Δεν ξέρουμε αν, στην φετινή παρουσία του στην ΔΕΘ, ο Πρωθυπουργός θα το τολμήσει. Όμως θα είχε την ευκαιρία για μια αληθινά συμβολική κίνηση. Πολύ μεγαλύτερης σημασίας και ουσιαστικής απήχησης από τις πολιτικές κοινοτοπίες με τις οποίες είναι συνυφασμένη η Έκθεση, ή πάλι τις επαρχιώτικες αναγγελίες «έργων».

Θα μπορούσε να ξεκλέψει κάποιον  από τον χρόνο της και τις τυπικότητες της 88ης ΔΕΘ για να επισκεφθεί τις πρόδρομες εργασίες (εκσκαφές και αντιστηρίξεις, θεμελιώσεις) εκείνου που, μετά από χρόνια και χρόνια σχεδιασμού και αναμονής, ξεκίνησε πλέον ως Μουσείο Ολοκαυτώματος. Η κυρίως κατασκευή θα ξεκινήσει αρχές του 2025, ενώ η αδειοδότηση εξασφαλίστηκε τέλος 2023^. όλα αυτά με το θεμέλιο λίθο να έχει τεθεί το 2018 και έναρξη των προσπαθειών το 2016 (επί δημαρχίας Γιάννη Μπουτάρη).

Το Μουσείο Ολοκαυτώματος Ελλάδας επελέγη να ανεγερθεί στην Θεσσαλονίκη, καθώς εκεί υπήρξε η βιαιότερη επίθεση κατά του Εβραϊκού στοιχείου στην Ελλάδα (συνολικά 56.000 Ελλήνων Εβραίων εκτοπίσθηκαν από την πόλη, με τα 19 τραίνα του θανάτου προς Άουσβιτς και Μπέργκεν-Μπέλσεν – 2.000 επέστρεψαν). Στιγμές όπως η συγκέντρωση από τις δυνάμεις του Άξονα όλων των ανδρών Εβραίων στην Πλατεία Ελευθερίας, για διαπόμπευση και βασανισμό, αληθινά στοιχειώνει την μνήμη^. ενώ και η εν συνεχεία στάση τμημάτων του πληθυσμού, αλλά και των αρχών της πόλης, μόνον τιμή δεν εμποιούν (από την χρήση μαρμάρων από τα μνήματα του Εβραϊκού κοιμητηρίου-νεκρόπολης των 500.000 τάφων για την ανακατασκευή  της εκκλησίας του Αγ. Δημητρίου ή πάλι έκτασής του για την φιλοξενία κτιρίων του ΑΠΘ, και μέχρι την χωροθέτηση υπαίθριου πάρκινγκ στην πλατεία Ελευθερίας), ενώ και η ανάκτηση των περιουσιών των όσων Εβραίων επέστεψαν ή των κληρονόμων τους μόνον ευθύγραμμη δεν υπήρξε.

Αυτές τις μνήμες έρχεται όχι να ξορκίσει, αλλά να ενσωματώσει στην συλλογική αυτογνωσία της πόλης το Μουσείο Ολοκαυτώματος. Με σημαντικούς αρχιτέκτονες να έχουν σχεδιάσει – Efrat Kowalski, Heide von Beckenrath, Π. Μαυρίδης – με βάση τον ρυθμό των οκταγωνικών μνημείων της πόλης που υπήρξε το κέντρο/φάρος του Ευρωπαϊκού Εβραϊσμού ( ιδίως μετά την απομάκρυνση των Σεφαραδιτών από την Ισπανία τον 15^ο/16^ο αιώνα), με έξι ορόφους και φωτισμό από μέσα που θα διαχέεται στον νυκτερινό ουρανό σαν φωτισμός ενός φάρου. Η κατασκευή/συντονισμός έχει ανατεθεί στους Σαμαράς και Συνεργάτες και Hill International. Το Μουσείο Ολοκαυτώματος θα φιλοξενήσει, επιπλέον, και το corpus αρχείων της κοινότητας, που είχαν μεταφερθεί στο Βερολίνο από τους Ναζί, εκεί βρέθηκαν από τους Σοβιετικούς, αλλ’ έχει δοθεί η υπόσχεση της Ρωσίας να επιστραφούν ώστε να στεγασθούν οριστικά στην Θεσσαλονίκη. Την ευθύνη και χρηματοδότηση έχει αναλάβει η Ισραηλιτική Κοινότητα της πόλης, η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση της Γερμανίας, το Ελληνικό Δημόσιο, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος αλλά και ουκ ολίγες δωρεές ιδιωτών (όπως του Άλμπερτ Μπουρλά, της Pfizer, από παλιά Εβραϊκή οικογένεια της Θεσσαλονίκης).

Είναι να ελπίσει κανείς ότι αυτή η πρωτοβουλία-προσκύνημα μνήμης, που η πόλη (αλλά και η Ελλάδα στο σύνολό της) την οφείλει στο πείσμα ανθρώπων όπως ο Γιάννης Μπουτάρης, θα την αγκαλιάσει ουσιαστικά ο σημερινός κόσμος της. Προσπερνώντας μισαλλοδοξίες και εμμονές, του τύπου εκείνων που επιδέξια καλλιεργούνται. Γι αυτό, μια στάση Κυριάκου Μητσοτάκη σ’ αυτό το ιδιαίτερο εργοτάξιο θα ήταν περισσότερο και από σκόπιμη. Όμως…

…Όμως κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει ότι οι ημέρες κι οι στιγμές που περνούμε είναι δύσκολες για τέτοιες εκδηλώσεις μνήμης. Θα χρειαστεί, δηλαδή, και ο Πρωθυπουργός ως επίσημη έκφραση της Ελλάδας του σήμερα, αλλά και η Ισραηλιτική Κοινότητα ως φορέας της τρομερής μνήμης του Ολοκαυτώματος να βρουν μέσα τους το θάρρος και την ευθύνη να πουν κάποια λόγια για την άλλη τραγωδία – πολεμική/ιστορική και ανθρώπινη – που βρίσκεται εν εξελίξει στο Ισραήλ, στα Παλαιστινιακά εδάφη και προπαντός στην Γάζα. 

Δεν είναι εύκολο αυτό. Είναι όμως αναγκαίο: η μνήμη είναι βαρύ εργαλείο, πρέπει να χρησιμοποιείται με ηθική γνησιότητα, αν μη με σοφία.