Αγαπητοί μου αναγνώστες,

Προσπαθώντας να αποφύγω τον απελπιστικά δυσάρεστο ορυμαγδό των πρόσφατων γεγονότων, δηλαδή τον βολικά σχεδόν ξεχασμένο πόλεμο στην Ουκρανία και τον φρέσκο πόλεμο στη λωρίδα της Γάζας, το χαμηλό επίπεδο πολιτικών εξελίξεων στην πάλαι ποτέ ένδοξη Αριστερά, αλλά και το επικίνδυνο ξεστράτισμα της ελληνικής οικονομίας, σε συνδυασμό με τη θριαμβολογία για την αναβάθμιση της πιστοληπτικής μας ικανότητας και το εξίσου επικίνδυνο φαινόμενο του υπερτουρισμού, βρήκα καταφύγιο σε μια μοναδική έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη, με γοητευτικό θέμα: τις απαρχές της γλυπτικής, και συγκεκριμένα αρχαιολογικά ευρήματα από τον Παλαιό Κόσμο και τη Λέσβο, 2,5 εκατομμύρια έως 50.000 χρόνια πριν από σήμερα.
Για πρώτη φορά, λοιπόν, το μεγαλύτερο αρχαιολογικό σύνολο με ευρήματα της παλαιολιθικής Λέσβου, παρουσιάζεται στο ελληνικό, αλλά συγχρόνως και στο παγκόσμιο κοινό, από τις ανασκαφές που πραγματοποιεί ομάδα του Πανεπιστημίου της Κρήτης υπό τη διεύθυνση της αρχαιολόγου Νένας Γαλανίδου. Στην τοποθεσία Ροδαφνίδια, πάνω από τον κόλπο της Καλλονής, βρέθηκαν μεγάλα κοπτικά εργαλεία, δηλαδή χειροπελέκεις, κοπείς και αξίνες, που είχαν να εκτεθούν σε ηλιακή ακτινοβολία πάνω από 30.0000 περίπου χρόνια, με βάση τα αποτελέσματα χρονολόγησης με οπτικώς διεγειρόμενη φωταύγεια.

Η εντυπωσιακή έκθεση περιλαμβάνει τέχνεργα από ανασκαφές και σε άλλες ευρωπαϊκές θέσεις, καθώς και από θέσεις της Ασίας, της Αφρικής και της Αμερικής.

Η μελέτη των ευρημάτων αυτών, που χρονολογούνται από 2.500.0000 έως 50.000 χρόνια, ανήκει σε έναν σχετικά νέο κλάδο της Παλαιοντολογίας, που ονομάζεται Εξελικτική Γνωσιακή Αρχαιολογία, δηλαδή ερευνά τον ρόλο των υλικών δομών –ιδίως των εργαλείων– στην ανθρώπινη γνώση και στη διαμόρφωσή της. Η προσέγγιση αυτή υποστηρίζει ότι τα όντα που σμίλεψαν αυτά τα αντικείμενα είχαν νοημοσύνη και καλλιτεχνική ευαισθησία. Θεωρεί λοιπόν ότι η μελέτη των σπάνιων αυτών αντικειμένων, που δημιουργήθηκαν στα βάθη των αιώνων, βοηθά στην κατανόηση των νοητικών και ψυχικών λειτουργιών όσων τα δημιούργησαν και έζησαν με αυτά: πρόκειται για μια διαφορετική «ανάγνωση» της ανθρώπινης εξέλιξης.
Είναι λοιπόν και αυτή μια νέα, άγνωστη πτυχή του θησαυρού της πολιτιστικής κληρονομιάς μας, ένα ακόμη αόρατο νήμα που μας συνδέει με το βαθύ παρελθόν της ανθρωπότητας, πολύ πριν από τον χρυσό αιώνα του Περικλέους, τη γένεση των Ολυμπιακών Αγώνων, τα κείμενα των δημιουργών της τραγωδίας και της κωμωδίας, αλλά και τα κείμενα των μεγάλων ιστορικών της αρχαιότητας που περιέχουν πολύτιμες μαρτυρίες για την αντιμετώπιση κρίσεων της εποχής εκείνης. Το συγκεκριμένο μάλιστα θέμα έδωσε αφορμή για μια πολύ ενδιαφέρουσα ημερίδα με διεθνείς συμμετοχές, και πάλι στο δραστήριο Πανεπιστήμιο Κρήτης, με την πρωτοβουλία της αρχαιολόγου Μελίνας Ταμιωλάκη.

Ένα όχι και τόσο γνωστό μουσείο, που περιέχει επίσης θησαυρούς από το απώτερο παρελθόν του ελλαδικού χώρου, είναι το θαυμάσιο Διαχρονικό Μουσείο Λάρισας.
Αναλογιζόμενη λοιπόν τον πολυποίκιλο πλούτο της αρχαίας ελληνικής ιστορίας, σκέφτομαι ότι η χώρα μας θα μπορούσε να έχει γίνει κέντρο μελέτης με παγκόσμια απήχηση. Είναι γεγονός βέβαια ότι τα αμερικανικά πανεπιστήμια έχουν ήδη μεγάλο προβάδισμα, όπως και τα φημισμένα αγγλικά πανεπιστήμια της Οξφόρδης και του Kαίμπριτζ σε αυτές τις σπουδές.
Αποτελεί όμως μεγάλη πρόκληση η προσπάθεια να δημιουργηθούν και εδώ έστω και σήμερα τέτοιοι πυρήνες αριστείας. Το έμψυχο υλικό, οι δάσκαλοι με την ευρεία έννοια, υπάρχει και στον τόπο μας. Λείπουν το ολοκληρωμένο όραμα, η θέληση, αλλά φυσικά και οι αναγκαίοι πόροι.

Και θα ήθελα να κλείσω τη σελίδα μου με αναφορά στη διπλή απώλεια του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού, αποχαιρετώντας ξεχωριστά τον Γιώργη Γραμματικάκη, τον λαμπρό καθηγητή της Φυσικής, και συγγραφέα, μεταξύ των άλλων βιβλίων, της Κόμης της Βερενίκης, και με διαφορά λίγων ωρών, τον Πέτρο Θέμελη, τον  εξαίρετο αρχαιολόγο και αναστηλωτή της αρχαίας Μεσσήνης που, ο καθένας στον τομέα του, μας άφησαν μια  τεράστια πνευματική κληρονομιά. 

Στη σημερινή ανέμπνευστη εποχή, το έργο τους και η στάση ζωής τους θα μας οδηγούν σε ένα φωτεινότερο πνευματικά μέλλον για την ταλαιπωρημένη χώρα μας.