Όσο το σκηνικό των γεωπολιτικών συσχετισμών γίνεται πιο απαιτητικό, τόσο μια γνώριμη και διαχρονική ελληνική πρακτική, η προσέγγιση των μεγάλων προκλήσεων της εξωτερικής πολιτικής με τα μάτια προσηλωμένα στις «ανάγκες» της εσωτερικής πολιτικής, του κομματικού διαγκωνισμού, ακόμα και των εσωκομματικών ισορροπιών, παύει να είναι απλώς δυσάρεστη και καθίσταται κυριολεκτικά επικίνδυνη. Το ίδιο ισχύει με την αναζήτηση παρελθουσών ευθυνών και την καταγγελία χειρισμών του χθες, όταν προδήλως το αύριο είναι η αληθινή πρόκληση. 

Οι τεκτονικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα στο διεθνές σκηνικό, από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, μέχρι τη Λιβύη, τη Μέση Ανατολή ή την Κίνα καθιστούν επιτακτική την ανάγκη μιας νέας, συνολικής και διορατικής στρατηγικής για τη θέση της χώρας στο νέο περιβάλλον και τις σχέσεις της με τους μεγάλους παίκτες, παγκόσμιους και περιφερειακούς, όπως επίσης και μια σοβαρή επένδυση στην αντιμετώπιση των δομικών αδυναμιών της ελληνικής διπλωματίες, όπως η υποστελέχωση ή η έλλειψη πόρων, αδυναμίες τις οποίες έχουν επισημάνει με άρθρα και παρεμβάσεις τους πολλοί μελετητές. 

Από την άλλη, η όζουσα υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ απειλεί να μείνει μαζί μας για καιρό − όποιοι και είναι τελικώς οι πολιτικοί χειρισμοί που θα επικρατήσουν. Η επίπτωσή της στις ούτως ή άλλως ασταθείς ισορροπίες του πολιτικού συστήματος, όπως αυτό θα πορεύεται μάλιστα την παραδοσιακή οδό προς τη ΔΕΘ, θα είναι εντόνως αισθητή. Και τούτο όχι μόνο λόγω της διασποράς του φαινομένου και τις πιθανής εμπλοκής πολιτικών προσώπων, αλλά κυρίως λόγω της αλγεινής εντύπωσης που προκαλείται από την ανάγνωση των σχετικών διαλόγων που είδαν το φως της δημοσιότητας. Οι εμπλεκόμενοι με τα καταγέλαστα προσωνύμια συμπεριφέρονται με έναν πρωτοφανή κυνισμό και μια απίστευτη χυδαιότητα, παρανομούν σαν να κάνουν business as usual, δίνοντας μάλιστα την αίσθηση ότι είναι untouchables, ότι κανένας δεν μπορεί να τους ακουμπήσει. 

Θα άξιζε δε το συνολικό πολιτικό μας σύστημα να μη χάσει από τα μάτια του μια πραγματικότητα, που όσοι βρίσκονται σε επαφή με τα διεθνή, και μάλιστα τα ευρωπαϊκά δίκτυα ενημέρωσης, ήδη την αισθάνονται απειλητικά. Η Ελλάδα των αμνοεριφίων και των αδέσποτων επιδοτήσεων είναι η ίδια χώρα – μας αρέσει/δεν μας αρέσει!– που έζησε την εποποιΐα του καλαμποκιού πριν από τέσσερις δεκαετίες, η ίδια χώρα που καταγγέλθηκε για εισδοχή στην Ευρωζώνη με όχι και τόσο αξιόπιστα στοιχεία πριν από 25 χρόνια, και, κυριότατα, η ίδια χώρα για την οποία ορθώθηκε το κύμα περί «Greek statistics» στην είσοδο στην εποχή των Μνημονίων. 

