Από την αρχή της κυκλοφορίας της, τη δεκαετία του 1930, η Οικονομική/Βιομηχανική Επιθεώρηση είχε στο επίκεντρο της τη Βιομηχανία. Βιομηχανία θα πει, βεβαίως, ενέργεια, δηλαδή εξηλεκτρισμός. Παρακολουθώντας το κεντρικό ζήτημα της μεταπολεμικής ανοικοδόμησης, το περιοδικό κατέγραψε τα πρώτα βήματα της δημιουργίας της ΔΕΗ, προβάλλοντας τα μεγάλα επενδυτικά έργα που περιλαμβάνονταν στα πενταετή σχέδια του Καραμανλή. Στη συνέχεια, ήδη από τη δεκαετία του 1970, καταπιάνεται σταθερά με το ζήτημα της έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων στη χώρα, υπό το πρίσμα του αιτήματος της εξασφάλισης ενεργειακής αυτάρκειας αλλά και της μείωσης του ελλείμματος στο εμπορικό ισοζύγιο. Έτσι, ασχολείται με συνέπεια με τις σχετικές προσπάθειες στον Πρήνο και το Ιόνιο. 

Πιστό στην έμφαση στις επιστημονικές και τεχνολογικές εξελίξεις, το περιοδικό φιλοξενεί, επίσης, από νωρίς στις σελίδες του άρθρα και ρεπορτάζ για την πρόοδο στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μιλώντας ήδη από τη δεκαετία του 1980 για τα φωτοβολταϊκά και τα αιολικά. Προς την κατεύθυνση αυτή, άλλωστε, συνέβαλαν και οι εξελίξεις που σηματοδότησε η ενεργειακή κρίση της δεκαετίας του 1970. Τις τελευταίες δε δεκαετίες, το ζήτημα της ενέργειας καταλαμβάνει όλο και πιο περίοπτη θέση, με εκτενή κείμενα για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τους ενεργειακούς διαδρόμους, τις γεωπολιτικές εξελίξεις και την πράσινη μετάβαση. 

Σε αυτό το πλαίσιο, ζητήσαμε από τον υφυπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ για τους ενεργειακούς πόρους, πρώην πρέσβη των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Τζέφρι Πάιατ να μας μιλήσει για τη σημερινή θέση της Ελλάδας στον περιφερειακό ενεργειακό χάρτη, τις προκλήσεις της πράσινης μετάβασης και το δρόμο της απομάκρυνσης από τα ορυκτά καύσιμα, αλλά και τα αιτήματα της ενεργειακής αυτονομίας και της ενεργειακής ασφάλειας σε έναν όλο και πιο ρευστό και μεταβαλλόμενο κόσμο. 

Ελλάδα και ενεργειακή μετάβαση στην Ευρώπη

Μπορείτε να μας μιλήσετε για τον ρόλο της Ελλάδας στην ευρύτερη ενεργειακή μετάβαση της Ευρώπης; Αναπτύσσεται η απαραίτητη υποδομή –φτάνοντας μέχρι το δίκτυο μεταφοράς ή τις μπαταρίες– αρκετά γρήγορα; Ή μήπως έχουμε μάλλον να κάνουμε με με ένα ωραίο όνειρο;

Η Ελλάδα έχει αναδειχθεί ως ηγέτιδα στις ευρωπαϊκές προσπάθειες ενεργειακής μετάβασης και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναφέρει τακτικά την αξιοσημείωτη πρόοδό της στην ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ένας βασικός τομέας της συνεχιζόμενης συνεργασίας μας με την Ελλάδα είναι οι διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας, που θα βοηθήσουν στη μετακίνηση των καθαρών ηλεκτρονίων που θα τροφοδοτήσουν την ενεργειακή μετάβαση. Οι διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας προσφέρουν προοπτική μεγαλύτερης ευελιξίας, περισσότερων πηγών ενέργειας και επιπλέον καθαρής ενέργειας που εισέρχεται στο δίκτυο. Όλα αυτά συμβάλλουν στην παροχή αξιόπιστης, οικονομικά προσιτής ενέργειας για νοικοκυριά και επιχειρήσεις στην Ευρώπη.

Πώς βλέπετε τις ευρωπαϊκές διακηρύξεις για την ανάγκη ενεργειακής αυτονομίας και ενεργειακής ασφάλειας;

Η ΕΕ σημειώνει σημαντική πρόοδο στη μείωση της εξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα μέσω του σχεδίου της RePowerEU. Η ΕΕ αντικαθιστά τα ορυκτά καύσιμα με καθαρή ενέργεια – αύξησε την εγκατεστημένη αιολική και ηλιακή δυναμικότητα κατά 36% σωρευτικά μεταξύ 2021 και 2023, εξοικονομώντας περίπου 24 bcm αερίου σε διάστημα 2 ετών (96 GW ηλιακή ενέργεια το 2022-2023, 33 GW αιολική ενέργεια.) Η ΕΕ υπερέβη επίσης τον εθελούσιο στόχο της για μείωση της ζήτησης φυσικού αερίου κατά 15%. Στην πραγματικότητα, η ζήτηση φυσικού αερίου στην ΕΕ μειώθηκε κατά 18% μεταξύ Αυγούστου 2022 και Μαρτίου 2024, εξοικονομώντας 125 bcm. Μέσω μηχανισμών όπως το Συμβούλιο Ενέργειας ΗΠΑ-ΕΕ, εργαζόμαστε για να υποστηρίξουμε τις ευρωπαϊκές προσπάθειες για τον τερματισμό της εξάρτησης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, διαφοροποιώντας τον ενεργειακό της εφοδιασμό, μειώνοντας τη ζήτηση και αυξάνοντας την απόδοση, ενώ προάγουμε τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια. Οι αμερικανικές εξαγωγές LNG έπαιξαν σημαντικό και ευπρόσδεκτο ρόλο σε αυτή την αποσύνδεση από τις αναξιόπιστες ρωσικές προμήθειες.

