Τεράστιες ευκαιρίες, αλλά και ανάγκη οριοθέτησης 

Να το πάμε από την αρχή, καθώς όλοι μιλούν και προσπαθούν να καταλάβουν σήμερα. Τι είναι η τεχνητή νοημοσύνη; Πού μας πάει; Τι ευκαιρίες μας προσφέρει;

Το θέμα της τεχνητής νοημοσύνης δεν είναι κάτι καινούργιο – απλώς όλοι ασχολούμαστε εδώ και 15 μήνες λόγω της διάδοσης των μεγάλων γλωσσικών μοντέλων. Τεχνητή νοημοσύνη είχαμε στα κινητά μας εδώ και χρόνια, στα αυτοκίνητά μας – είναι εκεί! Μας είχε όμως απασχολήσει λιγότερο έως ότου ήρθε η παραγωγική ΑΙ, με πολύ εντυπωσιακό τρόπο: είδαμε ότι αυτό το πράγμα μιλάει, ακούει, «σκέφτεται». Κι αρχίσαμε να βλέπουμε τη ζωή μας αλλιώς.

Θα έλεγα μάλιστα και το ευρύτερο: όποιος χρησιμοποιεί –έστω και στοιχειωδώς– ένα μέσο κοινωνικής δικτύωσης, ξέρει ότι οι αλγόριθμοι τρέχουν για να μας παρουσιάσουν αυτά τα οποία βλέπουμε, για να εξατομικεύσουν τις διαφημίσεις, για να προτείνουν περιεχόμενο. Όλα αυτά είναι αλγόριθμοι ΑΙ. 

Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, έχουμε μπροστά μας τεράστιες ευκαιρίες. Δεν υπάρχει καν κάποιος που να μπορεί να προδιαγράψει τι είναι αυτό που έρχεται και πόσο μπορεί να διευρύνει τις δυνατότητές μας η ΑΙ. Από την άλλη όμως, το πράγμα απαιτεί και έλεγχο, καθώς οι τεχνολογίες δρουν ως επιταχυντής των εξελίξεων, και ερχόμαστε γι’ αυτόν τον λόγο να οριοθετήσουμε κάπως τη χρήση της.

Με ποιο τρόπο την οριοθετούμε;

Θα φέρω ως παράδειγμα το ΑΙ Act, το ευρωπαϊκό πλαίσιο για την τεχνητή νοημοσύνη. Τι λέει; Ότι απαγορεύεται οι εφαρμογές ΑΙ να χρησιμοποιούν αλγόριθμους σχετικούς με φυλετικές, θρησκευτικές ή σεξουαλικές προτιμήσεις: άρα δεν θα πρέπει να μας βγάζει διαφημίσεις ή προτάσεις περιεχομένου που να προκύπτουν βάσει αυτών των προτιμήσεών μας. Γιατί; Επειδή θεωρούνται ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα και δεν πρέπει να αποτελούν πηγή στοχευμένου περιεχομένου. Επίσης, για θέματα τα οποία στην Ευρώπη θεωρούνται φλέγοντα: να μη χρησιμοποιείται, παραδείγματος χάριν, ΑΙ για αναγνώριση προσώπου, πλην όταν πρόκειται για ποινικά κολάσιμες πράξεις. Όχι όμως χρήση ΑΙ στον δρόμο για άλλου τύπου μετρήσεις.

Σε ποια πεδία θα βρει σε εφαρμογή η ΑΙ

Έχετε δηλώσει ότι υπάρχουν τομείς όπου η ΑΙ θα φέρει μια μικρή επανάσταση. Σε ποια πεδία θα προκύψει αυτό;

Ένα ξεκάθαρο πεδίο θεωρώ πως είναι η ανάλυση εκατομμυρίων απεικονιστικών δεδομένων, για παράδειγμα σε σχέση με τον καρκίνο. Αν ένα πράγμα ελπίζω από την τεχνητή νοημοσύνη, είναι να δείξει τον δρόμο για την καταπολέμηση του καρκίνου. Η επεξεργασία εκατομμυρίων δεδομένων, με βάση πλήθος παραμέτρων, θα επιταχύνει την αναζήτηση λύσεων. Για παράδειγμα, η ανάλυση ανωνυμοποιημένων επιδημιολογικών δεδομένων μπορεί να προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες για τη χάραξη πολιτικών. 

