Ήταν αρκετά περίεργο το κλίμα στην συνάντηση που οργανώθηκε, με πρωτοβουλία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, προκειμένου να παρουσιαστεί μια πιο ψαγμένη και, εν τέλει, αισθητά πιο θετική απ’ ό,τι συνήθως προσέγγιση στο θέμα της ενσωμάτωσης των προσφύγων που έχουν παραμείνει στην Ελλάδα.  Με έμφαση στην εργασιακή ένταξη.

Παρουσιάσεις για διαμόρφωση «ενός μέλλοντος χωρίς αποκλεισμούς» με συνεργασία της Ύπατης Αρμοστείας, των Αρχών, των ΜΚΟ (η τρομερή για την επίσημη Ελλάδα λέξη!) και του ιδιωτικού τομέα, ή πάλι για τον ρόλο των επιχειρήσεων ώστε να προωθηθεί η ένταξη των προσφύγων (με καθεστώς κοινωνικής δικαιοσύνης – άλλη λέξη που επ’ εσχάτων είχε παραπέσει) έδειξαν ότι η εικόνα ψυχρότητας που συχνά προκύπτει στην Ελλάδα του 2023 για τους πρόσφυγες δεν αποτελεί νομοτελειακή κατάληξη.

Μια από τις συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που αναλύθηκε – του Κοινωνικού Κέντρου Adama και της ψηφιακής πλατφόρμας Adama Job Centre – με ωφελούμενους αιτούντες άσυλο και δικαιούχους διεθνούς προστασίας (ακόμη και προσωρινής προστασίας: οι ψυχρές νομικές λέξεις αποκτούν άλλο νόημα), απευθύνεται στις επιχειρήσεις. Τους κάνει μια «business proposition», μια  επιχειρηματική πρόταση δηλαδή, να βοηθηθούν να βρουν κατάλληλους υποψηφίους για διαθέσιμες θέσεις εργασίας. Θέματα όπως η αναγνώριση των επαγγελματικών προσόντων των προσφύγων, ή πάλι η αναβάθμιση των γλωσσικών δεξιοτήτων τους καθώς και η επιδίωξη της συμπεριληπτικότητας (κι άλλη δύσβατη λέξη!) από τις επιχειρήσεις, ήταν στην πρώτη γραμμή της συζήτησης.

Βρήκαν τον χρόνο και το ενδιαφέρον να παραστούν και να συμμετάσχουν οι πρέσβεις των ΗΠΑ, Τζωρτζ Τσούνης, και της Ολλανδίας, Σουζάννα Τέρσταλ. Δεν ίσχυσε όμως το ίδιο και για την αρμόδια/ειδικά ορισμένη για τα θέματα ένταξης των προσφύγων υφυπουργό μετανάστευσης Σοφία Βούλτεψη καίτοι είχε επισήμως ανακοινωθεί. «Επιλέγουμε να κρατούμε τους πρόσφυγες στην σκιά, να κλείνουμε τα μάτια» είπε με τον πιο άμεσο τρόπο ο Γ. Τσούνης έχοντας βέβαια κι ο ίδιος εικόνες «μετανάστευσης υπό πίεση». Επεξηγώντας ότι πέρα από την προσέγγιση «από την καρδιά», υπάρχει και η ίδια η αναγνώριση του συμφέροντος «μιας φωτισμένης κοινωνίας» – συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων που θάπρεπε να έχουν κινητοποιηθεί περισσότερο στο να προωθηθεί η ένταξη. (Πέρα από την Ύπατη Αρμοστεία, την πρωτοβουλία είχαν η Caritas και η CRS – ΜΚΟ, βέβαια, αμφότερες όμως η πρώτη της Καθολικής Εκκλησίας, η δεύτερη της Διάσκεψης Επισκόπων των ΗΠΑ, λόγος που συγκράτησε τις επιφυλάξεις περί ΜΚΟ, που είδαμε τόσο συχνά επ’ εσχάτων).

Η Ύπατη Αρμοστεία κάνει λόγο για 61.000 καταγεγραμμένους πρόσφυγες στην Ελλάδα (τέλη του 2022). Ασφαλώς το σύνολο είναι μεγαλύτερο. Με δεδομένη πάντως την έλλειψη εργατικού δυναμικού σε τομείς όπως η γεωργία, η οικοδομή, η υγεία/περίθαλψη, το ενδιαφέρον επιχειρήσεων αλλά και των αρχών για αξιοποίηση του δυναμικού που αποτελούν οι παραμένοντες πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο. Θα φαινόταν αυτονόητο – αλλά πρέπει να βοηθηθεί προκειμένου να συνειδητοποιηθεί. Οι 124 ανακοινωθείσες συνεργασίες με επιχειρήσεις ανά την Ελλάδα μέσα στην τελευταία χρονιά, ή πάλι η παροχή υπηρεσιών συνδρομής/coaching σε 2.844 περιπτώσεις μπορεί να οδήγησαν μόνον σε 184 προσφορές εργασίας και σε 118 προσλήψεις.

Όμως η προσφορά υπηρεσιών που εκτείνονται από μαθήματα οδήγησης και οδικής ασφάλειας μέχρι την οργάνωση συναντήσεων με δυνητικούς εργοδότες, ή πάλι η αποστολή εθελοντών σε 10 δημοτικές ενότητες ώστε να βοηθούν στην επίλυση νομικών/διοικητικών θεμάτων των προσφύγων δείχνει έναν «δρόμο μπροστά».

Στην προσπάθεια κινητοποίησης του ιδιωτικού τομέα/των επιχειρήσεων προσήλθε ένας άλλος φορέας των Ηνωμένων Εθνών, το UN.Global Compact που στρατεύεται στο θέμα της βιωσιμότητας και της συμπεριληπτικότητας, με βάση μια λογική «δικαιώματος στην εργασία». Η οποία προσεγγίζεται ως κεντρικός συντελεστής της ενσωμάτωσης, ενώ η ποικιλομορφία του προσωπικού στις επιχειρήσεις συσχετίζεται με την καινοτομία και την ανάπτυξη. Αυτά, από την Εστερία…

Δυο στοιχεία από πλανητική σκοπιά: με 100 εκατομμύρια προσφύγων τον Απρίλιο/Μάιο του 2022, με προοπτική να φθάσουν τα 117 εκατομμύρια μέσα στην φετινή χρονιά, ένας στους 78 ανθρώπους στον κόσμο είναι πρόσφυγας ή απειλείται να γίνει. Όπως χαρακτηριστικά ειπώθηκε οι πρόσφυγες δεν θέλουν «καλύτερη ζωή». Πολλές φορές θέλουν ζωή! Να διαφυλάξουν την ζωή τους και των παιδιών τους.

Στην συζήτηση που εξελίχθηκε, η έμφαση συχνά επανήλθε στην επιθυμία για ένταξη, για αληθινή ενσωμάτωση στην οικονομική και κοινωνική ζωή. Παράλληλα όμως άγγιξε η συζήτηση το τι μπορεί να είναι το άνοιγμα των τοπικών κοινωνιών στην διαφορετικότητα.

Διερωτάται κανείς, πόσο θα βοηθούσε να γίνονταν παρόμοιες διοργανώσεις πιο συχνά και πιο – ας πούμε – ανοιχτά, προς ευρύτερα κοινά.