα καθιστούσε αναγκαία τη μετάβαση στην πυρηνική ενέργεια. Αυτό οδήγησε στην αύξηση της τιμής του βαρελιού από 3 σε 12-15 δολάρια για τη χρηματοδότηση καινοτόμων τεχνολογιών γεώτρησης. Οι ομοιότητες με τη σημερινή κατάσταση είναι εμφανείς, που οι επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, υποστηρικτικά φορτία βάσης και τεχνολογίες αποθήκευσης χρηματοδοτούνται από την αύξηση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας.

Τέσσερις είναι οι κύριοι λόγοι που συντρέχουν σωρευτικά και δικαιολογούν αυτό το νέο ενδιαφέρον για την πυρηνική ενέργεια: οικονομικοί, τεχνολογικοί, περιβαλλοντικοί και γεωπολιτικοί:

  1. Για την επίτευξη του στόχου μηδενικών εκπομπών το 2050 έχει καταστεί κατανοητό πια ότι δεν αρκούν οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), οι οποίες, παρά τις τεράστιες επενδύσεις που έχουν γίνει, προσφέρουν σήμερα μόνο το 13% στο παγκόσμιο ενεργειακό μείγμα, με εκτιμήσεις να φτάσουν μόλις το 20% το 2030 και περιλαμβάνοντας διάφορες πηγές, όπως η υδροηλεκτρική, η ηλιακή, η αιολική, η γεωθερμική και η βιοενέργεια. Συνεπώς, θεωρείται πλέον αναγκαίο να αυξηθεί η συμβολή της πυρηνικής ενέργειας. Σε πρόσφατη μάλιστα συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (COP28), 22 χώρες, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία, υποσχέθηκαν να τριπλασιάσουν μέχρι το 2050 την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας (με σχέση με την παραγωγή του 2020).

Από πρακτική άποψη, στο σενάριο μηδενικών εκπομπών του International Energy Agency (ΙΕΑ) για το 2050, η αναγκαία συμβολή της πυρηνικής ενέργειας για 812 GW (ανακαινισμένα 154 GW, προγραμματισμένα 325 GW και ελλείποντα 333 GW) εκτιμάται ότι θα απαιτήσει περίπου 4 τρις δολάρια μέχρι το 2050. Η επίτευξη αυτού του φιλόδοξου στόχου παραμένει δύσκολη, αν μάλιστα λάβει κανείς υπόψη του ότι πολλά ηλικιωμένα πυρηνικά εργοστάσια πρόκειται να τεθούν εκτός λειτουργίας (decommissioning) τα επόμενα χρόνια.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΣΤΟΧΟΥ ΜΗΔΕΝΙΚΩΝ ΕΚΠΟΜΠΩΝ ΤΟ 2050 ΕΧΕΙ ΚΑΤΑΣΤΕΙ ΚΑΤΑΝΟΗΤΟ ΠΙΑ ΟΤΙ ΔΕΝ ΑΡΚΟΥΝ ΟΙ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΑΠΕ), ΟΙ ΟΠΟΙΕΣ, ΠΑΡΑ ΤΙΣ ΤΕΡΑΣΤΙΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΓΙΝΕΙ, ΠΡΟΣΦΕΡΟΥΝ ΣΗΜΕΡΑ ΜΟΝΟ ΤΟ 13% ΣΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΜΕΙΓΜΑ, ΜΕ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΝΑ ΦΤΑΣΟΥΝ ΜΟΛΙΣ ΤΟ 20% ΤΟ 2030 ΚΑΙ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΠΗΓΕΣ, ΟΠΩΣ Η ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΗ, Η ΗΛΙΑΚΗ, Η ΑΙΟΛΙΚΗ, Η ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗ ΚΑΙ Η ΒΙΟΕΝΕΡΓΕΙΑ. ΣΥΝΕΠΩΣ, ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΠΛΕΟΝ ΑΝΑΓΚΑΙΟ ΝΑ ΑΥΞΗΘΕΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΠΥΡΗΝΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ.
  1. Η ζήτηση της ενέργειας στον πλανήτη αυξάνεται αλματωδώς. Τα αιτία έχουν να κάνουν με την αύξηση του βιοτικού επιπέδου του παγκόσμιου πληθυσμού στον Παγκόσμιο Νότο (Global South) και όχι μόνο. Με τον πολλαπλασιασμό των ψηφιακών συσκευών και την ανάπτυξη του ηλεκτρονικού εμπορίου οι συνδεδεμένες συσκευές αναμένεται να φτάσουν τα 39 δισ. μέχρι το 2029. Επίσης έχει αυξηθεί η ζήτηση ενέργειας λόγω μαζικών επενδύσεων σε ενεργοβόρα «κέντρα επεξεργασίας μεγάλου όγκου δεδομένων» (data centers) και την τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ). Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας από τα κέντρα δεδομένων, την τεχνητή νοημοσύνη (AI) και τον τομέα των κρυπτονομισμάτων, θα μπορούσε να διπλασιαστεί μέχρι το 2026. Σύμφωνα με έκθεση της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD), η παγκόσμια κατανάλωση ενέργειας που σχετίζεται με την εξόρυξη Bitcoin αυξήθηκε κατά 34 φορές μεταξύ 2015 και 2023, φθάνοντας τις 121 τεραβατώρες (TWh) ετησίως, που ισοδυναμεί με λίγο περισσότερο από δύο φορές την κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας μιας χώρας όπως η Ελλάδα. Εταιρείες τεχνολογίας Bitcoin αγοράζουν αιολικά πάρκα με σχέδια να τα αφαιρέσουν από το δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας και να τα χρησιμοποιήσουν ως ιδιωτική πηγή ενέργειας. Ομοίως, οι παλαιότεροι σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα και οι πυρηνικοί σταθμοί που έχουν τερματίσει τη λειτουργία τους προσελκύουν το ενδιαφέρον των επενδυτών για παρόμοιους σκοπούς. Οι εγκαταστάσεις αυτές μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν για να παρέχουν αποκλειστικές πηγές ενέργειας για ενεργοβόρες λειτουργίες όπως η διαχείριση κρυπτονομισμάτων.
  2. Ο τρίτος λόγος της «πυρηνικής αναγέννησης» είναι η τεχνολογική πρόοδος που συντελείται με την ανάπτυξη «μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων» (Small Modular Reactors ή SMR) μικρής ισχύος, από 10-300 MW(e), και των «πολύ μικρών αντιδραστήρων» (Micro Modular Reactors ή MMR), ισχύος μικρότερης των 10 ΜW(e).

