Το εύκολο είναι να επιχειρηματολογήσει κανείς υπέρ του ευρωπαϊκού μεγαλείου: Εδώ θέλουν να ζήσουν οι κολασμένοι της γης και θαλασσοπνίγονται, εδώ υπάρχει η πιο πλήρης δημοκρατία στον πλανήτη, η περισσότερη ειρήνη, το ισχυρότερο κοινωνικό κράτος. 

Το δύσκολο είναι να εξηγήσει κανείς γιατί, ενώ είναι αυταπόδεικτη η υπεροχή του ευρωπαϊκού παραδείγματος, το ποσοστό συμμετοχής στις τελευταίες Ευρωεκλογές, το 2019, το υψηλότερο από το 1994 (επειδή πραγματοποιήθηκαν μαζί με τις αυτοδιοικητικές εκλογές), ανήλθε στο 50,6%. Οι επαγγελματίες εγχώριοι ευρωπαϊστές ενθουσιάστηκαν για τη θεαματική αύξηση σε σχέση με το αντίστοιχο ποσοστό του 2014 (42,6%), προσπερνώντας το θλιβερό συμπέρασμα ότι ένας στους δύο πολίτες, στην καλύτερη περίπτωση, δεν ενδιαφέρεται για τη σύνθεση του Ευρωκοινοβουλίου και, στη χειρότερη, αποστρέφεται την πολιτική. 

Αυτό καθόλου δεν επηρεάζει τις αμοιβές των Ευρωβουλευτών, έμμεσες και άμεσες, οι οποίες είναι παράλογα υψηλές και σίγουρα δεν συνάδουν με το παραγόμενο έργο. Άλλωστε, η πιο προφανής απασχόληση των περισσότερων είναι η προβολή της δραστηριότητάς τους, δηλαδή του εαυτού τους, με σκοπό την επανεκλογή. 

Δεν είναι παράδοξο για την κουλτούρα των Βρυξελλών, όπου η δραστηριοποίηση εκπροσώπων εταιρειών για τον επηρεασμό της κοινοτικής νομοθεσίας είναι επίσημη. Γι’ αυτό και αναζητώνται φύλλα συκής, όπως η πλήρης καταγραφή όλων των ραντεβού των Ευρωβουλευτών με λομπίστες ή η κατάργηση της ελεύθερης πρόσβασης στα κτίρια της ΕΕ για πρώην Ευρωβουλευτές. Εννοείται πως δεν μπορεί να προληφθούν η συναλλαγή και η δωροδοκία εκτός γραφείου… 

Ποιοι απέχουν από τις Ευρωεκλογές; Η ανάλυση που έγινε μετά τις τελευταίες Ευρωεκλογές έδειξε αυτό που μπορεί να συμπεράνει και ο μη ειδικός, με τους κανόνες της κοινής λογικής: Εκτός από τους λίγους που απέχουν για πρακτικούς λόγους (υγείας κ.ο.κ.), οι πολλοί αδιαφορούν για την πολιτική ή την εχθρεύονται, δεν έχουν εμπιστοσύνη στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, δεν είναι ενημερωμένοι ή θεωρούν ότι η ψηφοφορία είναι μάταιη, γιατί τίποτα δεν αλλάζει, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα.

Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται, ενδεχομένως, οι συμπατριώτες μας, που, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, αντιμετωπίζουν κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Με βάση τα στοιχεία του 2023, το ποσοστό αυτό ανέρχεται στο 26,1% του πληθυσμού (2.658.400 άτομα), μένοντας σχεδόν αμετάβλητο σε σχέση με το 2022 που έφτανε στο 26,3%.

Μα είναι τόσο πολλοί στη χώρα μας όσοι στερούνται τα βασικά; Και η κανονικότητα; Η Eurostat δεν θρέφει την εθνική αυτοπεποίθηση ανακοινώνοντας ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην προτελευταία θέση της ΕΕ των 27 όσον αφορά το κατά κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, με τη Βουλγαρία να είναι η μοναδική χώρα με χαμηλότερη επίδοση.

Και καλά οι δικοί μας, όμως στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, τις ευημερούσες, γιατί τόση αποχή; Μια απάντηση προκύπτει από το Global Wealth Report 2023 (Credit Suisse-UBS): το πλουσιότερο 10% της ηπείρου κατέχει το 67% του πλούτου, ενώ το χαμηλότερο μισό των ενηλίκων κατέχει μόνο το 1,2% του πλούτου.

Οι αριθμοί επιβεβαιώνουν ότι όπου φτωχός και η μοίρα του. Η Έκθεση Ισότητας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) δείχνει ότι το 90% των ανισοτήτων στην υγεία μπορεί να ερμηνευτεί ως αποτέλεσμα οικονομικής ανασφάλειας, διαβίωσης σε κακής ποιότητας κατοικίες και γειτονιές, κοινωνικού αποκλεισμού, έλλειψης αξιοπρεπούς εργασίας και κακών συνθηκών εργασίας:

Αλλά αν το πρόβλημα είναι οικονομικό, τότε γιατί η ακροδεξιά ενισχύεται σε χώρες προνομιούχες, όπως η Ολλανδία και η Αυστρία; 

Γιατί ο κίνδυνος της απώλειας των κεκτημένων ταλαιπωρεί και τους «πάνω», είτε πρόκειται για την εθνική ταυτότητα είτε για την πολιτισμική καθαρότητα. Και γιατί η ροπή στο κακό είναι πάντα ισχυρή, πόσω μάλλον σε εποχές ιδεολογικοποίησης του ατομισμού και της ιδιοτέλειας. 

Άλλωστε, υπάρχουν ανισότητες και μεταξύ πλουσίων (σύμφωνα με το Euronews, η Σουηδία έχει τη μεγαλύτερη ανισότητα πλούτου, με το 10% να κατέχει το 74,4% του πλούτου), ενώ η ύπαρξη τόσο εκρηκτικών ανισοτήτων θαμπώνει τη βιτρίνα της δημοκρατίας, που είναι ταυτισμένη με το brand EU, ειδικά όταν, μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, η βεβαιότητα της ειρήνης ξεθώριασε. 

Στις Ευρωεκλογές δεν ψηφίζουν όσοι αισθάνονται ότι η ευρωπαϊκή πρόοδος δεν τους αφορά γιατί η ζωή τους χειροτερεύει, εκείνοι που έχουν δύσκολη, όλο και πιο δύσκολη, καθημερινότητα παρά τη ροή κοινοτικών κονδυλίων, οι άλλοι που δεν καταλαβαίνουν γιατί έχει σημασία να μην ενισχυθούν οι δυνάμεις του αντισυστημισμού, όπως λένε στην τηλεόραση, αυτοί που, τελικά, περισσεύουν.