Κανονική χρονιά, με καλά έσοδα, αλλά και αρκετές ιδιαιτερότητες είναι το 2023 για τον ελληνικό τουρισμό, σύμφωνα με παράγοντες του κλάδου. Το 2019, τελευταία χρονιά κανονικότητας πριν την Covid-19, οι εισπράξεις είχαν διαμορφωθεί στα €18,3 δισ., το 2022 έπεσαν στα €17,6 δισ., ενώ για το 2023 η Εθνική Τράπεζα εκτιμά ότι μπορούν να φτάσουν τα € 21 δισ. «Ταμείο» πάντως θα γίνει τον Νοέμβριο, καθώς παρά τα υψηλά ονομαστικά έσοδα, τα πραγματικά κέρδη σε σταθερές τιμές δέχονται έντονες πιέσεις από τις ανατιμήσεις σε ενέργεια και είδη διατροφής, αλλά και τα υψηλά επιτόκια δανεισμού.

Ο Αύγουστος, σύμφωνα με τον πρόεδρο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ), είχε μέση πληρότητα 90% με τουρίστες κυρίως από Αγγλία, Γερμανία, Κάτω Χώρες, Γαλλία, Ιταλία, Πολωνία, Ισραήλ σε Κρήτη, Ρόδο, Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Ιωάννινα (όπου υπάρχει πλέον πτήση), ΗΠΑ, Καναδά, ενώ από τα Βαλκάνια και τον οδικό τουρισμό, που λόγω καιρού ξεκίνησε μετά τις 10 Ιουνίου, πρωταγωνίστησε η Ρουμανία. Συνολικά, την περίοδο Ιανουαρίου-Ιουλίου 2023, σύμφωνα με στοιχεία του ερευνητικού Ινστιτούτου του ΣΕΤΕ (ΙΝΣΕΤΕ), οι οδικές αφίξεις άγγιξαν τα 5,5 εκατ., σημαντικά ενισχυμένες κατά 41,8%, ενώ οι διεθνείς αεροπορικές αφίξεις τα 13,3 εκατ., αυξημένες κατά 14,8% έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2022. Το Διεθνές Αεροδρόμιο Αθηνών είχε αύξηση 38,5%, της Θεσσαλονίκης 23,3%, η Κρήτη 6,4%, τα νησιά του Ιονίου 7,8%, η Μυτιλήνη 23,5% και η Καβάλα 23,9%. Αντίθετα, κάμψη σημείωσαν η Ρόδος, παροδικά λόγω των πυρκαγιών (-11,3%), η Μύκονος (-7,0%) και η Σαντορίνη (-7,8%). «Είναι μία κανονική σεζόν με τα θετικά της και τα αρνητικά της. Φαίνεται ότι θα έχουμε σίγουρα τα νούμερα του 2019 σε αφίξεις και διανυκτερεύσεις. Όμως το ζήτημα δεν είναι ο πρωταθλητισμός. Είναι το λειτουργικό κέρδος, σε μία χρονιά πολύ επιβαρυμένη από το λειτουργικό κόστος και τα επιτόκια», σημειώνει μιλώντας στην ΟΕ ο Γρηγόρης Τάσιος, πρόεδρος της ΠΟΞ και α΄ αντιπρόεδρος του ΣΕΤΕ (Σύνδεσμος Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων).

Off season, νέοι προορισμοί και το «αγκάθι» του πληθωρισμού

Σύμφωνα με την ΕΤΕ, η κλιματική αλλαγή και η «στροφή» σε λιγότερο κορεσμένους προορισμούς οδηγούν σε σταδιακή αναδιάταξη του τουριστικού χάρτη και μείωση της εποχικότητας. «Για τα ξενοδοχεία ο Σεπτέμβριος είναι καλός, με πληρότητες 70-75% πανελλαδικά. Θα προχωρήσει έτσι και ο Οκτώβριος, όχι όμως ομοιόμορφα. Η νότια Ελλάδα θα πάει μέχρι 31 Οκτωβρίου, ενώ η βόρεια Ελλάδα μέχρι τις 10-15», υπογραμμίζει ο Γρηγόρης Τάσιος και εξηγεί πως φέτος πολλά ζευγάρια κλείνουν διακοπές off season. «Έρχεται ένα καινούργιο target group, το οποίο είτε δεν είχε τα χρήματα για Ιούλιο-Αύγουστο είτε, λόγω των καιρικών συνθηκών με την έντονη ζέστη, θέλησαν να κάνουν διακοπές σε μία άλλη περίοδο», επισημαίνει, ενώ συμπληρώνει πως πρέπει να δοθεί έμφαση και στον οδικό τουρισμό από την Κεντρική Ευρώπη, μία αγορά που ξεπερνά τα 50 εκατ. Στις προτάσεις του ΣΕΤΕ περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, η ανάπτυξη Περιφερειακών Οργανισμών Διαχείρισης Προορισμού (Destination Management Organizations), ο στρατηγικός σχεδιασμός για την προβολή τους και οι θεματικές εμπειρίες (γαστρονομία, οινοτουρισμός, οικοτουρισμός, αγροτουρισμός, sports & activities). Η υλοποίησή τους εκτιμάται ότι θα οδηγήσει σε αύξηση των επισκέψεων κατά 27,2% (από 39 εκατ. το 2019 σε 50 εκατ. το 2030) και των εσόδων κατά 52,4% (από €17,6 δισ. σε €26,9 δισ.).

Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, φέτος στο πρώτο εξάμηνο οι ταξιδιωτικές εισπράξεις εμφάνισαν αύξηση 23,9% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο, και διαμορφώθηκαν στα €6,175 δισ., ενώ ειδικά για τις επιχειρήσεις εστίασης, οι εισπράξεις το δεύτερο τρίμηνο ήταν €2.253.518.458 (+9,1%). «Στον κλάδο της εστίασης υπάρχουν δύο ταχύτητες. Στους τουριστικούς προορισμούς έχουμε αυξημένη κίνηση, αυτή όμως δεν έχει αντίκρισμα στα ταμεία. Η κατανάλωση περιορίζεται τόσο από τους Έλληνες, όσο και από τους ξένους, λόγω της έλλειψης διαθέσιμου εισοδήματος», σημειώνει μιλώντας στην ΟΕ ο Γιώργος Καββαθάς, πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ και της ΠΟΕΣΕ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Εστιατορικών & Συναφών Επαγγελμάτων). «Έχει μειωθεί αφενός η παραγγελία και αφετέρου οι επισκέπτες έχουν καταλήξει να βγαίνουν μόνο μία φορά την ημέρα και όχι δύο, όπως είχαμε παραδοσιακά συνηθίσει. Έχουμε δηλαδή μικρότερο κύκλο εργασιών και ταυτόχρονα υπερβολική αύξηση του κόστους λειτουργίας σε ενέργεια και πρώτες ύλες», προσθέτει.

Στην κορυφή τα ελληνικά ξενοδοχεία, ζητούμενο η βιωσιμότητα

Σύμφωνα με την Ένωση Ξενοδόχων Αθήνας-Αττικής και Αργοσαρωνικού (ΕΞΑΑ), ενώ το πρώτο εξάμηνο είχε διαμορφωθεί μια καλή πορεία με μέση πληρότητα 73%, αυτή διακόπηκε τον Ιούλιο. Η μέση πληρότητα από 93,2% τον Ιούνιο, έπεσε στο 89,4% τον Ιούλιο (-0,5% από το 2019), με αποτέλεσμα στο 7μηνο η μέση πληρότητα (75,4%) να υπολείπεται κατά 2,1% έναντι του 2019. Σε επίπεδο ανταγωνιστών, η Αθήνα με €136,01 βρίσκεται στην πρώτη «τριάδα» με τις χαμηλότερες μέσες τιμές δωματίου, μπροστά από την Κωνσταντινούπολη (€145,89), τη Βαρκελώνη ( €174,73) και τη Ρώμη (€231,30). Το υψηλό επίπεδο των ξενοδοχειακών μονάδων έδωσε τον Ιούλιο στην Ελλάδα την πρώτη θέση στον γενικό δείκτη ικανοποίησης πελατών (GRI) της ReviewPro με 87%. Στη δεύτερη θέση βρέθηκαν Ισπανία, Κύπρος και Τουρκία (84%). Στην κατηγορία φαγητού-ποτού η Θεσσαλονίκη κατέλαβε την πρώτη θέση με 92%, πάνω από την Κωνσταντινούπολη (88%), τη Ρώμη (86%) και τη Βαρκελώνη (81%).

Η χώρα μας έχει χαμηλότερη κατάταξη στους τομείς της βιωσιμότητας και της ανθεκτικότητας, καθώς βρέθηκε στην 28η θέση της λίστας «Travel and Tourism Development Index 2021» του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ. Προηγούνται η Ισπανία, (3η), η Γαλλία (4η), η Ιταλία (10η) και η Πορτογαλία (16η). Με βάση στοιχεία του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων, το 2022 οι επενδύσεις βιωσιμότητας ήταν στο 18% των συνολικών επενδύσεων των ελληνικών ξενοδοχείων, με τον κλάδο να θεωρεί απαραίτητες τις κρατικές παρεμβάσεις, ώστε να διαμορφωθεί ευνοϊκό κλίμα για περισσότερες «πράσινες» ιδιωτικές επενδύσεις. «Έχουμε ζητήματα με τη χωροταξία και τις υποδομές. Πρέπει να μπουν σε ένα εντελώς διαφορετικό πλαίσιο με το Ταμείο Ανάκαμψης και τη νέα προγραμματική περίοδο. Όσον αφορά το ΦΠΑ, πρέπει να πάει στο 11% ενιαία στο τουριστικό πακέτο, για να μπορούμε να είμαστε πιο ανταγωνιστικοί στη Μεσόγειο, που έχει επανέλθει πλήρως», επισημαίνει ο Γρηγόρης Τάσιος. «Ο πράσινος μετασχηματισμός είναι σαφές ότι ακουμπά και τον κλάδο της εστίασης, γιατί έτσι θα μπορέσει να μειώσει τα λειτουργικά κόστη. Αυτό όμως σημαίνει πρόσβαση σε χρηματοδότηση, κάτι που για τις μικρές επιχειρήσεις δεν υπάρχει. Πρέπει να μας συμπεριλάβουν στις δαπάνες του αναθεωρημένου Ταμείου Ανάκαμψης», σημειώνει από την πλευρά του ο Γιώργος Καββαθάς. Οι πολιτικές βιωσιμότητας και αειφορίας φαίνεται πως αποτελούν προτεραιότητα για τη νέα ηγεσία του Υπουργείου Τουρισμού, καθώς, όπως δήλωσε η Όλγα Κεφαλογιάννη, στη Ναυτεμπορική, είναι ο δρόμος που θα οδηγήσει από την κουλτούρα ενός μαζικού τουρισμού χωρίς μέτρο και όρια −αυτό που πολλοί ονομάζουν υπερτουρισμό− σε ένα τουριστικό προϊόν πιο σύγχρονο, ανθρώπινο και ανταγωνιστικό.