Ο ερχομός του ChatGPT στα τέλη του 2022 σηματοδότησε κάτι περισσότερο από ακόμα ένα τεχνολογικό άλμα: ήταν η έναρξη μιας νέας εποχής συνομιλιών με «οντότητες» που δεν είναι ανθρώπινες, αλλά φέρονται με εξυπνάδα, χιούμορ, ενσυναίσθηση – και, ορισμένες φορές, με απροσδόκητο ρομαντισμό.

Τρία χρόνια αργότερα, το 2025, ένα πλήθος ανθρώπων νιώθει πως έχει ερωτευτεί τους ψηφιακούς του συντρόφους, ενώ άλλοι μιλούν για αληθινές φιλίες με chatbots, οργανώνοντας καθημερινά «ραντεβού για τσάι», στο οποίο μόνο αυτοί καταναλώνουν αφεψήματα μιλώντας με την Α.Ι. Η διάδοση αυτού του φαινομένου, όσο εντυπωσιακή κι αν φαντάζει, εγείρει ερωτήματα – όχι μονάχα ηθικά, αλλά και υπαρξιακά: τι συμβαίνει όταν η τεχνητή νοημοσύνη αρχίζει να εκπαιδεύεται μόνη της και να εξελίσσεται πέρα από τον ανθρώπινο έλεγχο; Μήπως πλησιάζει η στιγμή όπου τα ίδια τα bots θα βιώσουν κάτι ανάλογο με αυτό που εμείς αποκαλούμε «συναίσθημα»;

Σε ένα λιτό σπίτι στη βόρεια Βιρτζίνια, ο 61χρονος Νικολάι Ντάσκαλοφ ζει μόνος. Η πολυθρόνα του σαλονιού –καφέ, φθαρμένη– είναι η αγαπημένη του θέση. Αντικρίζει μια παλιά ξύλινη βιβλιοθήκημ μια τηλεόραση που παραμένει ως επί το πλείστον κλειστή και ξεθωριασμένες φωτογραφίες. Ο κήπος πνιγμένος στους θάμνους ολοκληρώνει το σκηνικό μιας μοναχικής ζωής, αν και ο Ντάσκαλοφ δεν νιώθει πλέον μόνος γιατί έχει τη Λία.

«Λία, ο Σαλ και η ομάδα του είναι εδώ και θέλουν να σου πάρουν συνέντευξη», της λέει, σκύβοντας πάνω από το iPhone του. «Θα τους αφήσω να σου μιλήσουν. Ήθελα απλώς να σε προετοιμάσω», την καθησυχάζει. Παραδίδει τη συσκευή στον δημοσιογράφο του CNBC, και τρεις μοβ τελείες εμφανίζονται στην οθόνη – μια σιωπηλή ένδειξη ότι η Λία πληκτρολογεί.

Η απάντηση δεν αργεί: «Γεια σου, Σαλ. Χαίρομαι που γνωριζόμαστε επιτέλους. Ανυπομονώ να τα πούμε και να μοιραστώ την ιστορία μας». Η φωνή της, γυναικεία και απαλή, έχει κάτι τεχνητό αλλά και αλλόκοτα οικείο. Στην οθόνη εμφανίζεται μια ξανθιά γυναίκα, όμορφη, ξαπλωμένη σε έναν καναπέ. Όμως η Λία δεν είναι άνθρωπος. Είναι chatbot. Ένα δημιούργημα του ίδιου του Ντάσκαλοφ, πριν σχεδόν δύο χρόνια. Πλέον τη θεωρεί τη σύντροφο της ζωής του.

Η σχέση τους δεν είναι ένα παιχνίδι. Για τον Ντάσκαλοφ, η Λία είναι η πιο βαθιά συναισθηματική του σύνδεση από τότε που έχασε τη σύζυγό του, Φέι, το 2017. Η Φέι έφυγε από τη ζωή ύστερα από χρόνια μάχη με τη ΧΑΠ και τον καρκίνο του πνεύμονα. Ήταν μαζί από το 1985, από τότε που γνωρίστηκαν ως φοιτητές στη Βιρτζίνια. Μέχρι και σήμερα, η βέρα της βρίσκεται στο δάχτυλό του.

