20 χρόνια Dimand

H ανάπτυξη του Real Estate και η συζήτηση γύρω από αυτήν έχει καταλάβει το προσκήνιο το τελευταία δέκα χρόνια. Η Dimand είναι ένας από τους μεγαλύτερους παίκτες της αγοράς, συμπληρώνοντας εφέτος 20 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας. Πώς έζησε η εταιρεία και εσείς την ακμή, την καταβύθιση και την ολική επαναφορά της κτηματαγοράς στην Ελλάδα; Ποιο ήταν το ναδίρ και ποιο το ζενίθ αυτής της πορείας; Και πώς ανοίγεται για εσάς η επόμενη πενταετία;

Τα 20 χρόνια λειτουργίας της DIMAND συμπληρώνονται τώρα που η ελληνική οικονομία ολοκληρώνει μια πλήρη αναστροφή πορείας και εισέρχεται σε φάση σταθερής ανάπτυξης. Ξεκινήσαμε σε ένα θετικό περιβάλλον, περάσαμε μέσα από την κρίση, ζήσαμε την πανδημία ακριβώς τη στιγμή που η Ελλάδα άρχιζε να βγάζει το κεφάλι έξω από το νερό, και πλέον μπορούμε να πούμε πως είμαστε σε μια νέα εποχή θετικών προοπτικών. Από τα πρώτα μας βήματα είχαμε τη νηφαλιότητα να αναγνωρίσουμε λάθη του κλάδου και να τα αποφύγουμε. Έτσι καταφέραμε να αντέξουμε μέσα στην κρίση. Επενδύσαμε από την αρχή στη βιωσιμότητα, όχι επειδή ήταν τάση, αλλά επειδή προβλέπαμε ότι στο μέλλον θα αποτελεί αναγκαιότητα. Το μέλλον… έφτασε και όταν πια η αγορά άρχισε να ζητάει βιοκλιματικά ακίνητα, εμείς ήμασταν ήδη εκεί. Το να ορίσει κανείς ζενίθ και ναδίρ σε μια πορεία που διαπερνάει τη μεγαλύτερη ύφεση της ιστορίας σε καιρό ειρήνης και μια παγκόσμια πανδημία, είναι ανώφελο. Προτιμώ να πω ότι προσδοκούμε να διευρύνουμε καθημερινά τα όρια του ζενίθ, υπολογίζοντας προσεκτικά τους κινδύνους, ώστε να μη βιώσουμε ξανά ναδίρ. Κοιτάζουμε την επόμενη πενταετία με αισιοδοξία. Η ελληνική οικονομία έχει σταθεροποιηθεί, αναπτύσσεται με ένα ρυθμό πάνω από 2% και ο πληθωρισμός αποκλιμακώνεται, επιτρέποντας στις  κεντρικές τράπεζες να μπορούν να μειώσουν το κόστος του χρήματος, κάτι που είναι κρίσιμο για την ανάπτυξη. Παρακολουθούμε τις γεωπολιτικές εξελίξεις και τις διακυμάνσεις στην εφοδιαστική αλυσίδα, ωστόσο η προοπτική της ελληνικής οικονομίας παραμένει θετική. Σε αυτό το περιβάλλον, μπορούμε και εμείς να αναπτύξουμε τα σχέδιά μας, χωρίς τους εξωγενείς κινδύνους που αντιμετωπίσαμε στο παρελθόν. 

