Αγαπητοί μου αναγνώστες,

Φτάνουμε σχεδόν στο τέλος μιας χρονιάς φορτωμένης με απρόβλεπτα, δραματικά γεγονότα: περισσότερους πολέμους στη γειτονιά μας, γεωπολιτικές αναταράξεις, και τον επανεκλεγέντα πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, να υποβάλλει την ανθρωπότητα σε σκωτσέζικο ντους. Η Ελλάδα αντιμετωπίζει κοινά προβλήματα στον χώρο της οικονομίας με πολλές μεγαλύτερες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το μεγαλύτερο, όμως, από αυτά φαίνεται να είναι η σοβαρή πια πτώση σε παραγωγικότητα, άρα και σε ανταγωνιστικότητα, σε σχέση με τις νέες υπερδυνάμεις, όπως η Κίνα και η Ινδία, που σαρώνουν πλέον τις αγορές με καινοτόμα προϊόντα τεχνολογίας − και όχι πια μόνο με φτηνά είδη ρουχισμού.

Αυτή η σοβαρή επισήμανση ήταν και ο κύριος άξονας της πρόσφατης ομιλίας του προέδρου του ΣΕΒ Σπύρου Θεοδωρόπουλου στην ετήσια Γενική Συνέλευση του Συνδέσμου. Σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, η μέση ετήσια παραγωγικότητα στην Ελλάδα έχει παραμείνει στάσιμη τα τελευταία 30 χρόνια και ήδη έχει αυξηθεί περισσότερο η απόσταση από τις άλλες χώρες της ΕΕ – η βελτίωση της παραγωγικότητας είναι που δίνει περιθώριο για αυξήσεις μισθών και κοινωνική μέριμνα. Υπάρχουν ωστόσο καλές πρακτικές και αξιόλογες επιτυχίες στους κλάδους των φαρμάκων, των τροφίμων, των μετάλλων, της χημικής βιομηχανίας και του ναυτιλιακού εξοπλισμού. Ακόμη, έχουν δημιουργηθεί 3.000 ελληνικές startups, με εντυπωσιακή αποτίμηση.

Είναι χαρακτηριστικό πάντως ότι, λίγες μέρες μετά, το ίδιο θέμα, της ανεπαρκούς παραγωγικότητας, απασχόλησε και το συνέδριο που συνδιοργάνωσαν τα ινστιτούτα ΙΝΕΡΠΟΣΤ, ΕΝΑ και η Πρωτoβουλία για το Πρόγραμμα Προοδευτικής Εναλλακτικής Διακυβέρνησης, με θέμα «Παραγωγική Ελλάδα 2030-Μετασχηματισμός με όραμα, δικαιοσύνη και αποτελεσματικότητα». Στη διημερίδα αυτή ακούστηκε μια ρεαλιστική πρόταση, δηλαδή να υλοποιείται σε κάθε περιφέρεια μια μεγάλη επένδυση, η οποία όμως να παρακολουθείται στενά ως και τη στελέχωσή της, ώστε να είναι βιώσιμη − σχετικά με τα ζητήματα αυτά είναι αρκετά βιβλία των εκδόσεών μας. (Βλ. Καινοτομία & Βιομηχανικός μετασχηματισμός στην Ελλάδα (1950-1973): Διαδεδομένοι μύθοι και αφανείς αλήθειες του Λ. Αναστασάκη, Η εκβιομηχάνιση της Ελλάδας: Η δημιουργία μιας σύγχρονης βιομηχανίας, 1950-2014 του Vincent Gouzi∙ Ελληνική βιομηχανία: Οι αδύναμοι κρίκοι: Δεξιότητες, Διοικητικές πρακτικές και Τεχνολογία των Σοφίας Ανυφαντάκη, Κωνσταντίνου Δελλή, Γιάννη Καλογήρου, Αικατερίνης Καραδημητροπούλου και Φίλιππου Πετρουλάκη∙ Ναυτιλιακά κεφάλαια στην ξηρά της Νέλλης Καψή). 

Αλλά και στο πρόσφατο συνέδριο «AgriBusiness», που πραγματοποιήθηκε στη Λάρισα, οι ομιλητές επεσήμαναν τα ίδια προβλήματα έλλειψης παραγωγικότητας και ένταξης της καινοτομίας στις καλλιεργητικές μεθόδους. Είναι λογικό να χρειαζόμαστε εισαγωγές βασικών αγροτικών προϊόντων, όπως σε λεμόνια, πατάτες, τομάτες ή και φακή; 

Κοινά με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι πια και ζητήματα όπως το δημογραφικό, το μεταναστευτικό, η κλιματική αλλαγή, η απίστευτη γραφειοκρατία, ενώ στη χώρα μας υπάρχει και η ανησυχητική ιδιαιτερότητα της συχνά επαναλαμβανόμενης έντασης στα Ελληνοτουρκικά − ας υπογραμμίσουμε και το γεγονός ότι τα τουρκικά ναυπηγεία εξυπηρετούν εδώ και αρκετά χρόνια τον αμερικανικό στόλο στη Μεσόγειο. 

Δύσκολες λοιπόν οι λύσεις για τις πολλαπλές προκλήσεις μέσα στη διεθνή αβεβαιότητα. Όμως ο καιρός δεν περιμένει, και χρειάζεται συστηματική προσπάθεια ώστε να δούμε το ποτήρι μισογεμάτο και όχι μισοάδειο, βάζοντας τέλος στα συχνά κρούσματα θλιβερής τοξικότητας στην πολιτική ζωή του τόπου.