Ενάμιση χρόνο μετά τις εθνικές εκλογές που σφράγισαν το τέλος του δικομματισμού και ανέδειξαν τη Νέα Δημοκρατία του Κυριάκου Μητσοτάκη μόνη κυρίαρχη στο πολιτικό σκηνικό, είναι φανερό ότι περνάμε σε μια νέα φάση –πιθανώς μεταβατική−, το κύριο στοιχείο της οποίας είναι ο πολυκερματισμός των πολιτικών δυνάμεων.

Αλλαγή υποδείγματος; 

Από όποια πλευρά κι αν το δει κανείς, η πολυδιάσπαση πρώην ενιαίων παρατάξεων είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο. Αν το δούμε με ιστορικούς όρους της μεταπολίτευσης, η Δεξιά το Κέντρο και η Αριστερά έχουν πάψει να αποτελούν εδώ και αρκετά χρόνια ενιαίες παρατάξεις. Ούτως ή άλλως μετά την οικονομική κρίση και τη χρεοκοπία της χώρας οι παραδοσιακές πολιτικές παρατάξεις άλλαξαν σύνθεση και πολιτικό προσανατολισμό. Οι νέες πολιτικές παρατάξεις σχηματίστηκαν ουσιαστικά με βάση τη διαχωριστική γραμμή που επέβαλε το μνημόνιο: από τη μια, η παράταξη του «ναι» −θα μπορούσε κανείς να την ονομάσει με πολλούς αστερίσκους και παράταξη του «ορθολογισμού»− από την άλλη η παράταξη του «όχι» − που… προδόθηκε από τον ηγέτη της, τον Αλέξη Τσίπρα (που στήριξε το «όχι» για να εφαρμόσει το «ναι») και τελικά συρρικνώθηκε και οδηγήθηκε στον πολυκερματισμό.

Στο νέο σκηνικό η ΝΔ χάνει έδαφος, αλλά παραμένει πρώτη με σημαντική διαφορά. Ο άλλος πόλος του «ορθολογισμού» των τελευταίων χρόνων, το ΠΑΣΟΚ, κερδίζει έδαφος και φαίνεται να την πλησιάζει − αλλά όχι ακόμη επικίνδυνα.

Η αλλαγή του συσχετισμού των δυνάμεων ανάμεσα στα δύο παραδοσιακά συστημικά κόμματα −ΝΔ και ΠΑΣΟΚ− θα συνιστούσε δείγμα επιστροφής στην «κανονικότητα» της μεταπολίτευσης, αν δεν συνδυαζόταν με τον πολυκερματισμό του μισού σχεδόν εκλογικού σώματος. Όπως δείχνουν τα γκάλοπ σήμερα, πάνω από το 50% του εκλογικού σώματος μοιράζεται είτε σε μικρότερα κόμματα είτε στην αδιευκρίνιστη ψήφο.

Ο χάρτης του κατακερματισμού

Ο βασικός τροφοδότης του πολυκερματισμού είναι ο ΣΥΡΙΖΑ, ο μεγάλος ηττημένος της εποχής των μνημονίων, το κόμμα που επιχείρησε να συνδυάσει τον λαϊκισμό με τον… αναγκαστικό ορθολογισμό, και έτσι έχασε και στα δυο πεδία, συντριπτικά και απ´ ό,τι φαίνεται οριστικά. Τον συνέτριψε ο Μητσοτάκης, τον αποτελείωσε ο Κασσελάκης.

Από τον ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα έχουν προκύψει μέχρι τώρα −γιατί μπορεί να έπεται συνέχεια− τα εξής κόμματα, που καταγράφονται στα γκάλοπ με ποσοστά που θα μπορούσαν να τα οδηγήσουν σε είσοδο στη Βουλή: ο ίδιος ο ΣΥΡΙΖΑ −μικρός πια, κοντά σε αυτούς που προέκυψαν από τη διάσπασή του− το Κίνημα Δημοκρατίας του Στέφανου Κασσελάκη, η Πλεύση Ελευθερίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου, η Μέρα 25 του Γιάνη Βαρουφάκη και η Νέα Αριστερά με αρχηγό τον Αλέξη Χαρίτση. Υπάρχουν κι άλλοι −το κόμμα Λαφαζάνη, το κόμμα Κόκκαλη−, αλλά ας μείνουμε σε αυτούς που στα γκάλοπ παίρνουν πάνω από 1% και φλερτάρουν με το 3% ή με το 5% ή με κάτι περισσότερο.

Ανάλογες προσδοκίες υπάρχουν στα δεξιά: Βελόπουλος (Ελληνική Λύση), Λατινοπούλου (Φωνή Λογικής), Νατσιός (Νίκη) βλέπουν με βάσιμες ελπίδες την πολιτική τους επιβίωση στο νέο σκηνικό του πολιτικού πολυκερματισμού.

Δύο κρίσιμοι παράγοντες 

Εάν αυτό το νέο σκηνικό είναι προσωρινό ή θα εξακολουθήσει να υπάρχει μέχρι τις επόμενες εκλογές ή ίσως και μετά από αυτές, θα εξαρτηθεί από δύο βασικούς παράγοντες:

Πρώτον, από τη δυνατότητα των δυο μεγαλύτερων κομμάτων −ΝΔ και ΠΑΣΟΚ−  να διευρύνουν τα όρια της επιρροής τους όχι τόσο με μετακινήσεις ψηφοφόρων ανάμεσά τους (από τη ΝΔ προς το ΠΑΣΟΚ και αντιστρόφως), αλλά προς τη δεξαμενή των αναποφάσιστων και των ψηφοφόρων των μικρότερων κομμάτων.

Δεύτερον, σημαντικό ρόλο θα διαδραματίσουν οι ηγεσίες των κομμάτων, όχι μόνο των δυο μεγαλύτερων, αλλά και των μικρότερων. Σε σκηνικό πολυκερματισμού είναι λογικό να μετράει περισσότερο η ηγετική προσωπικότητα, αλλά και η δυνατότητα να απευθύνονται σε νεότερους ψηφοφόρους, οι οποίοι, αν κινητοποιηθούν, μπορούν να κάνουν τη διαφορά.