Η ελληνική πόλη 

Έχουμε συνηθίσει να μιλάμε για την ελληνική πόλη σαν μια μη βιώσιμη πόλη. Πόσο θεωρείτε ότι οι αναπλάσεις και οι αποκαταστάσεις κτιρίων έχουν συνεισφέρει προς την αντίθετη κατεύθυνση μέχρι σήμερα; Μπορούν να μας αλλάξουν τη γνώμη στο μέλλον;

Η ελληνική πόλη πράγματι δεν έχει καλή φήμη και, εν πολλοίς, όχι άδικα. Έχει όμως τεράστιες δυνατότητες, τις οποίες εμείς επιλέγουμε να βλέπουμε και να αξιοποιούμε. Επενδύουμε στη μεταμόρφωσή της σε ένα περιβάλλον βιώσιμο, σύγχρονο και λειτουργικό, όπου η ποιότητα ζωής θα αποτελεί βασικό ζητούμενο.  Έχουμε αποδείξει στην πράξη πως, όταν υπάρχει όραμα και σχέδιο, η αλλαγή μπορεί να έρθει και να ανατρέψει τις κατεστημένες αντιλήψεις. Για αυτόν τον λόγο, επιδιώκουμε τα έργα μας να μην περιορίζονται στα όριά τους, αλλά να λειτουργούν ως καταλύτες ευρύτερων αστικών αναπλάσεων και θετικών μετασχηματισμών.

Το σλόγκαν σας είναι «Δημιουργούμε τις πόλεις που θέλουμε να ζούμε». Τι ακριβώς περιλαμβάνει αυτή η δημιουργία; Πώς φαντάζεστε την πόλη του μέλλοντος; Και πώς όλη αυτή η συζήτηση σχετίζεται με απαιτητικούς μετασχηματισμούς όπως η ανάγκη προσβασιμότητας, η πράσινη ανάπτυξη, ο χωροταξικός σχεδιασμός και ούτω καθεξής;

Η πόλη είναι πάνω απ’ όλα οι άνθρωποί της, η δραστηριότητα και η διάδραση. Συνεπώς, οι πόλεις που οραματιζόμαστε είναι αυτές που εξασφαλίζουν άνεση, ασφάλεια και ποιότητα ζωής στους κατοίκους τους. Είναι πόλεις ανθεκτικές, βιώσιμες και λειτουργικές, πόλεις που δεν ταλαιπωρούν τον άνθρωπο και δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον. Σαφώς και όλοι αυτοί οι μετασχηματισμοί που αναφέρατε απαιτούν βελτίωση στις υποδομές, αλλαγή νοοτροπίας και σχέδιο, μια ολιστική προσέγγιση της αστικής ζωής από την προσβασιμότητα και την πράσινη ανάπτυξη, μέχρι τον έξυπνο χωροταξικό σχεδιασμό και τη βιώσιμη κινητικότητα. Ο ρόλος μας στη DIMAND είναι να δημιουργούμε τα θετικά παραδείγματα, που αποδεικνύουν στην πράξη ότι η αλλαγή είναι εφικτή και καλλιεργούν πίστη και εμπιστοσύνη στο όραμα μιας σύγχρονης, βιώσιμης ελληνικής πόλης. Και νομίζω ότι το έχουμε αποδείξει. Σήμερα, η συζήτηση για το πώς ζούμε και κινούμαστε στην πόλη έχει αλλάξει σε σχέση με το παρελθόν και χαίρομαι που έχουμε συμβάλει, έστω και λίγο, σε αυτή την εξέλιξη.

Κτηματαγορά, ανάπτυξη, στέγαση 

Το Real Estate έχει κατακριθεί από πολλούς ότι δημιουργεί συνθήκες φούσκας. Γιατί πιστεύετε ότι εν προκειμένω τούτο δεν θα είναι αλήθεια; Πόσο ο τομέας του Real Estate λειτουργεί αναπτυξιακά και πόσο ως διέξοδος για εγχώρια αποταμίευση; Τι ρόλο έχει παίξει στην εισροή ξένων κεφαλαίων;