Άλλο πεδίο είναι η συνταγογράφηση. Πώς μπορούμε τα δεδομένα που υπάρχουν στη συνταγογράφηση να τα αξιοποιήσουμε; Ίσως προσέξατε ότι η ειδησεογραφία προηγουμένων μηνών είχε ειδήσεις για εταιρείες που πιάστηκαν να εκμεταλλεύονται γκρίζες ζώνες για αποκόμιση κερδών από απάτες μέσω συνταγογράφησης. Σε αυτό το κομμάτι μπορούμε να έχουμε αμεσότερους και πληρέστερους ελέγχους. 

Επίσης στη φορολόγηση, μέσω αλγόριθμου για ένα πιο δίκαιο φορολογικό σύστημα. Μια πιο διαφανής λειτουργία, με συγκέντρωση στοιχείων και για τα εισοδήματα και τα έξοδα, θα επιτρέψει ένα πιο δίκαιο σύστημα.

Βέβαια, μια τέτοια προσέγγιση υπόσχεται έναν ορθολογισμό. Όμως πόσο είναι ενημερωμένη η κοινή γνώμη στο τι και πώς επιδιώκεται; Δαπανώ τα λεφτά μου στο καζίνο ή σε αγαθοεργίες – γιατί να γνωρίζει η ΑΑΔΕ; Τι έχει εγκρίνει –διά της ψήφου του, εντέλει – ο πολίτης;

Το τι θα κάνει ο καθένας τα λεφτά του είναι δική του υπόθεση! Αρκεί να έχει πληρώσει τον φόρο που του αναλογεί κατά την απόκτησή τους. Το αν πληρώνετε τους φόρους σας ή όχι, αυτό είναι κάτι που αφορά όλους μας: αν ένας δεν πληρώνει, καταλήγουν να πληρώνουν οι άλλοι.

Πάμε τώρα στα πιο προχωρημένα της ΑΙ: Πολιτική προστασία; Κυκλοφορία στην πόλη; Κτηματολόγιο;

Πρώτα πρώτα Πολιτική Προστασία. Κάτι που «μιλάει» πολύ σ’ εμάς που καταγόμαστε από τη Θεσσαλία! Αλλά, βέβαια, ισχύει και για όλη την Ελλάδα. Δοκιμάσαμε ήδη δύο σύγχρονα συστήματα, τώρα τρέχουν οι διαγωνισμοί: πώς με συστήματα ευφυών καμερών, υψηλής ευκρίνειας, αλλά και συστήματα λέιζερ, θα εντοπίζεται εγκαίρως μια πυρκαγιά. Σημειώστε ότι με το λέιζερ ξέρουμε αν εκείνο που βλέπουμε στα 5 χιλιόμετρα είναι καπνός ή υδρατμοί από ένα σύννεφο, ή σκόνη από ένα φορτηγό σε αγροτικό δρόμο.

Αυτό έχει αλγόριθμο μέσα;

Ακριβώς. Στις κάμερες υψηλής ανάλυσης, που εισάγουν νέα τεχνολογία, ακόμα περισσότερο. Τώρα το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη τρέχει τους σχετικούς διαγωνισμούς.

Επίσης, να πω ότι το καλοκαίρι αλλάξαμε το δορυφορικό μας πρόγραμμα. Θα μου πείτε τώρα τι σχέση έχει αυτό. Όμως δείτε, μετά τις πυρκαγιές και τις πλημμύρες στη Θεσσαλία, αποφασίσαμε ότι δεν είχαμε λόγο να προχωρήσουμε ένα πρόγραμμα –ήταν 200 εκατομμύρια, από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για τηλεπικοινωνιακό δορυφόρο– όταν οι ανάγκες της χώρας καλούν σε προσαρμογή σε θέματα πολιτικής προστασίας, κλιματικής κρίσης, μετεωρολογίας, προστασίας των ακτών από διάβρωση, πολεοδομίας και δόμησης….

