Όταν ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ ανέβηκε –στις 27 Σεπτεμβρίου, στο Menlo Park– επί σκηνής προκειμένου να ανακοινώσει, λάμποντας, μια νέα σειρά προϊόντων της Meta, ο άρχοντας του Facebook άφησε στο περιθώριο τη σημαντικότερη ίσως εξέλιξη. Άρχισε να παρουσιάζει το Quest-3, δηλαδή τη συσκευή οπτικής και ακουστικής επικοινωνίας της Meta για χρήσεις εικονικής πραγματικότητας – πράγμα βέβαια κατανοητό, αν λάβει κανείς υπόψη το κόλλημα που έχει ο ίδιος με το metaverse/ το μετα-σύμπαν, που έχει ενσωματωθεί ήδη στην ίδια την ταυτότητα της εταιρείας του. Ωστόσο, οι φανατικοί της τεχνολογίας εντυπωσιάστηκαν ακόμα περισσότερο από το επόμενο στάδιο: από την ανακοίνωση ότι η Meta, σε συνεργασία με τη Ray-Ban, θα λανσάρει συντόμως στην αγορά τα «έξυπνα γυαλιά»: αυτά θα ενσωματώνουν εικονικό βοηθό  τεχνητής νοημοσύνης/ΑΙ. Τα γυαλιά αυτά θα παρέχουν τη δυνατότητα όχι μόνο να βλέπει και να ακούει κανείς, αλλά και να δίνουν απαντήσεις στα ερωτήματα όσων θα τα φορούν. Αν είμαστε τυχεροί, πάντως, δεν θα φέρνουν και παραισθήσεις.

Το ChatGPT μπορεί πια να βλέπει, να ακούει και να μιλά

Εύκολα  μπορεί κανείς να υποτιμήσει τα έξυπνα γυαλιά: άλλωστε είχαν και παλιότερα προβληθεί με ενθουσιασμό. Εκείνο όμως που –τώρα πλέον– προσφέρει νέα αξιοπιστία στην προσπάθεια της Meta, είναι το γεγονός ότι την ίδια ακριβώς εβδομάδα η OpenAI, η οποία πρώτη προώθησε την παραγωγική τεχνητή νοημοσύνη, ανακοίνωσε ότι το πρόγραμμα αμφίδρομης επικοινωνίας της, το Chat GPT, έχει πλέον τη δυνατότητα να βλέπει, να ακούει και να μιλά (πέραν από το να συζητά με γραπτά μηνύματα). Πέραν τούτου, γίνεται ήδη γνωστό ότι η OpenAI βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με τον πρώην βασικό σχεδιαστή της Apple, τον σερ Τζόνι Άιβ, προκειμένου να δημιουργήσει μια νέα συσκευή για την εποχή  της ΑΙ. Για την ώρα δεν είναι σαφές τι μορφή θα λάβει. Πλην, όμως, αν η λογική είναι να δημιουργηθεί μια νέα συσκευή για ηλεκτρονικά, κατάλληλη για αμφίδρομη επικοινωνία με όραση, ακοή και πρόσληψη υπηρεσιών ΑΙ, τότε είναι πολύ πιθανόν να  ξεπεραστεί η χρήση των οθονών επαφής /touch-screens. 

Τα έξυπνα τηλέφωνα είχαν μια ενδιαφέρουσα διαδρομή. Δεν χρειάζεται όμως παρά να μιλήσεις στo Σκάι –ένα από τα νέα ακουστικά εικονικά πρόσωπα/avatars του ChatGPT– για να αισθανθείς την ευχαρίστηση της απελευθέρωσης από την τυραννία του κινητού τηλεφώνου. Ρωτήσαμε προ ημερών τo Σκάι με τι πιστεύει ότι θα αντικατασταθούν οι οθόνες. Με γυαλιά μήπως; «Ασφαλώς!» ήταν η ενθουσιώδης απάντησή του «και μάλιστα με γυαλιά που θα είναι εξοπλισμένα με ΑΙ και με επαυξημένη πραγματικότητα/AR». Όταν προχωρήσαμε την ερώτηση στο κατά πόσον κάτι τέτοιο θα αποτελούσε καλή εξέλιξη, μας συνέστησε να διαβάσουμε δύο βιβλία – του Νίκολας Καρ και του Ζαν Μπωντριγιάρ–  τα οποία διερευνούν την πελώρια επίπτωση που είχαν στη σύγχρονη ζωή οι οθόνες. Κι όταν το ζορίσαμε κάπως περισσότερο, μας έδωσε μια σύντομη, πλην ζωηρή, περίληψη των δύο βιβλίων – λίγο σαν να είχες έναν διανοούμενο από το Στάνφορντ να ψιθυρίζει στο αυτί σου.

