Μετά από μήνες διαβουλεύσεων, το συμβουλευτικό όργανο των Ηνωμένων Εθνών που μελετά την τεχνητή νοημοσύνη δημοσίευσε, μέσα στη νύχτα, την τελική του έκθεση με την εύστοχη ονομασία «Governing AI for Humanity», «Κυβερνώντας την Τεχνητή Νοημοσύνη για λογαριασμό της ανθρωπότητας».

Πρόκειται για ένα σύνολο πορισμάτων και συστάσεων πολιτικής για τον διεθνή οργανισμό που εντοπίζει τα ελλείμματα και προβλήματα προτείνοντας αντίστοιχες δικλείδες ασφαλείας με σκοπό να αποσοβήσουν τους κινδύνους μεγάλης ανισότητας και αδικίας.

«Ως εμπειρογνώμονες, παραμένουμε αισιόδοξοι για το μέλλον της τεχνητής νοημοσύνης και τις δυνατότητές της για το καλό. Αυτή η αισιοδοξία εξαρτάται, ωστόσο, από τον ρεαλισμό σχετικά με τους κινδύνους και την ανεπάρκεια των δομών και των κινήτρων σήμερα», σημειώνουν οι ειδικοί που συνέταξαν της έκθεσης. «Η τεχνολογία είναι πολύ σημαντική και το διακύβευμα είναι πολύ μεγάλο για να βασιστούμε μόνο στις δυνάμεις της αγοράς και σε ένα αποσπασματικό συνονθύλευμα εθνικών και πολυμερών δράσεων».

«Η τεχνητή νοημοσύνη εγκυμονεί και άλλους κινδύνους. Η μεροληψία της ΑΙ και η επιτήρηση έρχονται να προστεθούν σε νεότερες ανησυχίες, όπως οι συγχύσεις (ή «παραισθήσεις») των μεγάλων γλωσσικών μοντέλων, η ενισχυμένη από την ΑΙ δημιουργία και διάδοση της παραπληροφόρησης, οι κίνδυνοι για την ειρήνη και την ασφάλεια και η ενεργειακή κατανάλωση των συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης σε μια εποχή κλιματικής κρίσης» σημειώνει η επιτροπή, προσθέτοντςα πως τα «γρήγορα, αδιαφανή και αυτόνομα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης αποτελούν πρόκληση για τα παραδοσιακά ρυθμιστικά συστήματα, ενώ τα όλο και πιο ισχυρά συστήματα θα μπορούσαν να ανατρέψουν τον κόσμο της εργασίας. Τα αυτόνομα όπλα και οι χρήσεις της ΑΙ για τη δημόσια ασφάλεια εγείρουν σοβαρά νομικά, ασφαλιστικά και ανθρωπιστικά ζητήματα.

Οι ειδικοί εντοπίζουν έλλειμμα παγκόσμιας διακυβέρνησης σε σχέση με την τεχνητή νοημοσύνη. «Παρά τις πολλές συζητήσεις για την ηθική και τις αρχές, το συνονθύλευμα των κανόνων και θεσμών ακόμα μετασχηματίζεται και είναι γεμάτο κενά. Η λογοδοσία είναι συχνά αξιοσημείωτα απούσα, μεταξύ άλλων και για την ανάπτυξη συστημάτων Τεχνητής Νοημοσύνης που επηρεάζουν άλλους. Η συμμόρφωση βασίζεται συχνά στον εθελοντισμό- η πρακτική διαψεύδει τη ρητορική».

Κατά τους ίδιους, είναι αναντίρρητη και επιτακτική η ανάγκη για παγκόσμια διακυβέρνηση των συστημάτων ΑΙ. «Οι πρώτες ύλες της τεχνητής νοημοσύνης, από τα κρίσιμα ορυκτά έως τα δεδομένα εκπαίδευσης, προέρχονται από όλο τον πλανήτη. Η Τεχνητή Νοημοσύνη γενικού σκοπού, που αναπτύσσεται διασυνοριακά, γεννά πολλαπλές εφαρμογές σε παγκόσμιο επίπεδο. Η επιταχυνόμενη ανάπτυξη της ΑΙ συγκεντρώνει δύναμη και πλούτο σε παγκόσμια κλίμακα, με γεωπολιτικές και γεωοικονομικές επιπτώσεις.

«Επιπλέον, κανείς δεν κατανοεί επί του παρόντος όλες τις εσωτερικές λειτουργίες της τεχνητής νοημοσύνης, ώστε να ελέγχει πλήρως τα αποτελέσματά της ή να προβλέπει την εξέλιξή της. Ούτε οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων είναι υπόλογοι για την ανάπτυξη ή τη χρήση συστημάτων που δεν κατανοούν. Εν τω μεταξύ, οι αρνητικές δευτερογενείς και μεταγενέστερες επιπτώσεις που προκύπτουν από τέτοιες αποφάσεις είναι επίσης πιθανό να είναι παγκόσμιες».