Τι το κοινό σε όλα αυτά;

Χρειαζόμαστε περισσότερες φωτογραφίες και με μεγαλύτερη ακρίβεια. Μέχρι τώρα, αυτές που λαμβάναμε από το σύστημα Copernicus, για παράδειγμα, είχαν ακρίβεια 10 μέτρα ανά πίξελ, όχι και πολύ καλή ακρίβεια. Σήμερα, πλέον, με το νέο σύστημα, για το οποίο είναι ο διαγωνισμός στον αέρα, πάμε σε ακρίβεια 30 εκατοστών ανά πίξελ. Με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε πολλά μέτωπα, ακόμα και σε πολεοδομικά.

Ωραία, και τι θα τα κάνετε αυτά;

Θα έχουμε φωτογραφίες με πολλές λήψεις την ημέρα και με πολλά φίλτρα −πολυφασματικά, θερμικά κ.τ.λ.– θα τα ανεβάζουμε σε μια πλατφόρμα αφού θα μας ανήκουν, και όποια υπηρεσία θέλει –Μετεωρολογία, Πυροσβεστική– θα αντλεί από εκεί χωρίς να χρειάζεται να τα αναζητά, να τα αγοράζει. Εκεί ακριβώς, με ΑΙ και με επεξεργασία, μπορεί να κάνεις πολλή δουλειά.

Και το Κτηματολόγιο ανάλογα;

Εδώ θα έχουμε τη δυνατότητα ψηφιακών διαδραστικών χαρτών, να βλέπουμε πώς θα κουμπώνουν τα οικόπεδα μεταξύ τους, πώς με τους δασικούς χάρτες. Εκεί θα προστίθενται όλες οι πληροφορίες ιδιοκτησιών, χρήσεων γης. Και, σε επίπεδο πολεοδομικού ελέγχου, μπορεί να μπαίνουν επάνω οι άδειες, να φαίνεται κατά πόσον συμπίπτουν οι άδειες με το παρατηρούμενο επί του εδάφους.

Να σας πω και το άλλο; Το ίδιο θα γίνει και με τις παραλίες. Τι πάμε να δούμε εδώ; Στις παραλίες αρμοδιότητα είχαν η Κτηματική Υπηρεσία του Δημοσίου και οι Δήμοι. Υπήρχε μια πλατφόρμα για ηλεκτρονικές δημοπρασίες όσον αφορούσε την Κτηματική Υπηρεσία, αλλά οι Δήμοι κινούνταν με ανοιχτούς πλειοδοτικούς διαγωνισμούς στο Δημοτικό Συμβούλιο.

Και τώρα, δηλαδή, τι θα γίνεται;

Όλα θα γίνονται ηλεκτρονικά. Και το περίγραμμα του τι νοικιάζει ο καθένας θα μπαίνει σε έναν χάρτη. Κάτω απ’ αυτόν θα μπαίνει μια πρόσφατη φωτογραφία, παρμένη δυο μέρες ή τρεις νωρίτερα. Και θα βλέπουμε: συμπίπτει το περίγραμμα με τις ξαπλώστρες που τοποθετούνται; Αυτό θα γίνεται με ΑΙ, δεν θα πηγαίνουμε παραλία παραλία στις χίλιες τόσες που υπάρχουν σ’ όλη την Ελλάδα. Η ΑΙ θα «βλέπει» τι συμβαίνει, και θα ειδοποιούνται οι αρμόδιες αρχές διά τα περαιτέρω! Και μάλιστα ο πολίτης –αυτή την εφαρμογή την είχαμε φτιάξει το καλοκαίρι, αλλά δεν τη βγάλαμε, καθώς είχαμε μόνο τις παραλίες της Κτηματικής Υπηρεσίας και όχι των Δήμων– θα μπορεί πλέον στην παραλία που πάει να βλέπει και το περίγραμμα. Αν θέλει, θα κάνει αναφορά απευθείας.

Κυκλοφοριακό;

Έχουμε σχέδιο για θέματα οδικής ασφάλειας και κίνησης. Το ένα είναι οι ρυθμίσεις σε φανάρια. Να τροποποιούνται με βάση την ώρα τα αναμενόμενα συμβάντα. Για παράδειγμα, η συναυλία των Coldplay. Εκείνη την μέρα προφανώς θα πρέπει να είναι άλλη η ρύθμιση των φαναριών − ή ένας ποδοσφαιρικός αγώνας. 