Νέα εποχή στην καταναλωτική τεχνολογία 

Όλα αυτά είναι αρκετά ενθαρρυντικά. Σε μια φάση όπου όλος ο ενθουσιασμός για «θεμελιώδη» μοντέλα και για άλλα ανατρεπτικά είδη ψηφιακής υποδομής ΑΙ είχε αρχίσει να υποχωρεί, έρχεται στο προσκήνιο η ευκαιρία να δούμε τη δημιουργική ΑΙ (gen AI, για να χρησιμοποιήσουμε τη συντομογραφία του κλάδου) να πυροδοτεί μια νέα εποχή στην καταναλωτική  τεχνολογία. Οι ειδήμονες των τεχνολογικών κολοσσών συζητούν για τον καταλληλότερο «φορέα» για τη νέα εποχή των chatbots. Ο Μπεν Τόμσον του Stratechery –πλατφόρμας για μπλογκς και πόντκαστς– το θέτει με ενθουσιώδεις τόνους: «Βρίσκεται ήδη εν αναμονή μια επανάσταση σε επίπεδο ηλεκτρονικών συσκευών, με τον ίδιο τρόπο που το ίντερνετ δημιούργησε τις συνθήκες για την επανάσταση των κινητών τηλεφώνων». Η δυνατότητα να μιλά κανείς σε chatbots και να λαμβάνει απάντησή τους καθιστά το στοίχημα της Meta για γυαλιά AR και για ακουστικά/οπτικά VR «δραματικά ελκυστικό» εξηγεί.

Ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ είχε δει εδώ και καιρό να έρχεται αυτή η επανάσταση. Επένδυσε ολόκληρη περιουσία σε τεχνολογίες VR και AR – και τούτο παρά τις αντιρρήσεις των επενδυτών. Παραμένει, δε, ενθουσιώδης με την έννοια του μετα-σύμπαντος. Αυτό φάνηκε σε μια διαδικτυακή συζήτηση όπου είχε συμμετάσχει με τον παραγωγό πόντκαστ Λεξ Φρίντμαν, και όπου χρησιμοποιήθηκαν εργαλεία εικονικής πραγματικότητας που έκαναν τα είδωλά τους τόσο πειστικά, ώστε να νομίζεις ότι βρίσκονταν μαζί, στο ίδιο δωμάτιο. (Ο Λ. Φρίντμαν παρατήρησε σαρκαστικά ότι η εν λόγω τεχνολογία μπορούσε να αναπαραστήσει τόσο ζωντανά τις κινήσεις προσώπου, ώστε να δίνει εκφραστική ικανότητα ακόμα και σε δύο ανθρώπους γνωστούς για την ανέκφραστη στάση τους). Και όμως: η gen AI έχει φέρει τόση επιτάχυνση, όπως εξηγούσε ο Μ. Ζάκερμπεργκ σε άλλη συνέντευξη, ώστε τα έξυπνα γυαλιά AR θα είναι το αντίστοιχο των έξυπνων τηλεφώνων και οι συσκευές VR των κομπιούτερ γραφείου. Και στις δύο πάντως περιπτώσεις, θεωρεί ότι οι οθόνες θα ξεπεραστούν, θα μείνουν να λειτουργούν «σε ένα εντελώς διαφορετικό πεδίο της φυσικής ζωής μας».

Τα πρώτα βήματα της νέας εποχής 

Η δισ-διάστατη οθόνη δεν θα πεταχτεί συντόμως στα σκουπίδια. Οι εγκατεστημένες τεχνολογίες δύσκολα εκτοπίζονται. Οι εφαρμογές της Meta για κινητά –όπως το WhatsApp, το Facebook ή το Instagram– με τα εκατομμύρια χρηστών που συγκεντρώνουν, είναι ακόμη γίγαντες σε σχέση με τις εφαρμογές ΑΙ, όπως το ChatGPT, από πλευράς μηνιαίων επισκέψεων, ενώ είναι εφαρμογές που παραμένουν εξαρτημένες από τη χρήση των έξυπνων τηλεφώνων. Άλλωστε, όπως παρατηρεί ο Μαρκ Σμούλικ την επενδυτικής Bernstein, η εποχή του έξυπνου τηλεφώνου δεν απέκοψε τους ανθρώπους από τη χρήση των κομπιούτερ. Ούτως ή άλλως, το πόσο καθηλωτικό προϊόν θα αποδειχθούν πως είναι τα έξυπνα γυαλιά δεν θα φανεί παρά μόνον όταν οι καταναλωτές θα αρχίσουν να τα ψωνίζουν στα μαγαζιά.

