Για πάρα πολύ καιρό εξετάζαμε την τρέχουσα κατάστασή που βιώναμε, αλλά και τις επόμενες δεκαετίες, μέσα από το πρίσμα του παρελθόντος. Οι περισσότεροι άνθρωποι εστιάζουν στο σύνηθες πλαίσιο αντίληψης, που παρακολουθεί παθητικά πολλά από τα παλιά μας συστήματα σκέψης και δράσης να καταρρέουν μπροστά σε μυριάδες προκλήσεις, όπως η κλιματική αλλαγή, η απίσχνανση της πολιτικής διαδικασίας, οι οικονομικές και κοινωνικές ανισότητες, η άνοδος αυταρχικών κρατών. Μέχρι εκεί φτάνει η ματιά μας. Αυτό, όμως, πρέπει να αλλάξει.

Σήμερα, βρισκόμαστε στο σημείο όπου μπορούμε να δούμε τι συμβαίνει και τι αναμένεται σύντομα, μέσα από τον φακό του foresight, του strategic thinking. Αυτή η διαδικασία βλέπει τα πολλά εκκολαπτόμενα συστήματα να αναδύονται και να αντικαθιστούν τα παλιά που καταρρέουν. Αυτή η προοπτική εντοπίζει πολλές −βραδέως κινούμενες− θετικές εξελίξεις να έρχονται στο προσκήνιο, μετασχηματιστικές τεχνολογίες έτοιμες να γιγαντωθούν, και νέες τάσεις να αναδύονται. Αυτή η προοπτική δεν εστιάζει στην κατάρρευση, αλλά στην αναγέννηση.

Έτσι, δημιουργείται ένα νέο αφήγημα, που μπορεί να συνενωθεί με την πρόοδο που αναδύεται παντού γύρω μας, ακόμα και εκεί που δεν το βλέπουμε. Πρόοδος που προκύπτει αναπόφευκτα, καθώς θέτουμε τα θεμέλια για τη μεγάλη μεταμόρφωση τα επόμενα 10 χρόνια και για το πώς θα κλιμακωθεί τα επόμενα 25 χρόνια, ώστε να αποκτήσουμε τις λύσεις για πολλές από τις μεγάλες προκλήσεις που μας ταλανίζουν σήμερα. Ας το ονομάσουμε, λοιπόν, αυτό το διάστημα ως την ιστορία της Μεγάλης Μεταμόρφωσης.

Στα επόμενα 25 χρόνια, ο κόσμος αναμφισβήτητα θα αντιμετωπίσει την πρόκληση της κλιματικής κρίσης και θα υποκαταστήσει το μεγαλύτερο μέρος των βασικών πηγών ενέργειας από άνθρακα σε καθαρή ενέργεια. Από τον κινητήρα εσωτερικής καύσης θα περάσουμε στην ηλεκτρική κινητικότητα ως μέρος μιας ακόμα μεγαλύτερης διαδικασίας εξέλιξης των «έξυπνων» πόλεων. Θα αναδιαμορφώσουμε τη βιομηχανική παραγωγή και θα οικοδομήσουμε μια περιβαλλοντικά και κοινωνικά βιώσιμη κοινωνία. Πολύ πιθανόν να μεταρρυθμίσουμε ακόμα και … τον καπιταλισμό, εστιάζοντας γύρω από νέες οικονομικές προτεραιότητες, που θα αντιμετωπίσουν τις τρέχουσες ανισορροπίες και κοινωνικές ανισότητες. Και είμαστε εμείς, και η Generation Z, που θα πρέπει να αναζωογονήσει τις δημοκρατίες μας και να απωθήσει τον αυταρχισμό. Οι άνθρωποι σε 50, 100 ή ακόμα και 500 χρόνια από τώρα θα μπορούν κάλλιστα να κοιτάξουν πίσω στην εποχή μας και να θαυμάσουν τη μεταμόρφωση που πρόκειται να ζήσουμε και να δημιουργήσουμε…αν το θέλουμε.