Υπάρχουν όμως και πιο απλές προσεγγίσεις. Η Google τι μας λέει; Με το συγκεκριμένο υλικό, που έχετε, μπορείτε πλέον να ρυθμίσετε τα φανάρια όχι δυναμικά, αλλά να τα έχετε καλύτερα ρυθμισμένα σε στατική φάση. Πάτε, με βάση τα συγκεντρωμένα στοιχεία, και τα αλλάζετε, και μπορούμε να εγγυηθούμε ότι θα έχετε βελτίωση των κυκλοφοριακών δεδομένων.

Μπορείς, με άλλα λόγια, να βάλεις ΑΙ εκεί που διαθέτεις πολλά δεδομένα. Τα δεδομένα αυτά δεν θα μπορούσε ένας άνθρωπος να τα επεξεργαστεί μόνος του και να βγάλει συμπεράσματα.

Υπάρχει και το άλλο, για την οδική ασφάλεια: μπορούμε να δούμε, με ανώνυμα πάντα δεδομένα, ότι στην παραλιακή ένα αυτοκίνητο τρέχει με 200. Να το επισημάνουμε στην Τροχαία, ώστε να προβεί στις απαραίτητες ενέργειες.

Δημόσιο, μητρώα και προσωπικός αριθμός

Στο θέμα του πολύπαθου Δημοσίου, διαβάζαμε την Έκθεση της Γ.Γ. Σχεδιασμού για την Generative AI και είδαμε προτάσεις συγκεκριμένες για απλούστευση διαδικασιών. Θα μπορούσε η ΑΙ να λειτουργήσει ως εργαλείο εκσυγχρονισμού γενικότερα;

Ξεκάθαρα! Επιτρέψτε μου να πω ότι, σ’ αυτό το επίπεδο, δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ευφυΐα για να προχωρήσεις. Όσον αφορά την κατάργηση έκδοσης πιστοποιητικών, κοιτάξαμε να δούμε –σε λογική απλούστευσης διαδικασιών– ποια είναι τα πιο δημοφιλή, τα πλέον ζητούμενα πιστοποιητικά, ώστε να ξεκινήσουμε απ’ αυτά. Το πιστοποιητικό γέννησης και το οικογενειακής κατάστασης «προπορεύονται». Ξέρετε, το οικογενειακής κατάστασης το ζητάμε σε 190 διαδικασίες. Δεν χρειαστήκαμε ΑΙ για να το βρούμε, είχαμε καταγράψει τις διαδικασίες του Δημοσίου και το βρήκαμε.

Τι ζητούμε από τον πολίτη; Να πιστοποιήσει στο Δημόσιο ότι είναι αυτός, με αυτήν την ηλικία, αυτά τα παιδιά, αυτή τη μερίδα. Δηλαδή κάτι το οποίο υπάρχει! Είναι στα μητρώα μας. Όσο τα καθαρίσουμε −και εδώ θα παίξει καίριο λόγο ο Προσωπικός Αριθμός− τόσο καθαρή πληροφορία θα αντλήσει. Τα δεδομένα είναι εκεί, αρκεί ένα μήνυμα στο κινητό του πολίτη: «Θέλουμε γι’ αυτή τη λειτουργία εκείνα τα στοιχεία σου. Συμφωνείς να τα πάρουμε;»/ «Συμφωνώ» και τελειώσαμε!

Τι θα πει αυτό το εξωτικό «Να καθαρίσουμε τα αρχεία»;

Στην Ελλάδα σήμερα έχουμε τέσσερα διαφορετικά μητρώα! Ένα που βασίζεται στην αστυνομική μας ταυτότητα. Δεύτερο, εκείνο της ΑΑΔΕ, της Εφορίας, με μοναδικό αριθμό τον ΑΦΜ. Τρίτο, το ασφαλιστικό μητρώο, ο ΑΜΚΑ. Και τέταρτο, εκείνο που θα έπρεπε να είναι το βασικό μας μητρώο: το μητρώο πολιτών. Αυτό που έχει το Υπουργείο Εσωτερικών και με βάση το οποίο ψηφίζουμε. Αυτά τα τέσσερα μητρώα δυστυχώς δεν ταυτίζονται μεταξύ τους. Πολλές φορές προκύπτουν ακόμα και αστεία λάθη, τα οποία όμως μπορούν να δημιουργήσουν προβλήματα στους πολίτες.

