Όπως παρατηρεί ο Βαγγέλης Βενιζέλος, «η εξουσία δεν ασκειται μόνο μέσω θεσμών και διαδικασιών^. εγκαθίσταται, κατοικεί και αναπαράγεται σε «τόπους» που διαθέτουν οι ίδιοι πολιτικό κεφάλαιο, έχουν καταστεί σύμβολα και η χρήση τους μετέχει στην σύνθετη διαδικασία της νομιμοποίησης της εξουσίας». Της ουσιαστικής νομιμοποίησης, της αποδοχής, της ενσωμάτωσης στο κοινωνικό – θα προσθέταμε – καθώς η τυπική νομιμμοποίηση που τόσο λατρεύουν οι άνθρωποι της εξουσίας, δεν αρκεί. Και… το γνωρίζουν.

Αν η εξουσία είναι «η ικανότητα ή το δικαίωμα να επιβάλλεις ή να επηρεάζεις την συμπεριφορά, τις αποφάσεις ή τις πράξεις άλλων» (ξαναδιαβάστε το , ίσως προσθέτοντας το «να απαγορεύεις/να αποτρέπεις» που τόσο λατρεύτηκε τα τελευταία χρόνια), τότε το να επισκέπτεσαι τους τόπους άσκησής τους έχει μεγαλύτερο από ενδιαφέρον περιέργειας. Προσλαμβάνει μια διάσταση κατανόησης. Έτσι, λοιπόν, ο Ανδρέας Γιαννόπουλος – με θητεία από την Βουλή των Ελλήνων μέχρι την Παπαστράτος/την Philip Morris International και εμψυχωτής διαφόρων δικτύων συζήτησης – επιστράτευσε 21 δημοσιογράφους για να ξεναγήσουν τον αναγνώστη, ο καθένας με την ιδιαίτερη ματιά του σε 22 τόπους εξουσίας (Ο Νίκος Χασαπόπουλος χρεώθηκε τον ΔΟΛ αλλά και το …. πρωθυπουργικό αεροπλανάκι). Έμπνευση: το Γαλλικό «Les lieux du pouvoir», πλην η Ελληνική εκδοχή έχει το δικό της ενδιαφέρον – αν μη τι άλλο επειδή η δική μας αντισυμβατικότητα στην αντιμετώπιση της εξουσίας «πηγαίνει αλλιώς» . Λιγότερο σεβαστικά. Μάλλον πιο απόμακρα και ταυτόχρονα φιλικά/οικεία.

Είναι μερικοί από τους «τόπους της εξουσίας» (στις Εκδόσεις Παπαδόπουλος, με εξώφυλλο κόκκινο χαλί μπροστά στο Μαξίμου: και όμως, η ξενάγηση που προτείνεται στο συλλογικό αυτό έργο γίνεται από δημοσιογράφους που ξαναβλέπουν/ περιγράφουν/ αποκαλύπτουν περισσότερο τους διαδρόμους παρά την σκηνοθεσία) οι αναμενόμενοι: Μέγαρο Μαξίμου, Βουλή, Προεδρικό, ΥΠΕΞ, Τράπεζα της Ελλάδος, Ζάππειο. Πολύ ενδιαφέρον το πώς – για τον Άγγελο Κωβαίο, του «Βήματος» – το Μαξίμου καταγράφεται ως «αδικημένο σύμβολο» της Μεταπολίτευσης: σωστό, καθώς απετέλεσε επιλογή απομάκρυνσης του Πρωθυπουργού από τις «κοινοβουλευτικές «παρενοχλήσεις», αλλά κατέληξε λιγάκι σαν έξω από την κλίμακα των πραγμάτων/ την βουή των γεγονότων. Υπερσκηνοθετημένες οι συνεντεύξεις μπροστά σ’ έναν παλιοκαιρινό διάκοσμο, αναντίστοιχο με τους ενοίκους του αλλά και με το σημερινό Επιτελικό Κράτος. Την κατάσταση σώζει η αμερικανιά του σκύλου Πίνατ…

Ενώ η ξενάγηση στο Προεδρικό από την Γιάννα Μπαλή – περισσότερο του τηλεοπτικού/ραδιοφωνικού, αλλά γνωστή και από το περιοδικό «Βουλή και Ευρωβουλή» – παραλείπει να αναφερθεί στην γάτα Καλυψώ της πρόσφατης ενοίκου των πρώην Ανακτόρων, πλην εύστοχα θυμίζει ότι ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στην εκεί κρεβατοκάμαρα που διατηρούσε εκεί στην δεύτερη θητεία του είχε, δυο μονά κρεβάτια με ενιαίο κεφαλάρι: «το ένα για ύπνο,  το διπλανό ως γραφείο […] γεμάτο με έγγραφα και φακέλους, που μελετούσε κάθε πρωί». 

Με πιο αναλυτική διάθεση προσεγγίζει το Υπουργείο Εξωτερικών ο Άγγελος Αθανασόπουλος – κι αυτός με θητεία στο «Βήμα», με πέρασμα από German Marshall Fund και ήδη Διευθυντής Τύπου στο ΕΛΚ/Λαϊκό Κόμμα στο ΕυρωΚοινοβούλιο – για να σταθεί κριτικά απέναντι στο «βαθύ έλλειμμα στρατηγικής σκέψης» , την απορρόφηση της πρωτοβουλίας από το Πρωθυπουργικό επιτελείο. Αυτά, πέρα από το κτιριολογικό, το παραδοσιακό, το ανθρωπολογικό (Παρένθεση: άδικος ο χαρακτηρισμός του Καρόλου Παπούλια, ως ενοίκου του ΥΠΕΞ, ως «ετερόφωτου». Στην πρώτη περίοδο ΠΑΣΟΚ υπήρξε καθοριστικότερος πολλών – απλώς υφολογικά ήταν αρνητής του προσκηνίου).