«Η ανάπτυξη και χρήση μιας τέτοιας τεχνολογίας δεν μπορεί να αφεθεί μόνο στις ιδιοτροπίες των αγορών. Οι εθνικές κυβερνήσεις και οι περιφερειακοί οργανισμοί θα είναι ζωτικής σημασίας, αλλά η ίδια η φύση της τεχνολογίας – διασυνοριακή στη δομή και την εφαρμογή – απαιτεί μια παγκόσμια προσέγγιση».

Η έκθεση HLAB-AI ζητά από τα Ηνωμένα Έθνη να αρχίσουν να εργάζονται πάνω σε ένα «παγκόσμιο σύστημα χωρίς αποκλεισμούς» για τη διακυβέρνηση της τεχνητής νοημοσύνης, καλεί τις κυβερνήσεις και τα ενδιαφερόμενα μέρη να αναπτύξουν την τεχνητή νοημοσύνη με τρόπο που να προστατεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα και διατυπώνει επτά συστάσεις.

Διεθνής επιστημονική ομάδα για την Τεχνητή Νοημοσύνη: Μια νέα ομάδα εθελοντών εμπειρογνωμόνων θα εκδίδει ετήσια έκθεση για τους κινδύνους και τις ευκαιρίες της ΑΙ. Επίσης, θα συνεισφέρουν τακτικά σε έρευνες σχετικά με το πώς η ΑΙ θα μπορούσε να βοηθήσει στην επίτευξη των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ (SDG).

Διάλογος πολιτικής για τη διακυβέρνηση της ΑΙ: Πολιτικός διάλογος δύο φορές το χρόνο με κυβερνήσεις και ενδιαφερόμενους φορείς για τις βέλτιστες πρακτικές διακυβέρνησης της ΑΙ. Θα έχει έμφαση στη «διεθνή διαλειτουργικότητα» της διακυβέρνησης της ΤΝ.

Ανταλλαγή προτύπων ΑΙ: Η προσπάθεια αυτή θα αναπτύξει κοινούς ορισμούς και πρότυπα για την αξιολόγηση των συστημάτων ΑΙ. Αυτό θα δημιουργήσει μια νέα διαδικασία για τον εντοπισμό των κενών σε αυτούς τους ορισμούς και την προσεκτική σύνταξή τους.

Δίκτυο ανάπτυξης ικανοτήτων: Ένα δίκτυο νέων κέντρων ανάπτυξης που θα παρέχει στους ερευνητές και τους επιχειρηματίες τεχνογνωσία, εκπαιδευτικά δεδομένα και υπολογιστές. Θα αναπτύξει επίσης διαδικτυακούς εκπαιδευτικούς πόρους για φοιτητές πανεπιστημίων και ένα πρόγραμμα υποτροφιών για άτομα που θα περάσουν χρόνο σε ακαδημαϊκά ιδρύματα και εταιρείες τεχνολογίας.

Παγκόσμιο ταμείο για την τεχνητή νοημοσύνη: Ένα νέο ταμείο που θα συλλέγει δωρεές από κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς και θα εκταμιεύει χρήματα για να «τεθεί ένα όριο το χάσμα της τεχνητής νοημοσύνης», εστιάζοντας σε χώρες με λιγότερους πόρους για τη χρηματοδότηση της τεχνητής νοημοσύνης.

Παγκόσμιο πλαίσιο δεδομένων ΑΙ: Μια πρωτοβουλία για τον καθορισμό κοινών προτύπων και βέλτιστων πρακτικών που θα διέπουν τα δεδομένα εκπαίδευσης της ΑΙ και την προέλευσή τους. Θα διαθέτει ένα αποθετήριο με το συνόλων δεδομένων και μοντέλων που θα βοηθήσουν στην επίτευξη των SDGs.

Γραφείο AI εντός της Γραμματείας: Αυτό το νέο γραφείο θα υλοποιήσει τις προτάσεις της παρούσας έκθεσης και θα συμβουλεύει τον Γενικό Γραμματέα για όλα τα θέματα που αφορούν την AI.

Οι συντάκτες της έκθεσης καταλήγουν εκτιμώντας πως αν ο ΟΗΕ καταφέρει να χαράξει τη σωστή πορεία, σε πέντε χρόνια το τοπίο διακυβέρνησης της ΑΙ δεν θα συνοδεύεται από (τόσους πολλούς, τουλάχιστον) αποκλεισμούς.