Δώστε μας ένα παράδειγμα. 

Η Μαριάνα –φίλη μου– με ένα «ν» στα δυο μητρώα, έτσι είναι βαφτισμένη, αλλά με δύο «ν» στα άλλα μητρώα. Πάει να βγάλει ένα πιστοποιητικό, δεν μπορεί: χτυπούσαν τα μητρώα μεταξύ τους. Ο Προσωπικός Αριθμός αυτό ακριβώς έρχεται να κάνει: αποδεικνύει ότι ο Δημήτρης Παπαστεργίου είναι αυτός –στην επαρχία έχουμε πολλά ξαδέλφια, με το πατρώνυμο να βοηθάει– όχι Παπαστέργιος ή Παπαστέργιου. Έτσι, τελειώνει η ταλαιπωρία της πολλαπλής εγγραφής, της διαφορετικής ορθογραφικής αποτύπωσης ονομάτων, ακόμα και όσα προκύπτουν από την αλλαγή ταυτότητας. Πας στον ΕΦΚΑ, σου λένε: «Α, δεν γίνεται, εμείς σε έχουμε με την παλιά σου ταυτότητα, πήγαινε να φέρεις ένα χαρτί που να πιστοποιεί τη νέα…». Όταν λειτουργήσει ο Προσωπικός Αριθμός, θα ενημερώνονται όλα τα μητρώα αυτόματα και θα τελειώνει η ιστορία άμεσα και άκοπα.

Ποιος ο ρόλος της Ελλάδας σε επίπεδο ΑΙ

Να περάσουμε σ’ έναν ευρύτερο προβληματισμό; Η ΑΙ φαίνεται πως είναι εδώ για να μείνει, είναι η τεχνολογία του μέλλοντος. Οπότε, ο βαθμός εμπλοκής της χώρας σ’ αυτή την τεχνολογία –και όχι μόνο διά της υιοθέτησης, αλλά και σε επίπεδο παραγωγής ενδεχομένως– θεωρείται ότι θα καθορίσει πού θα βρεθεί η χώρα τα επόμενα χρόνια. Πρωτοπόρα; Ουραγός; Θα μπορούσε λοιπόν η Ελλάδα να γίνει τεχνολογικός κόμβος; Πόσο ρεαλιστικό ένα τέτοιο σενάριο;

Αν δούμε λίγο τη μέχρι τώρα πορεία στη Δημόσια Διοίκηση, η Ελλάδα είναι από τις πρώτες χώρες. Ο Ψηφιακός Βοηθός που έχουμε δημιουργήσει, μπορεί να ακούγεται κάτι απλοϊκό και σαν παιχνίδι, αλλ’ ούτε το ένα είναι ούτε το άλλο. Γιατί; Tο γεγονός ότι έχουμε ψηφιοποιήσει έως σήμερα 3.301 διαδικασίες στο «MITOS» και έχουμε, έως σήμερα, 1.706 υπηρεσίες στο gov.gr, μας επιτρέπει να φθάνουν οι σχετικές πληροφορίες άμεσα στο κινητό του πολίτη. Άρα, μια πρώτη υλοποίηση ΑΙ στη Δημόσια Διοίκηση υπήρξε το mAigov, το οποίο χρησιμοποιεί την ελεγχόμενη γνωσιακή βάση του gov.gr και του «MITOS», γιατί, αν το ανοίγαμε πολύ, θα μπορούσαμε να έχουμε αμφιβολία για την εγκυρότητα των απαντήσεων που δίνει ο Ψηφιακός Βοηθός. Σημειωτέον ότι η επόμενη μέρα θα είναι να ζητούμε από αυτό το bot –από τον Ψηφιακό Βοηθό–να κάνει και πράγματα για εμάς.