Ανεξαρτήτως λοιπόν του τι θα γίνει τώρα θεσμικά και οργανωτικά με τις συγκεκριμένες καταγραφές και επιδοτήσεις (γιατί είναι αυτονόητο ότι κάτι θα γίνει άμεσα, ώστε να πάψει το σύστημα να μπάζει νερά από παντού…), ανεξαρτήτως του τι ανήφορος βρίσκεται μπροστά στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων στην επόμενη στροφή διαπραγματεύσεων για την ΚΑΠ (εύκολα μαντεύει κανείς τι λογής επιχειρήματα θα μπουν στο τραπέζι για να υποχωρήσουν κάθε τύπου ενισχύσεις προς Ελλάδα/προς Έλληνες αγρότες), υπάρχει ένα κομβικό ζήτημα που πρέπει αναντίρρητα και αυτόχρημα να αντιμετωπιστεί. Να αντιστραφεί η αίσθηση και η εικόνα ότι οι διαδικασίες, τα στοιχεία και οι χειρισμοί των Ελλήνων είναι όλα αναξιόπιστα. Ήδη, αυτό το μουρμουρητό ακούγεται πάλι στους διαδρόμους των Βρυξελλών. Η κυβέρνηση το γνωρίζει. Χρειάζεται, λοιπόν, σοβαρότητα και πολιτική σοφία, διότι η ζημιά από την εδραίωση και τη διαιώνιση μιας τέτοιας εικόνας θα είναι ασύγκριτα σημαντικότερη από τις όποιες εσωτερικές μας αντιδικίες. 

Αντίστοιχη ευθυκρισία θα χρειαστεί και στους χειρισμούς που αφορούν την τωρινή φάση του Προσφυγικού/Μεταναστευτικού. Το πράγμα πηγαίνει πολύ πιο μακριά από την ψήφιση νομοθετικής ρύθμισης για αναστολή της καταγραφής αιτήσεων ασύλου και για κράτηση σε κλειστά κέντρα μέχρι την επιστροφή των παράτυπων μεταναστών, όταν φθάνουν από Β. Αφρική. Γιατί μπορεί μεν να υπήρξαν διαβεβαιώσεις ανοχής από πλευράς Ευρωπαϊκής Επιτροπής λόγω «έκτακτης κατάστασης», αλλά oι ρυθμίσεις «έκτακτης ανάγκης» αφήνουν πάντοτε πίσω τους ένα επιδραστικό ίχνος, που παρακολουθεί τις χώρες και τα πολιτικά τους συστήματα στη συνέχεια για καιρό.

H έννοια «για καιρό» φωτίζεται με μια αλλότροπη αχτίδα κατανόησης, εάν μετακινηθούμε από τον θεσμικό στον ανθρώπινο παράγοντα και αλλάξουμε θεματολογική γωνία θέασης. Σύμφωνα με έναν δημοφιλή αστικό μύθο, ένας από τους σημαντικότερους πιανίστες της αφρο-αμερικανικής μουσικής και της τζαζ ρωτήθηκε στα 95α γενέθλιά του για τις τεράστιες ποσότητες καπνού και αλκοόλ που κατανάλωσε κατά τη διάρκεια της καριέρας του. Η απάντησή του ήταν αφοπλιστική: «Εάν ήξερα ότι θα ζήσω τόσο πολύ, θα πρόσεχα περισσότερο τον εαυτό μου». Γνωρίζουν άραγε σήμερα οι νέοι, πιθανώς δε και οι μεσήλικες, ότι κατά πάσα πιθανότητα θα υπερβούν την ηλικία που πέθαναν οι γονείς τους; Ότι θα αποτελέσουν το πρώτο κύμα αυτού που πολλοί επιστήμονες αποκαλούν «επανάσταση της μακροζωίας»; Και τι σημαίνει άραγε αυτή η επανάσταση, το απλό γεγονός ότι πλέον θα ζούμε περισσότερο, και άρα θα έχουμε όλο και περισσότερους ηλικιωμένους ανάμεσά μας, για τους κοινωνικούς, οικονομικούς, πολιτικούς θεσμούς μας, οι οποίοι σχεδιάστηκαν για συντομότερες ζωές; Αυτά είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα που επιχειρούμε να απαντήσουμε στο τεύχος που κρατάτε στα χέρια σας. 

Θα μας κάνει άραγε η μακροζωία σοφότερους; Θα γίνουν άραγε οι κοινωνίες μας ανθεκτικότερες εξ αυτού του λόγου, αποκτώντας τα εφόδια να υπερβαίνουν απαιτητικές προκλήσεις και φθοροποιά ίχνη όπως αυτά που προαναφέραμε; Ίσως και όχι, καθότι τo γήρας μπορεί να είναι υποχρεωτικό, η ωριμότητα όμως παραμένει προαιρετική. Καλό καλοκαιρινό υπόλοιπο…