Οι μικροί αντιδραστήρες υπόσχονται να λύσουν πολλά από τα προβλήματα των μεγάλου μεγέθους αντιδραστήρων που οδήγησαν στην έντονη αμφισβήτηση της πυρηνικής ενέργειας ως μιας βιώσιμης πηγής ενέργειας. Συγκεκριμένα, οι SNR και οι MMR (συνεκτικά SMRs) εισαγάγουν μια «νέα φιλοσοφία», που φέρνει τα εξής πλεονεκτήματα:

– Μικρότερη αρχική επένδυση σε σχέση με τους παραδοσιακούς αντιδραστήρες.

– Ευκολία κατασκευής (easier to build) και μείωση της πολυπλοκότητας (less complexity).

– Ευκολία επέκτασης όταν αυξηθούν οι ενεργειακές ανάγκες (modularity).

– Αισθητά μικρότερο χρόνο κατασκευής χωρίς υπερβάσεις κόστους και χρόνου (on time, on budget).

– Μεγαλύτερη ασφάλεια (safety) από τους παραδοσιακούς αντιδραστήρες (αυξημένα παθητικά συστήματα ασφαλείας, νέου τύπου καύσιμα, cooling systems).

– Πολλές νέες εφαρμογές πέρα από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για βιομηχανικές χρήσεις (αφαλάτωση, διαχείριση απορριμμάτων, κίνηση πλοίων, παραγωγή υδρογόνου).

– Μικρό κόστος αποξήλωσης.

– Μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

  1. Ο τέταρτος λόγος της «πυρηνικής αναγέννησης» είναι γεωπολιτικός. Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχουν πλέον κατανοήσει τις αρνητικές στρατηγικές συνέπειες από τη στασιμότητα της πυρηνικής τους βιομηχανίας: προβλήματα ενεργειακής εξάρτησης, οικονομικής ανταγωνιστικότητας και απώλειας ελέγχου σε ζητήματα διασποράς πυρηνικών όπλων. Έγινε επίσης αντιληπτό ότι χωρίς πυρηνικές ενεργειακές υποδομές οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δεν θα μπορέσουν να διατηρήσουν την κυριαρχία τους στον κρίσιμο, αλλά ενεργοβόρο, κλάδο της τεχνικής νοημοσύνης. Για όλους αυτούς τους λόγους η «πυρηνική αναγέννηση» θεωρείται πλέον κρίσιμο ζήτημα εθνικής ασφαλείας. Η στασιμότητα της πυρηνικής βιομηχανίας τις τελευταίες δεκαετίες στη Δύση άνοιξε ένα «παράθυρο τρωτότητας», που εκμεταλλεύτηκε ο αντίπαλος γεωπολιτικός συνασπισμός (Κίνα, Ρωσία).
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η αναγέννηση της πυρηνικής βιομηχανίας σήμερα γίνεται αντιληπτή από:

