Όλα ξεκίνησαν με τις ολοένα και περισσότερες χρυσές πινελιές πάνω από τα πάντα στο Οβάλ Γραφείο. Το δωμάτιο αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικότερα του Λευκού Οίκου, ενός κτιρίου συγκρατημένης αρχιτεκτονικής που ολοκληρώθηκε το 1800. Η πόλη γύρω του, σκοπίμως με κτίρια χαμηλών ορόφων, είναι «κλασική» από άποψη σχεδιασμού, μια πρωτεύουσα που χτίστηκε για να εκφράσει αξιοπρεπώς τη λογική ότι δεν «υπάρχουν βασιλιάδες» της δημοκρατίας στα τέλη του 18ου αιώνα.

Οι λάτρεις του design όπως εγώ παρακολουθούσαν τις συνεχείς παραστάσεις του Τραμπ σε αυτό το γραφείο έκπληκτοι. Ο πρόεδρος και οι ξένοι ηγέτες, από τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι μέχρι τον Σερ Κιρ Στάρμερ, κάθονταν εκατέρωθεν του πρώην απλού λευκού μαρμάρινου τζακιού. Κατά τη διάρκεια των μηνών που γίνονταν αυτές οι συναντήσεις, εμφανίστηκαν περισσότερα από αυτά τα επιχρυσωμένα γείσα, μερικά στρογγυλά, μερικά ροκοκό διακοσμητικά («να δεις που τα παράγγειλε από το Home Depot», σχολίαζαν οι κωμικοί). Ξεφύτρωναν εδώ κι εκεί γύρω από το τζάκι και, παραδόξως, ήταν κολλημένα και πάνω στο ίδιο το μάρμαρο του τζακιού − δεν πίστευαν στα μάτια τους οι διακοσμητές σπιτιών!

Η νέα «χρυσή εποχή» του Λευκού Οίκου

Αλλά ο Λευκός Οίκος έχει εισέλθει στη δική του νέα Επίχρυση Εποχή (Gilded Age). Μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου, όταν ο Μαρκ Ρούτε, ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, επισκέφθηκε το Οβάλ Γραφείο, εκείνο ήταν καλυμμένο με ακόμη περισσότερα φανταχτερά στοιχεία: επιχρυσωμένα βάζα στο τζάκι, γυαλιστερά διακοσμητικά κάτω από τις ιστορικές εικόνες, που είχαν μπει κι αυτές σε επιχρυσωμένο αντί για ξύλινο κάδρο. Το στιλ δεν θα μπορούσε να μοιάζει λιγότερο «κολλεγιακό», λιγότερο «κατεστημένο», λιγότερο «Ουάσινγκτον». Kαι δεν θα μπορούσε να μοιάζει περισσότερο με το στιλ των δικτατόρων, την εικόνα των απόλυτων ηγεμόνων σε όλο τον κόσμο.

Στις 31 Ιουλίου όλο αυτό άλλαξε πίστα: ο κ. Τραμπ ανακοίνωσε ότι θα κατασκευαστεί μια όμορφη αίθουσα χορού για τον Λευκό Οίκο. Δεν υπήρχαν προβλήματα με τον σχεδιασμό ή το κόστος, είπε, καθώς θα κατασκευαζόταν κοντά, αλλά σε ικανοποιητική απόσταση από την Ανατολική Πτέρυγα, την οποία στην ουσία δεν θα πείραζαν, απλώς θα έκαναν πιο… μοντέρνα.  Κι εξάλλου, οι  πλούσιοι φίλοι του θα πληρώσουν.

