Η κλιματική αλλαγή έχει συνδεθεί, σε αμέτρητες μελέτες, με το λιώσιμο των πάγων, αλλά μια άλλη, εξίσου σημαντική επίπτωση παραμένει σχεδόν άγνωστη για τους περισσότερους κατοίκους του πλανήτη.

Καθώς οι πάγοι λιώνουν στην Ανταρκτική και τη Γροιλανδία, το επιπλέον νερό προκαλεί μια ελαφρά διόγκωση των ωκεανών κοντά στον ισημερινό, που είναι όμως αρκετή για να μεταβάλει την ταχύτητα περιστροφής της Γης. Σύμφωνα με μια νέα εργασία που δημοσιεύτηκε στα μέσα Ιουλίου στο επιστημονικό περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences, η Γη περιστρέφεται πιο αργά, με αποτέλεσμα να έχει αυξηθεί η διάρκεια της ημέρας.

Μια απλή περιστροφή του πλανήτη μας διαρκεί περίπου 24 ώρες. Όμως τα λιγοστά χιλιοστά του δευτερολέπτου που έρχονται να προστεθούν σε αυτό το 24ωρο θα μπορούσαν να προκαλέσουν προβλήματα στα διεθνή συστήματα μέτρησης χρόνου, στις ψηφιακές υποδομές και στην ακρίβεια των δορυφόρων GPS που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον πλανήτη.

Όσο περισσότερο νερό ρέει από τις πολικές περιοχές στους ωκεανούς του πλανήτη -ιδιαίτερα στη ζώνη του ισημερινού- τόσο πιο σημαντικός είναι ο παράγοντας «αντίστασης» στην περιστροφή, όπως αναφέρει η μελέτη.

«Αυτό σημαίνει ότι λαμβάνει χώρα μια μετατόπιση της μάζας και αυτό επηρεάζει την περιστροφή της Γης», δήλωσε ο Benedikt Soja, καθηγητής Διαστημικής Γεωδαισίας στο Τμήμα Πολιτικών, Περιβαλλοντικών και Γεωματικών Μηχανικών του ETH της Ζυρίχης. «Είναι σαν να κάνει μια πατινέρ μια πιρουέτα, κρατώντας αρχικά τα χέρια της κοντά στο σώμα της και στη συνέχεια τεντώνοντάς τα». Καθώς η μάζα απομακρύνεται από τον άξονα περιστροφής, η φυσική αδράνεια αυξάνεται και η περιστροφή γίνεται πιο αργή.

Οι πάγοι και το φεγγάρι

Σε αντίθεση με την επιδείνωση του κλίματος στους πόλους, ένας σταθερός παράγοντας επιβράδυνσης είναι η σελήνη που, μέσω των παλιρροϊκών δυνάμεων, αυξάνει τη διάρκεια της ημέρας μας κατά 2,3 χιλιοστά του δευτερολέπτου ανά αιώνα. Μπορεί να ακούγεται ανεπαίσθητο, αλλά, σε περίπου 200 εκατομμύρια χρόνια, η διάρκεια της ημέρας θα μπορούσε να αγγίζει τις 25 ώρες.

Αυτή ωστόσο είναι μια αναπόφευκτη διαδικασία σε αντίθετη με την κλιματική αλλαγή που θα μπορούσε να έχει πιο σημαντική επίδραση από το φεγγάρι, σύμφωνα με τους ερευνητές. «Εμείς οι άνθρωποι έχουμε μεγαλύτερο αντίκτυπο στον πλανήτη μας από ό,τι αντιλαμβανόμαστε, και αυτό φυσικά μας δημιουργεί μεγάλη ευθύνη για το μέλλον του πλανήτη μας», δήλωσε ο Soja.

Αλλαγή του άξονα

Σε άλλη δημοσίευση τους, στο Nature Geoscience, οι ίδιοι ερευνητές απέδειξαν ότι η κλιματική αλλαγή ευθύνεται και για μία μετατόπιση του άξονα περιστροφής του πλανήτη. Το σημείο όπου ο νοητός άξονας περιστροφής συναντά την επιφάνεια της Γης μετακινείται κατά περίπου 10 μέτρα ανά εκατό χρόνια. Σύμφωνα με την εργασία, αυτό οφείλεται τόσο στο λιώσιμο των πάγων όσο και στην κίνηση στο εσωτερικό της Γης. «Η κλιματική αλλαγή προκαλεί την κίνηση του άξονα περιστροφής της Γης και φαίνεται ότι η ανατροφοδότηση από τη διατήρηση της στροφορμής αλλάζει επίσης τη δυναμική στον πυρήνα της Γης», σημειώνει ο Soja.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης για να υπολογίσουν πώς έχουν μετακινηθεί οι πόλοι περιστροφής της Γης από το 1900, κάτι που ταιριάζει με τις παρατηρήσεις των αστρονόμων και τις μετρήσεις των δορυφόρων.

Κλυδωνισμοί στον πυρήνα

Η νέα μελέτη έρχεται μόλις λίγες εβδομάδες αφότου μια άλλη ομάδα ερευνητών επισήμανε ότι η μικρή αύξηση της διάρκειας της ημέρας μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι ο εσωτερικός πυρήνας της Γης επιβραδύνεται εδώ και 14 χρόνια. Μια σφαίρα από στερεό σίδηρο-νικέλιο περίπου 4.800 χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια, ο εσωτερικός πυρήνας της Γης, έχει περίπου το ίδιο μέγεθος με το φεγγάρι και περιβάλλεται από έναν εξωτερικό πυρήνα από ρευστό σίδηρο  και νικέλιο. Αυτός παράγει το μαγνητικό πεδίο της Γης.

Χρησιμοποιώντας σεισμικά δεδομένα από δονήσεις και πυρηνικές δοκιμές, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι ο εσωτερικός πυρήνας της Γης επιβραδύνεται σε σχέση με την επιφάνεια του πλανήτη από το 2010. Η εργασία καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η επιβράδυνση είναι αποτέλεσμα της αναταραχής του εξωτερικού πυρήνα από υγρό σίδηρο και των βαρυτικών έλξεων από τμήματα του μανδύα.