Υπάρχουν κυριολεκτικά αμέτρητες σχολές σκέψεις για την ανατροφή των παιδιών και καμία τους δεν έχει εγγυημένα αποτελέσματα: πολλοί γονείς υιοθετούν μία προσέγγιση υποστηρικτική μα και αυστηρή, που ισορροπεί ανάμεσα στα όρια και τη συναισθηματική στήριξη. Άλλοι πάλι αποφασίζουν μία πιο απαιτητική προσέγγιση, που δίνει έμφαση στους κανόνες και τις συνέπειες. Τελευταία, όμως, κερδίζει έδαφος και η λεγόμενη «ήπια ανατροφή», η οποία δίνει προτεραιότητα στην ενσυναίσθηση, κρατώντας «έξω από την εξίσωση» συναισθήματα όπως ο θύμος ή ο φόβος.

Η Reem Raouda, ειδικός και ιδρύτρια του περιοδικού FOUNDATIONS που έχει μελετήσει πάνω από 200 σχέσεις γονέων-παιδιών, θεωρεί ότι το κλειδί για την επιτυχία δεν βρίσκεται στην αυστηρότητα ή στην επιείκεια, αλλά στη δημιουργία ενός συναισθηματικά ασφαλούς περιβάλλοντος. Αυτή η νέα προσέγγιση, εκτιμά, «λειτουργεί καλύτερα από τις υπόλοιπες» και βασίζεται σε αυτό που τα παιδιά χρειάζονται περισσότερο αλλά σπάνια λαμβάνουν: τη συναισθηματική ασφάλεια.

Τι είναι η «συναισθηματικά ασφαλής ανατροφή»;

Ο βασικός στόχος είναι η συναισθηματική σύνδεση και η επίγνωση των αναγκών του παιδιού. Οι γονείς ενθαρρύνονται όχι μόνο να διαχειρίζονται τη συμπεριφορά των παιδιών τους, αλλά να επιδιώκουν την ανοιχτή επικοινωνία σε κλίμα εμπιστοσύνης. Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά μοντέλα, αυτή η προσέγγιση ενισχύει την ενσυναίσθηση, την αυτογνωσία και τη θεραπεία παλιών τραυμάτων.

Οι γονείς που θέλουν να τονώσουν την συναισθηματική ασφάλεια των παιδιών τους αποδέχονται τα συναισθήματα των παιδιών χωρίς να τα αγνοούν ή να τα μειώνουν, αποφεύγουν να τα επικρίνουν ή να εκφράζουν αποτροπιασμό και αντιλαμβάνονται τη «κακή» συμπεριφορά ως ένδειξη άγχους ή πίεσης, όχι απειθαρχίας. Μετά από την όποια σύγκρουση, επιδιώκουν την επανασύνδεση, κάνουν «δουλειά» με τον εαυτό τους — π.χ. ψυχοθεραπεία – και εν γένει δημιουργούν ένα ασφαλές περιβάλλον, όπου τα παιδιά μπορούν να εκφράζονται ελεύθερα, καλλιεργώντας ένα κλίμα αποδοχής. Παράλληλα θέτουν όρια με σταθερότητα και ηρεμία, χωρίς φόβο ή θυμό.

Στην πράξη, οι γονείς πρέπει να κατανοήσουν πώς οι δικές εμπειρίες διαμορφώνουν τις αντιδράσεις. Η συμπεριφορά είναι μήνυμα, όχι απειλή και η αντίδραση ενός παιδιού, όσο έντονη κι αν είναι, δεν είναι απαραίτητα έλλειψη σεβασμού — είναι συχνά έκφραση άγχους ή ανάγκης. Τα όρια είναι απαραίτητα, αλλά δεν χρειάζεται να επιβάλλονται με «μοχλό» τον φόβο. Μπορεί να τεθούν με φράσεις όπως «Καταλαβαίνω ότι είσαι θυμωμένος, αλλά η απάντηση παραμένει όχι». Η «συναισθηματικά ασφαλής» ανατροφή δεν είναι τέλεια, αλλά επιδιώκει την επανόρθωση μετά από δύσκολες στιγμές.

Ο τρόπος που μιλάμε στο παιδί γίνεται ο τρόπος που το παιδί θα μιλάει στον εαυτό του, υπογραμμίζει η Raouda. Η σταθερή παρουσία, η ήρεμη φωνή και η αποδοχή ακόμα και όταν πρέπει να διαχειριστούμε δύσκολα συναισθήματα, καλλιεργούν παιδιά που μεγαλώνουν με αυτοπεποίθηση αλλά και ικανότητα για υγιείς σχέσεις. Το παιδί που νιώθει συναισθηματική ασφάλεια σήμερα, γίνεται ο ενήλικας που εμπιστεύεται τον εαυτό του αύριο.