Ένα παράδειγμα, κι εδώ;

«Βγάλε το τάδε πιστοποιητικό», για όσο ακόμη χρόνο θα ζητούμε πιστοποιητικά. Ή πάλι: «Κλείσε μου ραντεβού, να βγάλω νέα ταυτότητα», «Φέρε μου το Ε9 του 2015, να μην ψάχνω να το βρω». Μια σοβαρή προσέγγιση, που μελετάται από την Επιτροπή η οποία συμβουλεύει τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, είναι ότι πρέπει να πάμε σε συνεργασία με υπηρεσίες που διαθέτουν συγκεντρωμένο μεγάλο όγκο δεδομένων – στα οικονομικά, στη διακίνηση των καυσίμων, λόγω του συστήματος εισροών-εκροών, στην υγεία με το myHealthApp, όπου θα προστεθούν τα συστήματα των νοσοκομείων, συντόμως και στη Δικαιοσύνη, όπου ψηφιοποιούνται εκατομμύρια δεδομένων – να εξαγάγουμε πολύτιμη πληροφορία.

Αλήθεια, η εξοικείωση με το τεχνολογικό περιβάλλον θα γίνει περισσότερο με την ήπια γνωριμία (όπως π.χ. ως δήμαρχος κάνατε στα Τρίκαλα) ή με την ανάγκη (όπως έγινε επί Covid);

Θεωρώ ότι ως καταλύτης θα λειτουργήσουν οι ίδιες οι τεχνολογίες που έρχονται. Η ταχύτητα με την οποία έρχεται η ΑΙ θα ορίσει τα πράγματα. Η ομορφιά όμως αυτού που φέρνει είναι ότι δεν απαιτεί κάποιες εξελιγμένες γνώσεις. Ο Ψηφιακός Βοηθός, που σας έλεγα, είναι πιο απλός από το να μπαίνεις και να κάνεις αναζήτηση σε κάποια μηχανή αναζήτησης: γράφεις σε απλή γλώσσα εκείνο που θέλεις, ή και το εκφωνείς απλώς. Σκοπός δεν είναι να φτιάξουμε δύσκολες πλατφόρμες, που να θέλουν εξειδικευμένες γνώσεις. Σκοπός είναι να φέρουμε την τεχνολογία πιο κοντά στον πολίτη. 

Βλέπετε, εκ των πραγμάτων πορευόμαστε σε λύσεις που θα περνούν από το κινητό: «Θέλουμε το Κράτος να έρθει στο κινητό μας». Ακούγεται κάπως μακρινό, αλλά δεν είναι. Κάπως έτσι θα μπαίνουμε, για παράδειγμα, στο γήπεδο. Η ταυτοποίηση θα γίνεται μέσω του Gov.gr Wallet, το οποίο έχουμε εγκατεστημένο στο κινητό μας. Η αστυνομία δεν μπορεί και δεν πρέπει να έχει χιλιάδες αστυνομικών στα γήπεδα. Θα έχουμε ένα σοβαρό επίπεδο ταυτοποίησης, βασισμένο σε τεχνολογικά μέσα.

Data Centers

Επενδύσεις σε βάσεις δεδομένων: εδώ, πώς τα πάμε;

Εδώ, ξεκίνησε μια πολύ σοβαρή δουλειά, η οποία ενισχύθηκε σημαντικά με τις χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Πολλά έργα ψηφιοποίησης στην Υγεία, στο Κτηματολόγιο, στη Δικαιοσύνη – δισεκατομμύρια σελίδες: 1,6 δισ. σελίδες είναι όσες θα πρέπει να ψηφιοποιηθούν στη Δικαιοσύνη. Εκείνο όμως που δεν είχε εξαρχής προβλεφθεί, ήταν πού θα μπουν, πού θα τηρούνται όλα αυτά τα δεδομένα.

Οπότε;

Τα Data Centers τα οποία έρχονται –κι εδώ προκύπτουν σημαντικές επενδύσεις– θα δώσουν λύσεις σ’ αυτό το πρόβλημα. Και για τα αρχεία των ψηφιοποιήσεων, αλλά και για τα αρχεία του Κράτους. Εδώ αρχίζει μια μεγάλη κουβέντα: θα πρέπει τα αρχεία του Κράτους να είναι σώνει και καλά στα υπόγεια, ή μπορούμε να κάνουμε ένα υβριδικό cloud; Η λύση θα είναι διπλή: τα πολύ ευαίσθητα δεδομένα τα κρατάς στις δικές σου υποδομές, στα δικά σου Data Centers. Όλα τα υπόλοιπα για λόγους ασφάλειας στο νέφος.