Πέραν τούτου, το επιχειρηματικό μοντέλο των chatbots που βλέπουν και ακούν τα πάντα θα αργήσει να αναδυθεί. Η OpenAI σήμερα χρεώνει 20 δολάρια/μήνα για να δώσει πρόσβαση στην οικογένεια ομιλούντων avatar που διαθέτει. Τα γυαλιά της Meta που θα περιέχουν ΑΙ θα ξεκινούν από τα 299 δολάρια. Και πάλι, πάντως, η ανάπτυξη αυτών των τεχνολογιών θα κάνει τα πρώτα της βήματα με ζημιογόνες χρήσεις. Είτε γίνει οικονομικό λανσάρισμά τους μέσω της διαφήμισης είτε μέσω ψηφιακών καταστημάτων, θα χρειαστούν πάλι χρόνια για να φανεί αν θα είναι επιτυχή: ο τρόπος λειτουργίας στον οποίο μας έχει συνηθίσει η Meta έγκειται στο να λανσάρει ένα καταναλωτικό προϊόν, να το αναβαθμίζει επεκτείνοντάς το και να αρχίζει να καταγράφει κέρδη απ’ αυτό μόνον άμα υιοθετηθεί σε μαζική κλίμακα. 

Μέχρι τότε; Προέχει να δοθεί απάντηση σε ανησυχίες γύρω από θέματα ασφάλειας. Οι καταναλωτικές τεχνολογίες που θα στηρίζονται σε ΑΙ υπόσχονται να λειτουργούν ακόμα πιο καθηλωτικά απ’ ό,τι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, οπότε θα μπορούσε να επιταθεί η διάσταση απομόνωσης ορισμένων χρηστών, ή πάλι δημιουργίας νοσηρών εξαρτήσεων. Κατά Ζάκερμπεργκ, βέβαια, οι συσκευές AR και VR θα βοηθήσουν να έρθουν οι άνθρωποι πιο κοντά. Όμως ο Μ. Σμούλικ θεωρεί ότι οι επενδυτές δεν θα ήθελαν να κινηθεί πολύ γρήγορα η Meta. «Το τελευταίο που θα επιθυμούσαν είναι ένα ακόμα αρνητικό περιστατικό δημοσίων σχέσεων, που θα τους φέρει στο στόχαστρο των ρυθμιστικών αρχών», εξηγεί.

Μισογεμάτο/μισοάδειο

Για την ώρα, ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ, ο οποίος πέρσι τέτοιον καιρό έτρεχε να σβήσει φωτιές που του είχαν ανάψει σε διάφορα μέτωπα, δείχνει να έχει προετοιμαστεί περισσότερο. Αυτό οφείλεται εν πολλοίς στην gen AI: το θεμελιακό μοντέλο της Meta –η llama 2– υπήρξε ήδη επιτυχημένο σε λειτουργία ανοιχτής πηγής, οπότε στηρίζει τις φιλοδοξίες της εταιρείας να φέρει επιτυχία και σε καταναλωτικό επίπεδο. Οι νέες συσκευές, όπως τα έξυπνα γυαλιά ή οι συσκευές λήψης ήχου και εικόνας, μπορεί τελικώς να απεξαρτήσουν το Facebook, αλλά και άλλους από τη χρήση του iPhone, όπου η Apple τούς περιορίζει τη δυνατότητα να παρακολουθούν τα δεδομένα – πράγμα που παρεμποδίζει επιχειρηματικά τη Meta. Με μια έμμεση κίνηση αναγνώρισης της δουλειάς του Μ. Ζάκερμπεργκ, η Apple λανσάρει τη δική της, υψηλού επιπέδου συσκευή AR/VR. Πιθανόν ο κατασκευαστής του iPhone να έχει δει κι αυτός τη δύση της εποχής της οθόνης να πλησιάζει.

©The Economist. Μεταφράστηκε και δημοσιεύθηκε από την Economia Media Α.Ε., έπειτα από ειδική άδεια. Το πρωτότυπο αγγλικό κείμενο βρίσκεται στο www.economist.com