Αυτό δεν αποτελεί απλώς ένα ωραίο ουτοπικό σενάριο, αλλά μια ιστορία επιθυμητών και εφικτών «μελλόντων» σχετικά με το τι πραγματικά αρχίζει να συμβαίνει, και πιθανότατα θα διαδραματιστεί, όσο περνάνε τα χρόνια. Αντιμετωπίζουμε κοσμοϊστορικές προκλήσεις, που απαιτούν μετασχηματιστικές και όχι παραδοσιακές λύσεις. Έχουμε εκπληκτικά νέα εργαλεία στη διάθεσή μας, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, και πρωτόγνωρες γνώσεις, όπως η ικανότητα κατανόησης της λειτουργίας και της διαμόρφωσης του γονιδιώματος όλων των ζωντανών όντων. Η κουλτούρα μας, έως σήμερα, κυριαρχούνταν από την τεράστια γενιά του Baby Boom. Η οικονομική μας σκέψη έδινε προτεραιότητα στη shareholder λογική και όχι στη stakeholder. Η εργασία γινόταν σε φυσικούς χώρους και η παραγωγή ήταν κυρίως βιομηχανική.

Η μεγάλη μας πρόκληση ήταν η οικονομική ευημερία και το γεωπολιτικό μας επίκεντρο ήταν η Μέση Ανατολή και ο λεγόμενος Δυτικός Κόσμος. Όλο αυτό το μεγα-σύστημα, και τα υποσυστήματά του, αναμφισβήτητα τώρα μετασχηματίζονται και συχνά προκαλούν περισσότερα προβλήματα και προκλήσεις παρά ευκαιρίες. Αυτός ο κόσμος πλησιάζει στο τέλος του. Αυτός ο κόσμος, του business as usual, όλο και περισσότερο πλέον δεν έχει νόημα. Αυτός ο κόσμος σύντομα θα τελειώσει.

Η μεγάλη πρόκληση είναι τώρα η κλιματική αλλαγή, και έτσι το ενεργειακό μας σύστημα πρέπει να στραφεί στην καθαρή ενέργεια και το σύστημα μεταφορών στην ηλεκτροκίνηση. Ο πολιτισμός μας κυριαρχείται από την τεράστια γενιά των Millennial και η πολιτική σταδιακά αφήνει πίσω τις παρωχημένες ιδεολογικές ταυτότητες του 20ού αιώνα. Η οικονομική λογική προσανατολίζεται σε έναν νέο, «συμπεριληπτικό» καπιταλισμό. Η εργασία γίνεται πολύ πιο ψηφιακή και «άτοπη», και η γεωπολιτική στρέφεται προς την Ασία.

Τα επόμενα 25 χρόνια θα δούμε την εισαγωγή και την κλιμάκωση όχι μίας, αλλά τριών θεμελιωδώς νέων τεχνολογιών που θα έχουν κοσμοϊστορικό αντίκτυπο. Η μία αφορά στην ενεργειακή τεχνολογία, η άλλη στη βιοτεχνολογία και η τρίτη αφορά στο επόμενο μεγάλο στάδιο της πληροφορικής, το οποίο θα καθορίζεται από την τεχνητή νοημοσύνη.

ΕΝΕΡΓΕΙΑ

Η δεκαετία του 2020 για την ενεργειακή τεχνολογία θα είναι ένας μανιώδης αγώνας κατακλυσμιαίων αλλαγών και βελτιώσεων. Αυτός ο κόσμος της ενεργειακής τεχνολογίας έχει αλλάξει άρδην. Τώρα αρχίζει η σκληρή δουλειά για το πώς να δημιουργήσουμε μια υποδομή καθαρής ενέργειας, ένα σύστημα καθαρής ενέργειας. Οι άνθρωποι δεν το έχουν ξανακάνει αυτό. Ο στόχος είναι σαφής, αλλά όχι οι λεπτομέρειες. Θα φτάσουμε εκεί μέσα από μια σειρά συνεχών καινοτομιών και δοκιμών και αποτυχιών.

