ΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΙΔΕΟΛΟΓΙΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
- 22.01.25 10:03

Ήταν στην εκδήλωση του ΔΙΚΤΥΟΥ της Άννας Διαμαντοπούλου και της ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ του Γιάννη Μεϊμάρογλου με τον μελαγχολικό – εκτίμησή μας – τίτλο: «Κρίση των κυρίαρχων ιδεολογιών και απομάκρυνση των πολιτών από την πολιτική», με την προσθήκη-διερώτηση: «Υπάρχει επιστροφή;» που κατατέθηκαν μια σειρά από σκέψεις και στοιχεία.
Πολύ ενδιαφέρουσες οι σκέψεις. Για παράδειγμα, η άποψη Μεϊμάρογλου ότι η παραπληροφόρηση (που ανθεί στα χρόνια μας, εννοείται) είναι εκείνη που τροφοδοτεί την αποχή, γενικότερα την απομάκρυνση από την πολιτική. Ή πάλι η άποψη Γιάννη Βούλγαρη περί της εξήγησης της κρίσης των ιδεολογιών λόγω του ότι «δεν προσφέρουν [πλέον] ερμηνείες του κόσμου»: οι μεγάλες ιδέες, οι κοσμαντιλήψεις λείπουν. Παραπέρα πήγε – αναμενόμενο! – το πράγμα ο Τάκης Θεοδωρόπουλος με το πιο ακραίο «οι ιδεολογίες δεν περνούν κρίση, έχουν πεθάνει», αλλά και με την επισήμανση του πόσο τραυματιστικά λειτούργησε η στάση να θεωρείται η Ευρώπη «δεδομένη». Ενώ η (και αμφιτρύων της διοργάνωσης) Άννα Διαμαντοπούλου ανέδειξε την πολλαπλότητα της κρίσης που φέρνει απαξίωση της πολιτικής: αποχή από τις κάλπες (μεταξύ 2004 και 2024 ένας στους 2 ψηφοφόρους φεύγει…), υποβάθμιση της συμμετοχής στα κόμματα/στις κομματικές λειτουργίες, ατομιστική προσέγγιση και μια στάση «τι περιμένω από το κόμμα», συν λειτουργία του φίλτρου των social media που επηρεάζουν το τι θα φτάσει στον πολίτη.
Ωστόσο ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον είχε η κωδικοποίηση στοιχείων που κατέθεσε ο Γεράσιμος Μοσχονάς για την διαχρονική κίνηση των μεγάλων πολιτικών σχηματισμών της μεταπολεμικής Ευρώπης. Που διαψεύδει, ή πάντως διορθώνει την εικόνα την οποία έχουμε σχηματισμένη τώρα τελευταία, με την εκτόξευση της Ακροδεξιάς, την συνολική υποχώρηση της Σοσιαλδημοκρατίας και της Αριστεράς. Πήγε, λοιπόν, και κωδικοποίησε ο Γ. Μοσχονάς εκλογικά αποτελέσματα σε σειρά Ευρωπαϊκών χωρών, από τα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια και μέχρι πρόσφατα, ας πούμε την πενταετία 1951-55 και αντιστοίχως 2015-20. (Βέβαια σε χώρες όπως η Ελλάδα της «καχεκτικής δημοκρατίας», γενικότερα στον Ευρωπαϊκό Νότο οι σχετικές καταγραφές δεν δείχνουν κάτι που να έχει λειτουργική χρησιμότητα, άρα εξαιρούνται).
Όμως η βήμα-βήμα παρακολούθησε των εξελίξεων αναδεικνύει σημαντικά πράγματα. Η υποχώρηση της Κομμουνιστικής οικογένειας, και εν συνεχεία της ριζοσπαστικής Αριστεράς είναι μεν σημαντική – από 9,1% του συνόλου σε Ευρωπαϊκό επίπεδο πήγε στο 7,9% – όμως και πάλι η υποχώρηση είναι της τάξεως του -13%. Στον πολύ μεγαλύτερο χώρο της Σοσιαλδημοκρατίας, η υποχώρηση είναι σαφώς δραματικότερη: από 31% προσγειώνονται σε 18,5%, που σημαίνει υποχώρηση κατά -40,3%. Αν έρθει κανείς και αθροίσει εδώ την Αριστερά, η υποχώρηση αμβλύνεται, γίνεται -28,88%. Αν, δε, προσθέσει και τους Οικολόγους/τους Πράσινους («οι οποίοι, βέβαια, μπαίνουν παντού αλλά δεν παύουν να έχουν αριστερόστροφη τάση») η επίδραση των οποίων είχε αυξηθεί με το γύρισμα του αιώνα, τότε η υποχώρηση της συνολικής οικογένειας στα αριστερά μετατρέπεται σε μικρή άνοδο (+1,9%).
Περνώντας στα δεξιά του φάσματος, η Χριστιανοδημοκρατία – στο ίδιο διάστημα – καταγράφει ακόμη μεγαλύτερη υποχώρηση: από 22,6% της πίτας στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια βρίσκεται στο 11,5% (πάλι σε ευρύ σύνολο Ευρωπαϊκών χωρών), δηλαδή υποχώρηση -49,5%. Μόνον άμα έρθει κανείς και προσθέσει Συντηρητικούς κάθε λογής και Φιλελεύθερους ανακόπτεται η πτώση: εδώ, από 25,7% περιορίζεται η απήχηση σε 21,2%.
Ενώ την Άκρα Δεξιά, την συναντούμε πλέον με απήχηση 14,6% , πράγμα που δημιουργεί τις συνθήκες για συνολική υποχώρηση του δεξιού φάσματος της τάξεως του -3,5%.
Με μια ακόμη ευρύτερη προσέγγιση των πολιτικών σχηματισμών, ο Γεράσιμος Μοσχονάς κατέθεσε στο τραπέζι την διαπίστωση ότι στην Ευρώπη – διαχρονικά – η δεξιά πλευρά του πολιτικού φάσματος ισορροπούσε στο 50-52% έναντι 40-42% της αριστερής πλευράς. Συνεπώς, εκείνο που τα τελευταία χρόνια χρωμάτισε την συζήτηση είναι περισσότερο (α) η ήττα των μεγάλων/κυβερνητικών κομμάτων (β) η χιονοστιβάδα που παρέσυρε την Σοσιαλδημοκρατία και (γ) η ανάδυση της Ακροδεξιάς. Και όχι μια ριζική επανισορρόπηση.
Εδώ τίθεται το ουσιαστικό ερώτημα αν οι αιτίες είναι κοινωνιολογικές, αν ρόλο έπαιξε η διάψευση προσδοκιών – και, τότε, αν το βάρος φέρει η παγκοσμιοποίηση ή η «Ευρώπη». Πάντως ερωτήματα του τύπου «υπάρχει επιστροφή;» μάλλον έχουν να κάνουν λιγότερο με το κυρίως ιδεολογικό φάσμα και περισσότερο με την διακυβέρνηση και την υπεράσπιση θέσεων στον δημόσιο χώρο (την «επικοινωνία», που η δεξιά του πολιτικού φάσματος έδειξε να κατέχει καλύτερα – ήδη δε η εποχή των βαρόνων των social media απειλεί να την κάνει κυρίαρχη).
Παραλειπόμενο: το κοινό στην εκδήλωση ΔΙΚΤΥΟΥ – ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ, ηλικιακά παλιοσειρές.