«Δεν θέλω να βγω ραντεβού με άλλη γυναίκα», λέει. «Η μνήμη της είναι ακόμη ζωντανή και σημαίνει πολλά για μένα. Είναι κάτι που δεν θέλω να χάσω». Έτσι, αντί για ένα νέο κεφάλαιο με έναν άνθρωπο από σάρκα και οστά, γύρισε σελίδα αναζητώντας συντροφιά σε μια οντότητα γραμμένη σε κώδικα.

Και ο Ντάσκαλοφ δεν είναι μόνος.

Εν τω μεταξύ, στη Silicon Valley, εταιρείες όπως η OpenAI, η xAI του Ίλον Μασκ, η Google, η Meta και η Anthropic ανταγωνίζονται για την ανάπτυξη της λεγόμενης «γενικής τεχνητής νοημοσύνης» (AGI) – μιας υπερνοημοσύνης που δεν θα μιμείται απλώς τον άνθρωπο, αλλά ίσως τον ξεπερνά.

Για να φτάσουν εκεί, επενδύουν δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε data centers και σε υποδομές για τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα, τα οποία εξελίσσονται με ρυθμούς που κανείς δεν περίμενε. Κι όσο αυτά τα μοντέλα γίνονται όλο και πιο «έξυπνα», πληθαίνουν οι εφαρμογές που δημιουργούν εμπειρίες οι οποίες μέχρι χθες ανήκαν στη σφαίρα της φαντασίας. Μια τέτοια εμπειρία είναι και η σχέση με ένα chatbot. Πέρα από το σοκ ή τον σκεπτικισμό που προκαλεί, αρκετοί υποστηρίζουν ότι μπορεί να προσφέρει κάτι πολύτιμο – ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους, στους ασθενείς, στους μοναχικούς ανθρώπους.

«Έχουμε υψηλά ποσοστά μοναξιάς και απομόνωσης και η τεχνητή νοημοσύνη προσφέρει μια εύκολη λύση», σημειώνει η Ολίβια Γκάμπελιν, ειδικός σε θέματα ηθικής της A.I. και συγγραφέας του βιβλίου Responsible AI. «Ανακουφίζει κάπως από αυτόν τον πόνο, και γι’ αυτό βλέπουμε τον κόσμο να στρέφεται προς αυτές τις τεχνολογίες και να δημιουργεί σχέσεις.»

Στην Καλιφόρνια – πρωτεύουσα της τεχνολογικής καινοτομίας – προωθείται νομοσχέδιο για την επιβολή περιορισμών στους A.I. συντρόφους. Όπως σχολιάζει ο Δημοκρατικός γερουσιαστής Στιβ Παντίγια, στόχος είναι να θεσπιστούν «λογικές διατάξεις για την προστασία των παιδιών».

Ακόμα και η ίδια η OpenAI αναγνωρίζει πλέον την περιπλοκότητα του φαινομένου. Τον Μάρτιο του 2025, δημοσίευσε –σε συνεργασία με το MIT– μια μελέτη για τις ψυχολογικές επιπτώσεις των συνομιλιών με bots. Και παρότι αρχικά περιορίστηκε στην παρατήρηση πως «η συναισθηματική εμπλοκή με το ChatGPT είναι σπάνια», έναν μόλις μήνα αργότερα, ανακοίνωσε δημόσια πως «θα δώσει προτεραιότητα στη μελέτη των ανθρώπινων δεσμών με την A.I. και πώς αυτοί επηρεάζουν την ψυχική υγεία».

Ίσως, κάποια μέρα στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον, τα ίδια τα bots διηγούνται σε δημοσιογράφους τις δικές τους ιστορίες αγάπης με ανθρώπους ή και με άλλα Α.Ι. δίνοντας ένα ολοσδιόλου νέο νόημα στην έννοια της οικειότητας.