– την ευκολία ανεύρεσης πόρων από επενδυτές (τράπεζες, venture capital, private equity, hedge funds),

– τα πολλαπλά κρατικά προγράμματα υποστήριξης της πυρηνικής βιομηχανίας σε ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Ένωση,

– την επαναδραστηριοποίηση ιστορικών προμηθευτών που είτε είχαν αποσυρθεί είτε είχαν μειώσει την εμπλοκή τους στην πυρηνική αγορά,

– την είσοδο στην πυρηνική βιομηχανία πολλών νεοφυών εταιρειών,

– το ενδιαφέρον ενεργοβόρων επιχειρήσεων στον τομέα της τεχνολογίας να εξασφαλίσουν μακροχρόνια συμβόλαια από εταιρείες ενέργειας που διαχειρίζονται πυρηνικούς σταθμούς (Microsoft, Alphabet/Google, Amazon, Meta, Oracle),

– την επανενεργοποίηση παροπλισμένων πυρηνικών σταθμών (Three Mile Island),

– την επιμήκυνση του χρόνου λειτουργίας υπαρχόντων πυρηνικών εγκαταστάσεων,

– το ενδιαφέρον για απόκτηση πυρηνικών σταθμών από κράτη που δεν είχαν στο ποτέ στο παρελθόν εμπλοκή με πυρηνική ενέργεια (Γκάνα, Κένυα, Βιετνάμ, Φιλιππίνες, Σλοβενία)

– την επαναδραστηριοποίηση κρατών που είχαν παγώσει τα πυρηνικά τους προγράμματα για δεκαετίες (Ρουμανία).

Προκλήσεις της νέας εποχής

Παρά την εντυπωσιακή δραστηριότητα των τελευταίων δύο χρόνων, υπάρχουν ακόμα μια σειρά από ζητήματα, η επίλυση των οποίων θα καθορίσει το μέλλον της πυρηνικής ενέργειας στις χώρες της Δύσης.

Ανάγκη τυποποίησης και μαζικής παραγωγής

Αυτή την εποχή βρίσκονται σε εξέλιξη 80 περίπου προγράμματα SMRs. Μόνο αν επικρατήσουν 2-3 πρότυπα θα καταστεί εφικτή η μείωση του κόστους των SMR μέσω μαζικής παραγωγής. Διαφορετικά, θα κυριαρχήσουν οι κρατικές εταιρείες της Κίνας και της Ρωσίας, που είναι σε θέση να τυποποιήσουν και να παραγάγουν μαζικά αντιδραστήρες για τις εσωτερικές τους αγορές. Αυτό θα τους δώσει ένα σοβαρό πλεονέκτημα κόστους (οικονομίες κλίμακας), που, σε συνδυασμό με την κρατική υποστήριξη που ήδη απολαμβάνουν, θα τους επιτρέψει να κυριαρχήσουν στις αγορές χωρών του Παγκόσμιου Νότου.

Ανάγκη διαχείρισης των ραδιενεργών αποβλήτων

Η επίτευξη κοινωνικής αποδοχής σχετίζεται με την αξιόπιστη παροχή λύσης στο ευαίσθητο ζήτημα της διαχείρισης των πυρηνικών αποβλήτων. Αυτό απαιτεί τεχνολογική καινοτομία. Η λύση, για παράδειγμα, που επέλεξε η Φινλανδία για αποθήκευση των ραδιενεργών αποβλήτων σε βαθείς γεωλογικούς σχηματισμούς αποτελεί μια καλή πρακτική, που μπορεί να αποτελέσει οδηγό για τις υπόλοιπες χώρες της Δύσης.