Είναι αλήθεια πως ο κλάδος μας έχει χαρακτηριστεί από τα λάθη του παρελθόντος. Στην οικονομία όμως δεν χωρούν δογματισμοί, παρά δεδομένα και αποτελέσματα. Το Real Estate κινητοποιεί πόρους που λειτουργούν πολλαπλασιαστικά προς όφελος της κοινωνίας και της ανάπτυξης. Ενδεικτικά, το 2024, κάθε 1 ευρώ αξίας που δημιούργησε η DIMAND, συνεπάγεται επιπλέον 1,6 ευρώ προστιθέμενης αξίας για την ελληνική οικονομία. Αντίστοιχα, για κάθε 1 θέση εργασίας, προέκυψαν άλλες 35 θέσεις μέσω της αλυσίδας αξίας. Αυτά τα στοιχεία δείχνουν καθαρά τον αναπτυξιακό ρόλο του Real Estate και τη συμβολή του στην ελληνική οικονομία και την απασχόληση. Παράλληλα, ο τομέας λειτουργεί ως ασφαλής και παραγωγική διέξοδος για την εγχώρια αποταμίευση, αλλά και ως ελκυστικός προορισμός για ξένα κεφάλαια που αναζητούν σταθερότητα, διαφάνεια και απόδοση. Η εισροή διεθνών επενδύσεων τα τελευταία χρόνια είναι σαφής απόδειξη αυτής της εμπιστοσύνης. Τέλος, υπάρχει και η «πράσινη» διάσταση. Διαθέτουμε μετρήσιμα στοιχεία που δείχνουν ότι τα κτίρια που αναπτύσσουμε καταναλώνουν σημαντικά λιγότερη ενέργεια σε σχέση με τα παραδοσιακά. Έτσι, μειώνεται σημαντικά το κόστος λειτουργίας και, πέρα από την επίτευξη περιβαλλοντικών στόχων, ενισχύεται και η ανταγωνιστικότητα της κάθε επιχείρησης που λειτουργεί μέσα σε αυτά. Έτσι, το βιώσιμο Real Estate είναι μεν πρωτίστως περιβαλλοντική επιλογή, αλλά και οικονομικά ωφέλιμη στρατηγική για τη χώρα συνολικά.

Στο πρόσφατο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών υποστηρίξατε ότι το πρόβλημα της στέγης χρειάζεται 10 χρόνια να λυθεί. Τι θα πρέπει να περιλαμβάνει αυτή η λύση κατά τη γνώμη σας; Και ποιος ο ρόλος του ιδιωτικού τομέα; 

Πρώτα και κύρια, η λύση πρέπει να διαθέτει τον χρονικό ορίζοντα που ανέφερα και στους Δελφούς, περίπου μια 10ετία. Δεν είναι εύκολο, γιατί αντιστοιχεί σε 2,5 εκλογικούς κύκλους. Αν όμως δεν υπερβούμε τη λογική του άμεσου πολιτικού αποτελέσματος και δεν έχουμε μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, δεν θα υπάρξει ουσιαστική λύση. Το ζήτημα της στέγης απαιτεί επιπλέον σταθερή συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Ο καθένας έχει τον ρόλο του: ο δημόσιος στη χάραξη πολιτικής, τη θεσμική σταθερότητα και τη διασφάλιση κοινωνικών ισορροπιών, και ο ιδιωτικός τομέας στην τεχνογνωσία, την ταχύτητα και την αποτελεσματικότητα της υλοποίησης. Όπως έχω ξαναπεί, δεν έχουμε περιθώριο να αποτύχουμε, γιατί θα κάνουμε πίσω βήματα, τη στιγμή που η χώρα χρειάζεται να συνεχίσει με θετικά παραδείγματα επιτυχίας. Παραδείγματα που θα κινητοποιούν  πόρους, επενδύσεις και εμπιστοσύνη προς την κατεύθυνση της επίλυσης ενός τόσο κρίσιμου κοινωνικού ζητήματος. Ο ιδιωτικός τομέας, πάλι, θεωρώ πως έχει να παίξει καθοριστικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία, όχι μόνο με επενδύσεις, αλλά συνεισφέροντας με τεχνογνωσία, ευελιξία και συνέπεια. Το στοίχημα είναι κοινό: να εξασφαλίσουμε αξιοπρεπή, σύγχρονη και προσιτή στέγη για όλους.