Μία νέα αγοραστική τάση με προεκτάσεις ψυχολογικής φύσεως έχει κάνει την εμφάνισή της στα social media, καθώς ολοένα και περισσότεροι νέοι φαίνεται να ξοδεύουν τα χρήματα τους σε μικρές και μεγαλύτερες πολυτέλειες όπως ταξίδια και επώνυμα ρούχα αντί να αποταμιεύουν.

Το περίφημο (ή διαβόητο) “doom spending” συμβαίνει όταν ένα άτομο ψωνίζει αλόγιστα επειδή είναι απαισιόδοξο για την οικονομία αλλά και το μέλλον του, σύμφωνα με το Psychology Today.

Νέοι της Gen Z (αλλά και millennials) που αισθάνονται ότι «βομβαρδίζονται» συνεχώς από κακές ειδήσεις οδηγούνται συχνά σε αυτή τη «μοιρολατρική» τακτική, σχολιάζει η Ylva Baeckström, λέκτορας στα χρηματοοικονομικά στο King’s Business School και πρώην τραπεζικό στέλεχος.

Μία τέτοια ήταν και η περίπτωση της Stefania Troncoso Fernández, μιας 28χρονης δημοσιογράφου από την Κολομβία που ζει με τους γονείς της και δηλώνει στο CNBC ότι έχει μεν «αναρρώσει», προσθέτοντας ωστόσο ότι τα υψηλά επίπεδα πληθωρισμού και η πολιτική αβεβαιότητα δεν της δίνουν αρκετούς λόγους για να δώσει προτεραιότητα στην εξοικονόμηση χρημάτων.

«Γνωρίζω με βεβαιότητα ότι το κόστος των τροφίμων αυξάνεται κάθε μέρα και στο σπίτι μου δεν μπορούμε να τρώμε με τον ίδιο τρόπο που τρώγαμε ίσως πριν από ένα χρόνο, επειδή τα πράγματα γίνονται όλο και πιο ακριβά», δήλωσε η Fernández. Πριν από δύο χρόνια, η ρεπόρτερ ξόδευε αλόγιστα σε ρούχα και ταξίδια παρά το γεγονός ότι κέρδιζε λιγότερα χρήματα από ό,τι τώρα. Αυτό συνέβαινε σε μεγάλο βαθμό επειδή ένιωθε ότι δεν μπορούσε να αντέξει οικονομικά την αγορά ενός σπιτιού και, ως εκ τούτου, δεν είχε για εκείνη κάποιο ιδιαίτερο νόημα η αποταμίευση.

«Η πρώτη γενιά που θα είναι φτωχότερη από τους γονείς της»

Μόνο το 36,5% των ενηλίκων παγκοσμίως αισθάνεται ότι τα πηγαίνει καλύτερα από τους γονείς του οικονομικά, ενώ το 42,8% θεωρεί ότι στην πραγματικότητα είναι σε χειρότερη μοίρα από την προηγούμενη γενιά, σύμφωνα με τη διεθνή έρευνα του CNBC «Your Money Financial Security Survey», που διεξήχθη από την Survey Monkey και στην οποία ερωτήθηκαν 4.342 ενήλικες παγκοσμίως.

«Η γενιά που μεγαλώνει τώρα είναι η πρώτη γενιά που θα είναι φτωχότερη από τους γονείς της για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα», δήλωσε ο Baeckström. «Υπάρχει αυτή η αίσθηση ότι μπορεί να μην καταφέρετε ποτέ να πετύχετε αυτό που πέτυχαν οι γονείς σας».

Το doom spending δημιουργεί μόνο την ψευδαίσθηση του ελέγχου σε έναν κόσμο που μοιάζει εκτός ελέγχου, σύμφωνα με την Baeckström.

Η σχέση μας με τα χρήματα

Η λέκτορας τόνισε τη σημασία που έχει η κατανόηση της επαφής μας με τα χρήματα. Αν διαχειρίζεστε με ασφάλεια τα χρήματα, μπορείτε να κάνετε σωστή αξιολόγηση. Να συλλέξετε πληροφορίες και αξιολογήσετε. »Αλλά αν είστε ανασφαλείς και έχετε την τάση να απωθείτε τα προβλήματα, τότε είναι πιο πιθανό να παρασυρθείτε σε αυτή τη συμπεριφορά».

Η Fernández εκτιμά ότι ένα από τους λόγους που υπέκυπτε στο doom spending ήταν η έλλειψη οικονομικής παιδείας. Ο πατέρας της μεγάλωσε φτωχός και κανείς δεν την είχε ενθαρρύνει ποτέ να αποταμιεύει.

Εντείνετε τον «πόνο» της πληρωμής

Κάνοντας μια συναλλαγή πιο «δύσκολη» μπορείτε να δώσετε στον εαυτό σας το περιθώριο να ξανασκεφτείτε τις δαπάνες σασ, λέει η Samantha Rosenberg, συνιδρύτρια και COO της Belong, μιας πλατφόρμας για την αποταμίευση.

Η Rosenberg εξηγεί ότι οι ηλεκτρονικές αγορές επιδεινώνουν το φαινόμενο του doom spending, συστήνοντας ακόμα και την επιστροφή στη χρήση μετρητών, αν χρειαστεί. Οι απρόσκοπτες μέθοδοι πληρωμής όπως το Apple Pay και το Google Pay «αυξάνουν τον κίνδυνο» επειδή είναι τόσο γρήγορες και εύκολες. «Παρακάμπτουν το συναίσθημα που σχετίζεται με τη διαδικασία λήψης απόφασης αγοράς. Εξαλείφουν επίσης τον πόνο της απώλειας των χρημάτων», λέει η Rosenberg. «Αυτός ο πόνος πρέπει να ενταθεί».