Πάντως, στους «Τόπους της Εξουσίας» συναντά κανείς και τόπους που εκ πρώτης όψεως αποτελούν παρέκβαση – παράδειγμα η Μεγάλη Βρεταννία, «εκεί όπου η αστική τάξη συναντάται με την πολιτική» – ή πάλιν η Πλατεία Κολωνακίου/ το θρυλικό (αν και στριμωγμένο) «Da Capo»: υπερασπιστές των ημερών «Λυκόβρυσης», ή πάλι του Dolce/ «Φίλιον» της Σκουφά δεν βρέθηκαν…

Αναμενόμενη η ξενάγηση στην Ρηγίλλης/ Ν.Δ., στην Χαριλάου Τρικούπη/ ΠΑΣΟΚ,  στο «Σπίτι του Λαού» στον Περισσό/ ΚΚΕ. ( «Λείπει» η Κουμουνδούρου/ΣΥΡΙΖΑ, πλην … το 2025, αυτό ίσως δεν είναι έκπληξη. Ούτε υπήρξε ποτέ ιδιαίτερα ανοιχτή ως τόπος εξουσίας). Αντιθέτως, θα μπορούσε να ξαφνιάσει η – σωστή, ωστόσο, αλλά και βαθύτερα επεξηγηματική –  επιλογή να στραφεί η προσοχή στην Μίνωος 1-16/ «Ελευθεροτυπία», στην Σωκράτους 57/ «Καθημερινή» και στην Χρήστου Λαδά 3 / ΔΟΛ, «Βήμα»- «Νέα». Δηλαδή σε αληθινούς τόπους εξουσίας, που ερμηνεύουν μιαν ολόκληρη εποχή διαμόρφωσης, στήριξης/ υπόσκαψης, αποκρυστάλλωσης της εξουσίας στην Ελλάδα των τελευταίων (πολλών) δεκαετιών. Τόποι  που ήδη αποτελούν αχνό παρελθόν. Η περιγραφή των Γιάννη Παντελάκη, Νίκου Βατόπουλου, Νίκου Χασαπόπουλου, αντίστοιχων τροφίμων των τριών πυλώνων εξουσίας, κρύβει διαμαντάκια.

Πιο απροσδόκητη, η αναφορά σε δυο τόπους πρωθυπουργικών θερινών διακοπών: Ο Πάνος Λουκάκος περνά (το 1991) ένα δεκαήμερο του Ιουλίου με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή  στην Μύκονο. («Πολλά βράδια ο Καραμανλής μου πρότεινε να παίζουμε τάβλι. Δεν του άρεσε να χάνει. Για αυτό δεν έλεγα ποτέ στην αρχή ας παίξουμε στα τρία ή στα πέντε παιχνίδια»). Αληθινό ψυχογράφημα. Την Σίφνο του Κώστα Σημίτη, πάλι, με προσκηνηματική αναφορά στο κουρείο του Ζαννή/ «Άψε σβήσε» στην Απολλωνία αλλά και στην επίσκεψη π.χ. του Γιουνκέρ Χάμπερμας, παρουσιάζει η Κάτια Μακρή. Η οποία δίνει και καίρια στιγμιότυπα από στιγμές κρίσης της περιόδου Σημίτη, το 1999 – μήνες πριν την δεύτερη θητεία που κερδήθηκε στην κόψη…

Δεν θα μπορούσε να λείψει, βέβαια, και αναφορά στις κερκίδες των γηπέδων. Όπου ο Αντώνης Καρπετόπουλος – ποιος άλλος; – θυμίζει/επαναφέρει στιγμές με Κώστα Καραμανλή και Αλέξη Τσίπρα, αλλά και άβολα στιγμιότυπα μ’ έναν Κώστα Σημίτη που «δεν έβλεπε την ώρα να φύγει […] γιατί το γήπεδο δεν του ταίριαζε». Από εκεί και πέρα, «οι πιο πολλοί υπουργοί και υφυπουργοί θεωρούσαν επίτευγμα μια χειραψία με τον Βαρδή, ή μια φωτογραφία με τον «καπετάνιο»». Ο Θόδωρος Πάγκαλος, «επιβλητικός» κατά Καρπετόπουλο, καθόταν συνήθως στα δημοσιογραφικά. Ο Ανδρέας Λοβέρδος διατηρούσε ακόμη και μπλογκ για να γράφει εντυπώσεις από τον Ολυμπιακό.

Κατακλείδα: το ιδιότυπο αυτό βιβλίο, που απλώς ξεφυλλίσαμε, διαβάζεται ευχάριστα και χαλαρά, παρά τον πυρήνα της θεματικής του, π.χ. στο κατάστρωμα μιας καλοκαιρινής απόδρασης στο Αιγαίο. 

Ύστερα, όμως, στο ξαναδιάβασμα, μπορεί να εξηγήσει πολλά.