Ασφάλειας;

Ναι! Όταν κρατάμε τα δεδομένα σ’ ένα υπόγειο, μπορεί αυτό αύριο να πλημμυρίσει ή να πιάσει φωτιά. Προφανώς λοιπόν τα τηρείς τα δεδομένα και κάπου αλλού. Πάντως, για να αναπτύξουμε δικό μας οικοσύστημα, συζητούμε με όλους όσοι ασχολούνται, με πολλές εταιρείες –όχι μόνο με μια– να διαμορφώσουμε ένα hub, ένα δεδομένο κτίριο όπου θα συγκεντρωθούν οι ενδιαφερόμενες εταιρείες, οι οποίες θα τροφοδοτούνται με προβλήματα ώστε να παράγουν λύσεις με ΑΙ.

Problem solvers, δηλαδή…

Ναι, κάπως έτσι. «Έλα εδώ, ο ΕΦΚΑ έχει αυτό το πρόβλημα. Βρες λύση!».

Ξέρετε, ο ΕΦΚΑ έκανε έναν αλγόριθμο για την απόδοση της πρώτης σύνταξης που δουλεύει σχετικά καλά, με σχετικά καλή επιτυχία, όμως εκεί που έχει καλά δεδομένα. Όπως είναι τα δεδομένα του Δημοσίου. Στον ιδιωτικό τομέα, από τα διάφορα μικρά επιμέρους ταμεία, υπάρχει χειρόγραφο σύστημα. Πάντως εκεί η AI μπορεί να βοηθήσει να διαβάζονται τα στοιχεία, παρά να κάθεται ο υπάλληλος να δουλεύει έναν-έναν τους φακέλους. Καλύτερες και πιο γρήγορες λύσεις.

Δεν νομίζω πως υπάρχει τομέας που η ΑΙ δεν μπορεί να βοηθήσει. Ακόμη και στον πολιτισμό, κατόρθωσαν να διαβάσουν χαμένα κομμάτια επιγραφών, με τροφοδότηση των συστημάτων με αρκετό υλικό άλλων αντίστοιχων επιγραφών.

Η ΑΙ στη Δικαιοσύνη

Αλήθεια, σε χώρους όπως αυτόν της Δικαιοσύνης πώς φαντάζεσθε ότι θα προχωρήσει η εξοικείωση και η αποδοχή;

Για μένα, δεν θα πρέπει να περιμένουμε από τον μέσο χρήστη ξαφνικά να έχει πλήρη εξοικείωση. Μια καλή αρχή είναι να υπάρχει απέναντι ένας άνθρωπος, ο οποίος να μην είναι δογματικά αντίθετος σε οποιανδήποτε αλλαγή. Ξέρετε, όλα τα επαγγέλματα αλλάζουν. Και το δικό σας, των δημοσιογράφων, αλλάζει, και ο φίλος μας, ο φωτογράφος, προφανώς θα χρειαστεί να μάθει καινούργια πράγματα…

Με βάση το «δεν θα αλλάξει τίποτε» δεν πάμε παραπέρα!

Ευελπιστείτε;

Δεν θέλουμε να γίνει ο όποιος δικαστικός χάκερ – ούτε έχει κανένα λόγο να το επιδιώξει! Σίγουρα όμως υπάρχουν εργαλεία που θα κάνουν τη ζωή του πιο εύκολη, οπότε θα πρέπει εμείς αυτά τα εργαλεία να του τα φέρουμε όσο μπορούμε πιο απτά στη ζωή του.

Δεν συζητάμε όμως σενάρια αλγορίθμων-δικαστών;

Όχι βέβαια. Αλλά μπορούμε να βοηθήσουμε τον δικαστή, σε τελείως απλή γλώσσα, να αναζητά δεδομένα και να του κατεβαίνουν εύκολα πληροφορίες σχετικά με το τι έχει προηγηθεί. Υπάρχουν όμως και τα πιο απλά: ξεκινά η επίδοση δικογράφων. Κλήση μάρτυρα, λιπομαρτυρία, ποινικές διαταγές. Απ’ αυτό και μόνο, απελευθερώνονται 200 αστυνομικοί την ημέρα που κάνουν επιδόσεις. Κι αφού το Υπουργείο Δικαιοσύνης δει ότι αυτό δουλεύει, θα προχωρήσει και σε άλλες λειτουργίες. Λιγότερος κόπος, βραχύτερος χρόνος, διευκόλυνση.

