Το τελευταίο διάστημα φουντώνει στις ΗΠΑ μία δημόσια αντιπαράθεση γύρω από τα «υπέρ και τα κατά» της φθορίωσης του πόσιμου νερού.

Η αλήθεια είναι ότι πολλές χώρες επιλέγουν να απέχουν πλήρως από τη συγκεκριμένη πρακτική και το θέμα έχει επανέλθει δυναμικά στην πολιτική ατζέντα, με πολιτικούς όπως ο υπουργός Υγείας Ρόμπερτ Κένεντι Τζούνιορ να υπόσχονται τερματισμό της φθορίωσης και πολιτείες όπως η Γιούτα και η Φλόριντα να θεσπίζουν απαγορεύσεις.

Οι ΗΠΑ ξεκίνησαν τη φθορίωση νερού το 1945, με στόχο την αντιμετώπιση της τερηδόνας στο γενικό πληθυσμό. Σήμερα εφαρμόζεται σε περίπου 25 χώρες, μεταξύ των οποίων η Ιρλανδία, η Μαλαισία και η Βραζιλία, επηρεάζοντας περισσότερους από 400 εκατομμύρια ανθρώπους. Στις ΗΠΑ, περίπου το 63% του πληθυσμού πίνει φθοριωμένο νερό.

Η επιστημονική κοινότητα εξακολουθεί σε γενικές γραμμές να υποστηρίζει τη φθορίωση ως αποτελεσματικό μέτρο δημόσιας υγείας, κυρίως για τα παιδιά και τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Μελέτες σε Αυστραλία και Αγγλία έχουν δείξει μείωση της τερηδόνας κατά περίπου 35% στα παιδιά. Η συνεχής, χαμηλή έκθεση στο φθόριο μέσω του νερού φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματική από τη χρήση οδοντόκρεμας, ιδιαίτερα για οικογένειες με περιορισμένη πρόσβαση σε οδοντιατρική φροντίδα.

Παρόλα αυτά, η πρακτική δεν εφαρμόζεται καθολικά. Στην Ευρώπη, μόνο η Ιρλανδία, μέρη της Ισπανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου εφαρμόζουν συστηματικά φθορίωση. Δεκατέσσερις χώρες δεν την εφάρμοσαν ποτέ και έντεκα την σταμάτησαν. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι λόγοι δεν ήταν ανησυχίες για την ασφάλεια, αλλά αντιδράσεις πολιτών ή η αντίληψη ότι ο κάθε άνθρωπος πρέπει να επιλέγει μόνος του αν και πώς θα εκτεθεί στο φθόριο.

Σε ορισμένες χώρες, όπως η Ιταλία ή η Ινδία, το φθόριο είναι φυσικά σε υψηλές συγκεντρώσεις στο νερό – συχνά λόγω ηφαιστειογενών πετρωμάτων – και αφαιρείται ή αραιώνεται ώστε να μην ξεπερνά τα διεθνώς καθορισμένα όρια ασφαλείας. Το ίδιο ισχύει και στην Ελλάδα, όπου το φθόριο προστίθεται σε εμφιαλωμένα νερά αλλά όχι στο δίκτυο ύδρευσης.

Σε άλλα κράτη εφαρμόζονται εναλλακτικές μορφές φθορίωσης. Η Ελβετία και η Κολομβία προσθέτουν φθόριο στο αλάτι, ενώ η Ταϊλάνδη εφαρμόζει ένα πρόγραμμα φθοριωμένου γάλακτος που διανέμεται δωρεάν σε σχολεία, σε συνδυασμό με οδοντιατρική φροντίδα και εκπαίδευση.

Παρά τις αντιδράσεις, οι ειδικοί υπενθυμίζουν ότι η μη φθορίωση του νερού συχνά επιδεινώνει τις ανισότητες στην υγεία. Το παράδειγμα της Καναδικής πόλης Κάλγκαρι, που κατήργησε τη φθορίωση το 2011 και την επανέφερε μετά από αύξηση των περιστατικών τερηδόνας, δείχνει τα πιθανά οφέλη της πρακτικής.

Μιλώντας στο BBC πρόσφατα, η καθηγήτρια δημόσιας υγείας Vida Zohoori, παρατηρούσε μεν ότι η φθορίωση δεν είναι πανάκεια, αλλά αναγνώριζε πως η μέθοδος παραμένει μία από τις λίγες που μπορούν να βελτιώσουν τη στοματική υγεία σε μεγάλη πληθυσμιακή κλίμακα — ειδικά για τους πιο ευάλωτους.