Περιφερειακή συνεργασία στον τομέα της ενέργειας

Ποια η σημασία της συμβολής της Ελλάδας στην ενεργειακή συνεργασία στην ευρύτερη περιοχή; Μπορούν οι επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα της Ελλάδας να λειτουργήσουν προς όφελος των γύρω χωρών;

Με το FSRU της Αλεξανδρούπολης να είναι πλήρως λειτουργικό σύντομα – χρησιμοποιώντας το LNG των ΗΠΑ ως δοκιμαστικό φορτίο – η δυνατότητα της Ελλάδας εισαγωγής LNG ουσιαστικά θα διπλασιαστεί σε μια νύχτα. Η δυνατότητα εισαγωγής και επαναεριοποίησης LNG στην Ελλάδα παραμένει απολύτως ζωτικής σημασίας για την περιοχή και αποτελεί τη βάση για το επόμενο μεγάλο βήμα στην ενεργειακή ανάπτυξη της περιοχής − τον Κάθετο Διάδρομο. Χρησιμοποιώντας την υπάρχουσα υποδομή από την Ελλάδα μέχρι την Ουκρανία, ο Κάθετος Διάδρομος θα επιτρέψει στο LNG που εισάγεται μέσω Ελλάδας να γεμίσει τις τεράστιες δεξαμενές αποθήκευσης στην Ουκρανία, παρέχοντας μια νέα πηγή φυσικού αερίου για την Κεντρική Ευρώπη και τα Δυτικά Βαλκάνια, και συμβάλλοντας στη μείωση της αστάθειας των τιμών στην πορεία. Ο Κάθετος Διάδρομος θα είναι επίσης κρίσιμος στην πρόθεση της ΕΕ να αποσυνδεθεί πλήρως από το ρωσικό φυσικό αέριο έως το 2027. Επιπλέον, η δημιουργία μιας ασφαλούς, αξιόπιστης αλυσίδας εφοδιασμού για υπεράκτιο αιολικό εξοπλισμό είναι κρίσιμη, δεδομένων του κεντρικού ρόλου που αποδίδουν τα ευρωπαϊκά και αμερικανικά σχέδια στον τομέα για την επίτευξη των στόχων για το κλίμα. Είμαι ενθουσιασμένος με τα συμπληρωματικά σχέδια για το Ναυπηγείο Ελευσίνας και με τη δουλειά που έχει γίνει εκεί από το DFC (International Development Finance Corporation, για την ανάπτυξη μιας υπεράκτιας αλυσίδας εφοδιασμού αιολικής ενέργειας στην Ελλάδα. Η υπεράκτια αιολική ενέργεια είναι μια τεράστια ευκαιρία όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για την Ευρώπη συνολικά, ιδίως δε δεδομένου ότι η Ελλάδα θέτει τα θεμέλια για να εξάγει την καθαρή της ενέργεια προς τον Βορρά.

Ενεργειακή ασφάλεια και ανθεκτικότητα 

Δεδομένων των τρεχόντων γεωπολιτικών γεγονότων, πώς θα επηρεαστεί η παγκόσμια τάση για απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα;

Τα τελευταία δύο χρόνια, η ενεργειακή ασφάλεια και η ενεργειακή μετάβαση έχουν βρεθεί στο επίκεντρο πολλών διπλωματικών δεσμεύσεων. Ο πρόεδρος Μπάιντεν έχει δηλώσει ότι «η ενεργειακή ασφάλεια είναι εθνική ασφάλεια» και ότι η κλιματική αλλαγή αποτελεί προτεραιότητα εθνικής ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής. Ο κόσμος αντιμετωπίζει πολλές ταυτόχρονες ενεργειακές προκλήσεις: τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας −συμπεριλαμβανομένων των εντατικοποιημένων στοχευμένων επιθέσεων στον ενεργειακό τομέα της Ουκρανίας από τις 22 Μαρτίου· την εργαλειοποίηση των ρωσικών ενεργειακών προμηθειών και τη συνεχιζόμενη σύγκρουση που υποδαυλίστηκε από τη Χαμάς στη Μέση Ανατολή. Τα πράγματα είναι κρίσιμα και σε ό,τι αφορά την αποφυγή των καταστροφικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Είναι πιο ξεκάθαρο από ποτέ ότι πρέπει να συνεργαστούμε για να διαμορφώσουμε ενεργειακά συστήματα που να μπορούν να αντέξουν αυτού του είδους την αστάθεια, την ίδια στιγμή που θα μας προστατεύουν από υπαρξιακές απειλές. Οι ΗΠΑ και η Ελλάδα το κάνουν. Η ενεργειακή ασφάλεια και η ενεργειακή μετάβαση είναι συμπληρωματικοί δρόμοι προς αυτόν τον στόχο, καθώς η πιο ασφαλής πηγή ενέργειας είναι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.