BIOTECH

Οι περισσότεροι άνθρωποι υποτιμούν εντελώς την ιστορική σημασία των πολύ πρόσφατων ανακαλύψεων και της μεγάλης προόδου σε αυτόν τον τομέα. Το πρώτο ανθρώπινο γονιδίωμα αναλύθηκε μόλις πριν από 20 χρόνια, αφού πέρασαν πάνω από 15 χρόνια μελετών με κόστος 2 δισ. δολαρίων. Σήμερα ο καθένας μπορεί να βρει την αλληλουχία του προσωπικού του γονιδιώματος δαπανώντας 1000 δολάρια και τα επόμενα χρόνια η διαδικασία θα κοστίζει μόλις 100 δολάρια. Αυτός είναι ένας συγκλονιστικός ρυθμός καινοτομίας, που είναι περίπου διπλάσιος από αυτό που συνέβη στην infotech με τον νόμο του Μουρ. Τώρα καταλαβαίνουμε πώς οι ζωντανοί οργανισμοί λειτουργούν κάτω από το κυτταρικό επίπεδο και γινόμαστε όλο και καλύτεροι κάθε χρόνο.

Η Βιοτεχνολογική Εποχή έχει αρχίσει. Βρισκόμαστε κοντά σε ανακαλύψεις συγκλονιστικές, που οδηγούν στη μηχανική γενετική. Θέλει προσοχή! Υπάρχουν γκρίζες ζώνες και μεγάλα ηθικά, ανθρωπιστικά και νομικά ζητήματα, που πρέπει να τεθούν άμεσα στον διεθνή διάλογο.

INFOTECH

Τέλος, υπάρχει η έκρηξη της πληροφορικής και του ψηφιακού κόσμου. Το 2023 θα προστεθούν 3 δισεκατομμύρια ακόμη άνθρωποι ως χρήστες στο διαδίκτυο για πρώτη φορά. Τα νέα συστήματα δορυφόρων χαμηλού υψόμετρου, θα προσφέρουν συνδέσεις στο διαδίκτυο σε όλους όσοι εξακολουθούν να είναι εκτός δικτύου, δηλαδή ο μισός πληθυσμός στην Ασία, τα δύο τρίτα της Αφρικής και το 40 τοις εκατό της Λατινικής Αμερικής.

Μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας, ολόκληρος ο πληθυσμός των 8 δισεκατομμυρίων ανθρώπων στον πλανήτη θα μπορεί να εργάζεται, να εκπαιδεύεται, να ψωνίζει διαδικτυακά. Αυτή η εμπειρία θα ενισχυθεί σημαντικά από τη δημιουργία του metaverse, του τρισδιάστατου διαδικτυακού κόσμου, όπου οι άνθρωποι θα μπορούν να κάνουν όλο και περισσότερα πράγματα στη ζωή τους.

Η νέα αλλαγή που αλλάζει την infotech είναι η τεχνητή νοημοσύνη. Η τεχνητή νοημοσύνη προσφέρει στους ανθρώπους μια πρωτοποριακή υπερδύναμη. Πρόκειται για μια νέα τεχνολογία γενικής χρήσης, που θα επηρεάσει σχεδόν όλους τους τομείς της ζωής μας τα επόμενα 25 χρόνια.

Πρέπει να σκεφτόμαστε πλέον διαφορετικά, ειδικά σήμερα που ζούμε σε περίοδο μετασχηματισμού, καθώς αντιμετωπίζουμε θεμελιωδώς νέες προκλήσεις, όπως η κλιμαγια να αντιμετωπίσουμε τις νέες συνθήκες. Αυτό απαιτεί διαφορετική νοοτροπία σκέψης, καινοτομίας και άνοιγμα στην αλλαγή. Οι παλιές μέθοδοι ανάλυσης δεν λειτουργούν πια. Οι παλιές στρατηγικές δεν ισχύουν, γιατί το παιχνίδι έχει αλλάξει. Ακόμα και οι παλιοί κανόνες δεν ισχύουν απαραίτητα.

Και, τέλος, ποτέ μη λες ποτέ σε αυτές τις εκρηκτικές περιόδους αλλαγών.