Στις 20 Οκτωβρίου, τα συνεργεία έφτασαν και άρχισαν να κατεδαφίζουν την Ανατολική Πτέρυγα, η οποία είχε κατασκευαστεί το 1902 (γεγονός που την  καθιστά ιστορική για τα αμερικανικά δεδομένα) και περιείχε μια σειρά από  καθιερωμένα εδώ και χρόνια γραφεία, συμπεριλαμβανομένου και εκείνου της Πρώτης Κυρίας. Όλα αυτά μετατράπηκαν ως επί το πλείστον σε ερείπια μέσα σε λίγες μέρες. Μετά από έντονες διαμαρτυρίες, ο κ. Τραμπ άλλαξε τροπάριο. Ισχυρίστηκε ότι η Ανατολική Πτέρυγα δεν ήταν ποτέ κάτι το ιδιαίτερο ούτως ή άλλως και μετά από «τεράστια μελέτη με μερικούς από τους καλύτερους αρχιτέκτονες στον κόσμο» (δεν είπε ποιοι) αποφάσισαν ότι όλα έπρεπε να φύγουν, σαν άχρηστα σάπια δόντια.

Η όμορφη νέα αίθουσα χορού θα χωράει 900 άτομα και θα κοστίσει πάνω από 300 εκατ. δολάρια. Βλέποντας την πολυστυρένια μακέτα, μπορούσε κανείς εύκολα να δει ότι η οικεία εικόνα του Λευκού Οίκου −το αρχικό σπίτι με τις δύο μεταγενέστερες πτέρυγές του− είχε καταστραφεί εντελώς από την απώλεια της Ανατολικής Πτέρυγας και την προσθήκη ενός δωματίου περίπου 8.500 τετραγωνικών μέτρων, που θύμιζε πτέρυγα ενός υπερ-ξενοδοχείου του Ντουμπάι. Μια καλή σύγκριση θα ήταν η κατεδάφιση της Ντάουνινγκ Στριτ 11 και η αντικατάστασή της με μια προσομείωση ουρανοξύστη του 18ου αιώνα, διπλάσια σε μέγεθος από την οδό 10.

Οι κανόνες του δικτατορικού στιλ

Έμεινα άναυδος, αλλά καθόλου έκπληκτος, επειδή ήδη είχα γράψει ένα βιβλίο για το Στιλ των Δικτατόρων το 2006. Το βιβλίο μου περιέγραφε το στιλ των απόλυτων ηγεμόνων του 20ού αιώνα, από τον Μεξικανό δικτάτορα Πορφίριο Ντίαζ μέχρι τον Σαντάμ Χουσεΐν, τον Χίτλερ, τον Μουσολίνι, τον Μάρκος, τον Μομπούτου και τον Μποκάσα. Κωδικοποίησα τις ομοιότητες στο στιλ πολύ διαφορετικών ανθρώπων κάνοντας μια παρωδία των οδηγών «Get The Look» που εμφανίζονται στα περιοδικά smart design.

Συνοπτικά, ορισμένοι από τους κανόνες του δικτατορικού στιλ είναι: κάντε το πιο πομπώδες οπουδήποτε∙ πάρτε ως έμπνευση τα μεγα-ξενοδοχεία (mega-hotels)∙ επιλέξτε στυλ repro μέσα και έξω (τα πραγματικά παλιά πράγματα φαίνονται άσχημα· θέλετε φωτεινά και καινούργια)· προσθέστε χρυσό παντού, από τοίχους και έπιπλα μέχρι βρύσες και οπωσδήποτε τεράστιους πολυελαίους και καθρέφτες· μην παραλείψετε γιγάντιες ελαιογραφίες του 19ου αιώνα −τίποτα πιο πρώιμο ή πιο ύστερο−  καθώς και πορτρέτα του εαυτού σας· τέλος, άφθονο λαμπερό νέο μάρμαρο.

Αυτοί οι κανόνες μου φάνηκαν χρήσιμοι όταν, δέκα χρόνια μετά την κυκλοφορία του βιβλίου, με ρώτησαν για την εμφάνιση του Τραμπ στο Μαρ-α-Λάγκο, το κτήμα του στη Φλόριντα, και το ρετιρέ στον Πύργο Τραμπ στο Μανχάταν. Ήταν στιλ δικτάτορα; Όταν είδα για πρώτη φορά τις φωτογραφίες του Πύργου Τραμπ το 2017, δεν μπορούσα να πιστέψω ότι ζούσε εκεί ένας πραγματικός Αμερικανός από το Μανχάταν − έμοιαζε περισσότερο με το σπίτι ενός Σαουδάραβα πρίγκιπα.