Ανάγκη πρόληψης της διασποράς των πυρηνικών όπλων

Η πυρηνική βιομηχανία πρέπει να αναπτύξει λύσεις που θα επιτρέπουν την ασφαλή μεταφορά και φύλαξη του πυρηνικού καυσίμου στις εγκαταστάσεις των SMRs. Επίσης, πρέπει να αναζητηθεί η βέλτιστη τεχνολογική λύση που μειώνει τις παραγόμενες ποσότητες πλουτωνίου. Εάν αυτό επιτευχθεί, τα πυρηνικά κατάλοιπα θα είναι λιγότερο τοξικά και θα περιέχουν ελάχιστο σχάσιμο υλικό που θα μπορούσε δυνητικά να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή πυρηνικών οπλών. Τέλος, πρέπει να αποτραπεί, στο πλαίσιο του εμπορικού ανταγωνισμού, να χαλαρώσει η απαγόρευση μεταφοράς τεχνολογίας εμπλουτισμένου ουρανίου, ώστε να τηρηθεί το πνεύμα της συνθήκης για τη «μη διασπορά των πυρηνικών οπλών» (Non-Proliferation Treaty).

Ανάγκη καθετοποίησης της εφοδιαστικής αλυσίδας

Οι γεωπολιτικοί ανταγωνιστές της Δύσης προσφέρουν μια ολιστική λύση (one stop shop solution) για όλες τις ανάγκες μιας πυρηνικής εγκατάστασης, από το πυρηνικό καύσιμο (fuel fabrication) μέχρι τη διαχείριση των ραδιενεργών αποβλήτων. Αυτό, σε συνδυασμό με ελκυστικές μεθόδους χρηματοδότησης, έχει επιτρέψει στη Ρωσία να κυριαρχήσει στις διεθνείς αγορές, αφού προμηθεύει 22 από τους 25 νέους πυρηνικούς σταθμούς που κατασκευάζονται στο εξωτερικό. Εάν δεν γίνει υιοθέτηση αντίστοιχων ανταγωνιστικών επιχειρηματικών μοντέλων από την πυρηνική βιομηχανία των χωρών της Δύσης, Ρωσία και Κίνα θα κυριαρχήσουν στις αγορές του Παγκόσμιου Νότου.

Η ανάγκη υιοθέτησης ευέλικτου ρυθμιστικού πλαισίου

Η πυρηνική βιομηχανία ζητάει ένα απλοποιημένο ρυθμιστικό πλαίσιο, που θα διευκολύνει την «πυρηνική αναγέννηση». Πράγματι, οι υπερβολικά αυξημένες απαιτήσεις ασφαλείας έχουν κάνει την πυρηνική ενέργεια μη ανταγωνιστική στη Δύση σε σχέση με τους ανταγωνιστές της. Ένα παράδειγμα αρκεί για να δείξει τι διαφορά μπορεί να κάνει το ρυθμιστικό και εποπτικό πλαίσιο στην κατασκευή πυρηνικών σταθμών. Ο πυρηνικός σταθμός Vogtle στις ΗΠΑ και ο αντίστοιχος στην Ξιαμέν της Κίνας βασίστηκαν στον ίδιο ακριβώς τύπο αντιδραστήρα. Η υλοποίηση σταθμού στην Κίνα έγινε κατά τουλάχιστον μια πενταετία πιο γρήγορα και σε μικρό κλάσμα του κόστους σε σύγκριση με τις ΗΠΑ. Από την άλλη πλευρά η εγκατάσταση SMRs κοντά σε πόλεις ή η εγκατάσταση μικρών αντιδραστήρων (ΜΜRs) για πρόωση σε εμπορικά πλοία δημιουργεί πρόσθετες απαιτήσεις ασφαλείας (safety), που εύλογα δυσχεραίνει το έργο των ρυθμιστικών αρχών. Το πώς θα επιλυθεί αυτό το ζήτημα θα έχει καταλυτικές επιπτώσεις στην υιοθέτηση της πυρηνικής βιομηχανίας στη Δύση.

Η ΧΩΡΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΝΤΑΞΕΙ ΤΗΝ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΣΤΟΝ ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΤΗΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ. ΑΥΤΟ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΟΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΚΙΝΗΣΕΙ ΑΠΟ ΤΩΡΑ Η ΣΧΕΤΙΚΗ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΜΕ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΝΑ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΘΕΣΜΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΜΕ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΕΝΟΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΟΥ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ. ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΕΠΙΣΗΣ ΝΑ ΕΝΗΜΕΡΩΘΕΙ ΥΠΕΥΘΥΝΑ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΑ ΟΦΕΛΗ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ.

H πυρηνική αναγέννηση και η ευκαιρία για την Ελλάδα

Η Ελλάδα ήταν από τις πρώτες ευρωπαϊκές χώρες που πειραματίστηκε με την πυρηνική τεχνολογία τις δεκαετίες του 1950 και 1960 (απόκτηση του ερευνητικού αντιδραστήρα στον Δημόκριτο από τις ΗΠΑ). Για λόγους όμως εσωτερικής πολιτικής, το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας δεν υλοποιήθηκε και το αξιόλογο επιστημονικό προσωπικό που είχε δημιουργηθεί τότε διασκορπίστηκε.