Ανισότητες και παραπλάνηση

Υπάρχει θέμα της διεύρυνσης των ανισοτήτων, ανάμεσα στους περισσότερο τεχνολογικά εγγράμματους και τους λιγότερο; Γι’ αυτό τι μπορεί, τι θα πρέπει να γίνει;

Δύο πράγματα. Το πρώτο ήδη ουσιαστικά το ανέφερα: να φτιάξουμε την τεχνολογία για όλους. Η τεχνολογία οφείλει να είναι συμπεριληπτική –ωραίος ο τίτλος, αλλά πρέπει να γίνει στην πράξη!– δηλαδή πολύ απλές εφαρμογές, τουλάχιστον σε ό,τι έχει να κάνει με το Δημόσιο. Ο καθένας να μπορεί να τις χρησιμοποιήσει. 

Γενικότερα όμως, τίθεται ζήτημα re-skilling και up-skilling, βελτίωσης δεξιοτήτων. Και οι μηχανικοί θα χρειαστούν να αποκτήσουν νέες δεξιότητες, και οι δικηγόροι. Θα δουν ότι θα γίνει η ζωή τους και η δουλειά τους πιο εύκολη. Λιγότερο στρες, μεγαλύτερη ασφάλεια. Να δούμε τα επαγγέλματα πώς αλλάζουν, να βοηθήσουμε την ευρύτερη δυνατή προσαρμογή τους.

Πάντως, με απασχολεί επίσης το να βοηθήσουμε τον πολίτη να προστατεύεται από τους κινδύνους, όπως από το phishing, και τα deepfakes.Να ξέρει να προστατευθεί από παραπλανητικά μηνύματα. Είναι αληθινό το μήνυμα που λαμβάνω ή όχι; Ειδικά σε επίπεδο deepfakes θα πρέπει να υπάρξουν κάθετες απαγορεύσεις. Στις ΗΠΑ ή τον Καναδά, θα απαγορευθεί η χρήση ΑΙ στα call centers…

Δηλαδή;

Δηλαδή να μην μπορεί να σε εξυπηρετεί από call center ρομπότ, παρά μόνον άνθρωπος – πλην των πολύ τυποποιημένων μηνυμάτων. Οφείλει ο πολίτης να γνωρίζει αν από την άλλη μεριά του μιλάει άνθρωπος ή ρομπότ – να του είναι τελείως σαφές αυτό.

Αυτό πώς θα γίνει; 

Θα υπάρξουν απαγορεύσεις για το τι μπορεί να παραχθεί, ποια υπηρεσία να παρασχεθεί και ποια όχι. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο έχουν ήδη ληφθεί πολύ σοβαρές πρωτοβουλίες σε αυτή τη κατεύθυνση. Συγκροτούμε ένα στέρεο θεσμικό πλαίσιο για την προστασία των πολιτών. Με το AΙ Act, που σας ανέφερα και προηγουμένως, δημιουργούμε ένα δίκτυ ασφαλείας ώστε οι εφαρμογές ΑΙ που αναπτύσσονται να σέβονται τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Παράλληλα εισάγουμε προς ψήφιση στη Βουλή το σχέδιο νόμου για την εφαρμογή του DSA, της Πράξης για τις Ψηφιακές Υπηρεσίες. Βελτιώνουμε με αυτόν τον τρόπο το επίπεδο προστασίας κατά τη χρήση μεγάλων διαδικτυακών πλατφορμών καταπολεμώντας φαινόμενα όπως αυτό της διακίνησης παράνομου περιεχομένου, της παραπληροφόρησης, της δημοσίευσης παραπλανητικών διαφημίσεων ή προϊόντων, που έχουν προκύψει από Deepfake επεξεργασία.

Εντέλει ρύθμιση ή παρακολούθηση της εξέλιξης της τεχνολογίας;

Δεν μπορούμε και δεν θέλουμε να περιορίσουμε την εξέλιξη της τεχνολογίας. Οφείλουμε όμως να ορίσουμε τη σχέση του πολίτη με αυτή.