Έτσι όπως η Κυβέρνηση προσπαθεί να διαμορφώσει – έτσι δείχνει να χτίζει εικόνα: σημαντικό αυτό , σε μια εποχή όπου η διαχείριση της εικόνας παίζει ρόλο πολιτικής – μια νέα ισορροπία στην λειτουργία του τραπεζικού συστήματος, με το διαβόητο πρόστιμο των 41,7 εκατομμυρίων προς τις Τράπεζες (και την Ελληνική Ένωση Τραπεζών: όχι ασήμαντη αυτή η διάσταση, καθώς υποδηλώνει περισσότερο σύμπραξη παρά απλώς εναρμονισμένη πρακτική…) για τις τραπεζικές χρεώσεις, μάλλον θα ήταν χρήσιμο να σκεφθεί πόσο και η ίδια η πολιτική της απέναντι στις Τράπεζες εκτρέφει τον πειρασμό καρτέλ.

Μια ματιά στην λεπτομέρεια της υπόθεσης των χρεώσεων είναι διδακτική: το αρχικό πρόστιμο των 48 εκατομμυρίων (μειώθηκε κατά 15%, σε «αντάλλαγμα» της αναγνώρισης από τις τέσσερεις συστημικές Τράπεζες συν την Attica, συν την ΕΕΤ, της απόφασης της Επιτροπής Ανταγωνισμού) επιβλήθηκε συνδυαστικά με αποδοχή «εκούσια και ανεπιφύλακτα» πέραν των προστίμων νέων, μειωμένων προμηθειών από 1/1/2024 και επί 3ετία, για την χρήση των ATMs μιας Τράπεζας για ανάληψη μετρητών με χρήση κάρτας άλλης δια του συστήματος DIAS. Επειδή… στην Ελλάδα βρισκόμαστε, να θυμίσουμε ότι η υπόθεση αυτή ξεκίνησε το 2019. είχε επεκταθεί σε δυο ντουζίνες χρεώσεων, αλλά «κρατήθηκαν» τελικώς οι πλέον χαρακτηριστικές. στην δε υπεράσπισή τους οι Τράπεζες επικαλέστηκαν ότι οι μεταξύ τους συνεννοήσεις σχετίζονταν με τις υποχρεώσεις τους έναντι των εταιρειών καρτών (VISA, Mastercard) σε Ευρωπαϊκό επίπεδο αλλά και με τον «εποπτικό διάλογο» με την Τράπεζα της Ελλάδας.

Όλο αυτό το πλέγμα επιχειρηματολογίας μάλλον χλωμαίνει από το γεγονός ότι Τράπεζες και ΕΕΤ αποδέχθηκαν οι ίδιες τις κυρώσεις που επέβαλε η Επιτροπή Ανταγωνισμού στα πλαίσια «διαδικασίας συμφωνίας-διευθέτησης»…

Αν όμως αυτή υπόθεση ανήκει στο παρελθόν, μια συνολικότερη στάση του Κράτους απέναντι στις Τράπεζες θα άξιζε να ξανακοιταχτεί, ως ενδεχόμενη πηγή έμμεσης ενθάρρυνσης μη-ανταγωνιστικών συμπεριφορών. Και μάλιστα τώρα που, βαθμιαία, οι τράπεζες φεύγουν από τον υπό ευρεία έννοια δημόσιο έλεγχο μέσω ΤΧΣ… Ο λόγος για τον τρόπο με τον οποίο επιχειρήθηκε να «πεισθούν» οι τράπεζες να βελτιώσουν τα επιτόκια που δίνουν στις (προθεσμιακές, πάντως) καταθέσεις τους, τα οποία αφήνουν ένα δυσανάλογα μεγάλο spread έναντι των επιτοκίων χορηγήσεων. Ξεκίνησε, πράγματι, από τον Σεπτέμβριο, η διάθεση και σε ιδιώτες εντόκων γραμματίων του Δημοσίου: αυτά απέδιδαν κάτι σαν 3,9% (αφορολόγητα, αντί του 10% επιβάρυνσης των προθεσμιακών), όταν για να φθάσει κανείς σε μια προθεσμιακή σε απόδοση άνω του 2% χρειαζόταν να διαθέτει πολύ μεγάλο ποσό και να αποδεχθεί μεγάλη διάρκεια. Όμως…

…Όμως η απόφαση αυτή του ΥΠΟΙΚ συνοδεύθηκε και με την επιβολή πλαφόν 15.000 ευρώ για κάθε ενδιαφερόμενο ιδιώτη (για κάθε ΑΦΜ) να προσέλθει αγοραστής – με το άνοιγμα μερίδας ΣΑΤ μέσω τραπεζών ή χρηματιστηριακών, εννοείται.

Άμα κανείς ρωτήσει «γιατί το πλαφόν των 15.000 ευρώ;», μια απάντηση που δίνεται εύκολα είναι ότι οι περισσότεροι τραπεζικοί λογαριασμοί (85% του συνόλου) είναι κάτω των 5.000 ευρώ. Πλην όμως για το 14,5% των λογαριασμών που κινούνται μεταξύ 5.000 και 100.000 ευρώ, και πάντως το 13% μεταξύ 5.000 και 50.000, που θα μπορούσαν να εκμεταλλευθούν σοβαρότερα τα έντοκα γραμμάτια του Δημοσίου άνω του πλαφόν των 15.000 ευρώ, τα διαθέσιμα στοιχεία δεν διευκρινίζουν πόσοι είναι άνω του εν λόγω πλαφόν (άρα αποκλείονται, πάντως αποθαρρύνονται να συμμετάσχουν). 

Να σημειωθεί, εδώ, ότι τα έντοκα αποτελούν κάπου 12 δις ευρώ (συν 50 δις τα repos, άλλη ιστορία αυτή). Οπότε μήπως το σοκαριστικό άνοιγμα μεταξύ μέσου επιτοκίου καταθέσεων και χορηγήσεων των τραπεζών (που ήταν στο 5,72% στο κλείσιμο του 2023 κατά την Τράπεζα της Ελλάδος) θα ήταν σκόπιμο να «διορθωθεί» με συμπίεση υπέρ των ιδιωτών του ποσού που μπορούν να αντλούν οι τράπεζες μέσω του εργαλείου των εντόκων (με spread ασφαλώς μικρότερo του 5,72%, αλλά και πάλι στην γειτονιά του 2,25%);