Η σημερινή πυρηνική αναγέννηση δημιουργεί όμως μια δεύτερη ευκαιρία. Η τεχνολογία των νέων αρθρωτών αντιδραστήρων, όπως αναφέρθηκε, υπόσχεται να λύσει πολλά από τα προβλήματα των μεγάλου μεγέθους αντιδραστήρων, κυρίως σε θέματα ασφαλείας και κόστους, που οδήγησαν στην έντονη αμφισβήτηση της πυρηνικής ενέργειας ως μιας βιώσιμης πηγής ενέργειας. Η τεχνολογία των μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων μπορεί να προσφέρει στην Ελλάδα ενεργειακή ασφάλεια, οικονομική ανάπτυξη και την ενεργειακή υποδομή που απαιτείται για την αξιοποίηση νέων ανατρεπτικών τεχνολογιών όπως η τεχνητή νοημοσύνη.

Η πυρηνική ενέργεια είναι διαθέσιμη 24 ώρες το 24ωρο για 365 μέρες τον χρόνο ανεξαρτήτως καιρικών συνθηκών και με μηδαμινές εκπομπές ρύπων. Για τον λόγο αυτό η χώρα πρέπει να εντάξει την πυρηνική ενέργεια στον μακροπρόθεσμο ενεργειακό της σχεδιασμό. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να ξεκινήσει από τώρα η σχετική προετοιμασία με τη δημιουργία ένα σύγχρονου ρυθμιστικού και θεσμικού πλαισίου, αλλά και με τη δημιουργία ενός υποστηρικτικού οικοσυστήματος. Θα πρέπει επίσης να ενημερωθεί υπεύθυνα η ελληνική κοινωνία για τα περιβαλλοντικά και αναπτυξιακά οφέλη των νέων τεχνολογιών.

Η απαλλαγή της οικονομίας από τον άνθρακα χρησιμοποιώντας μόνο ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς μαζική αποθήκευση της ηλεκτρικής ενέργειας και εισαγωγή μικρών αρθρωτών πυρηνικών αντιδραστήρων. Στο σημερινό γεωπολιτικό και οικονομικό τοπίο, η ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας στην Ευρώπη, και όπως ελπίζουμε στην Ελλάδα, θα χρησιμεύσει ως συμπληρωματική λύση για τον μετριασμό των προκλήσεων που θα αντιμετωπίσουν τα ευρωπαϊκά συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας στο μέλλον.

Οι ανησυχίες σχετικά με την πορεία του ενεργειακού μετασχηματισμού είναι εμφανείς σε ευρωπαϊκό επίπεδο και αποκρυσταλλώνονται στα επαναλαμβανόμενα Εθνικά Σχέδια για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) των κρατών-μελών της ΕΕ. Ενώ τα σχέδια αυτά συχνά περιλαμβάνουν υπερβολικά φιλόδοξους στόχους, συχνά παραμένουν ασαφή σχετικά με κρίσιμες παραμέτρους, όπως η διαθεσιμότητα πόρων, η χρηματοδότηση, τα τεχνολογικά βήματα και οι δυνατότητες της αλυσίδας εφοδιασμού. Τέλος, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι για τις μπαταρίες και τους SMR δεν υπάρχει ακόμη ένα πλήρες ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας και προστασίας του περιβάλλοντος που να συμβάλλει στην ενσωμάτωσή τους σε έναν επιτυχημένο ενεργειακό μετασχηματισμό.

Εν κατακλείδι, η αναγέννηση της πυρηνικής βιομηχανίας θα μπορούσε να αποτελέσει μία αξιόπιστη λύση για την επίτευξη των αναπτυξιακών, ενεργειακών και κλιματικών στόχων της Ελλάδας. Η δεύτερη ευκαιρία που έχει σήμερα η χώρα να μπει στη πυρηνική εποχή δεν πρέπει να χαθεί.

*Ο Αθανάσιος Πλατιάς είναι ομότιμος καθηγητής Στρατηγικής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και πρόεδρος του Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων. Ο Γιάννης Μπασιάς έχει μακροχρόνια διεθνή επιχειρηματική εμπλοκή με την ενεργειακή βιομηχανία και έχει διατελέσει διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων (2016-2020).



ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