Τελικά αναδιατύπωσα τους κανόνες του δικτατορικού στιλ, καθώς συνειδητοποίησα ότι το να σοκάρουν την τάξη των ιστορικών-επιμελητών είναι ακριβώς αυτό που λατρεύουν να κάνουν οι άνθρωποι του MAGA (Make America Great Again). Το ονομάζουν «πώς να έχεις του χεριού σου τους Φιλελεύθερους». Τουτέστιν, πώς να αναστατώσεις την «μητροπολιτική φιλελεύθερη ελίτ», τους υπερμορφωμένους αξιωματούχους των ρυθμιστικών Αρχών και τους εξυπνάκηδες σχολιαστές. Να τους αναστατώσεις μέχρι να φτάσουν σε ένα σημείο αισθητικής διαταραχής μετατραυματικού στρες. Η αγάπη του κ. Τραμπ για τον χρυσό ταιριάζει απόλυτα στη λογική όλων των δικτατόρων. Για τους άνδρες που φοβούνται ότι θα ξεχαστούν, ο χρυσός υπόσχεται μονιμότητα. Για όσους έχουν εύθραυστα εγώ, σηματοδοτεί εξουσία. Και για όσους ονειρεύονται να γίνουν βασιλιάδες, λάμπει σαν θεϊκό δικαίωμα.

Μια αψίδα για τον εαυτό του

Στο δείπνο των Ανταποκριτών του Λευκού Οίκου το 2011, ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα αστειεύτηκε κομψά από το βήμα, δείχνοντας μια μακέτα για το τι θα μπορούσε να κάνει ο κ. Τραμπ στο κτίριο αν γινόταν ποτέ πρόεδρος. Διέθετε τρεις επιπλέον ορόφους, μια στοά με επιχρυσωμένες κολώνες, και έναν τεράστιο πολυέλαιο. Στον τελευταίο όροφο υπήρχε το σήμα του Τραμπ σε γιγαντιαία Times Roman. Από κάτω, υποσχόταν: «Ξενοδοχείο. Καζίνο. Γήπεδο γκολφ. Προεδρική σουίτα».

Το υπονοούμενο ήταν ότι όχι μόνο ο κ. Τραμπ θα εκφύλιζε το μέρος, αλλά θα το ιδιωτικοποιούσε κιόλας, ίσως μάλιστα να το μετέτρεπε και σε κλαμπ όπως το Μαρ-α-Λάγκο. Ο κ. Τραμπ, ο οποίος ήταν παρών, φαινόταν έξαλλος. Πολλοί σχολιαστές τοποθετούν την απόφασή του να γίνει πρόεδρος σε εκείνο το βράδυ.

Η Ανατολική Πτέρυγα δεν ήταν ποτέ θαυμάσια, αλλά θεωρούνταν μέρος του ιστορικού συνόλου. Και το σύνολο ήταν μια μεταφορά για τον τρόπο που οι Αμερικανοί σκέφτονταν τον εαυτό τους και το Σύνταγμά τους.

Ο Πολ Κρούγκμαν, Αμερικανός οικονομολόγος, έγραψε πρόσφατα ότι «Η κακογουστιά και η τυραννία πάνε χέρι χέρι». Ένα από τα τελευταία σχέδια του κ. Τραμπ είναι η δημιουργία μιας υπερμεγέθους Αψίδας του Θριάμβου στην κεντρική Ουάσινγκτον για να γιορτάσει τα 250ά γενέθλια της Αμερικής. Σύμφωνα με το CBS News, όταν ένας ανταποκριτής του Λευκού Οίκου ρώτησε τον πρόεδρο για ποιον ήταν η αψίδα, ο κ. Τραμπ έδειξε τον εαυτό του και είπε: «Για μένα».

©The Economist. Μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε από την Economia Media Α.Ε., έπειτα από ειδική άδεια. Το πρωτότυπο αγγλικό κείμενο βρίσκεται στο www.economist.com