Ο πρώτος που αισθάνθηκε έγκαιρα την ανάγκη να προκαταλάβει τις διεθνοπολιτικές τοποθετήσεις του Ντόναλντ Τραμπ-ΙΙ, με όλους να αναλύουν την transactional/συναλλακτική λογική του Αμερικανού Προέδρου, ήταν – είτε το προσέξατε, είτε όχι – ο ίδιος ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Ήδη προτού ορκιστεί προέδρος ο Τραμπ, ξεδιπλώνοντας το (άσοφα βαφτισμένο) «Σχέδιο Νίκης» του, ο Ζελένσκι έκανε λόγο για συν-εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου της Ουκρανίας – ουράνιο, τιτάνιο, λίθιο, γραφίτη, σπάνιες γαίες (ταντάλιο, ζιρκόνιο, βανάδιο, βηρύλλιο): από τότε, πριν καλά-καλά ορκισθεί ο Τραμπ, ξεκίνησε αυτό το όχι-και-τόσο-στηριζόμενο σε αξίες και αρχές παιχνίδι, με γεωφυσικούς χάρτες από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης κοκ.

Ακολούθησαν οι αγριάδες των τοποθετήσεων Τραμπ απέναντι στον Ουκρανό Πρόεδρο, κυρίως με το άνοιγμα συζήτησης Ουάσιγκτον-Μόσχας για ειρήνευση στην Ουκρανία χωρίς συμμετοχή της Ουκρανίας (ή της Ευρώπης), και με τις ανοίκειες πλην σαφέστατες αιτιάσεις κατά της Ευρωπαϊκής πολιτικής τάξης από τον Αμερικανό Αντιπρόεδρο Βανς κατά την Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια (προεχόντως υποτίθεται της Ευρώπης…). Και η συναλλακτική συζήτηση για τους ορυκτούς πόρους της Ουκρανίας πήρε την μορφή πολιτικής κατολίσθησης. Ο Αμερικανός υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπεσσέντ βρέθηκε στο Κίεβο προσκομίζοντας έτοιμο σχέδιο σύμβασης για τους ορυκτούς πόρους με αναφορά ενός 50% της αξίας να περνά σε Αμερικανικά χέρια – ως αποπληρωμή της Αμερικανικής βοήθειας των τελευταίων ετών αλλά χωρίς κάποιου είδους αντιστάθμιση με την μορφή εγγυήσεων ασφαλείας. Η Μόσχα θύμισε ότι ευκαιρίες συν-ανάπτυξης υπάρχουν για τις ΗΠΑ και στη Ρωσία όπου σε εκατοντάδες δισεκατομμύρια ενεργειακών πόρων συμμετείχαν Αμερικανικές και Δυτικές εταιρείες πριν το 2022, προτού δηλαδή φύγουν λόγω των κυρώσεων. Ο πρόεδρος Ζελένσκι απέρριψε με εμφατικό τρόπο την προτεινόμενη από Ουάσιγκτον σύμβαση συν-εκμετάλλευσης. Ήδη επαναδιατυπώνεται νέα σύμβαση (π.χ. με ρήτρα διεθνούς διαιτησίας αντί της εφαρμογής Αμερικανικού δικαίου από Αμερικανικά δικαστήρια για την επίλυση τυχόν διαφορών: σας θυμίζει κάτι;), πλην από Αμερικανικής πλευράς διατυπώνεται η βεβαιότητα ότι «ο Ζελένσκι θα υπογράψει».

Αυτή η επί του πεδίου εφαρμογή/επαλήθευση της transactional προσέγγισης Τραμπ στα διεθνοπολιτικά, έχει κάνει τους πιο περιφερειακούς πολιτικούς ηγέτες να αναζητούν τρόπους προσέγγισης της εποχής Τραμπ-ΙΙ. Και μάλιστα με δεδομένη την σαφέστατη πλέον πρακτική του Αμερικανού Προέδρου να διαχειρίζεται «τους άλλους» – δηλαδή όλους πλην των μεγάλων παικτών στους οποίους επιδεικτικά δεν συμπεριλαμβάνεται η Ευρώπη – με την απόσταση. Με τον αποκλεισμό από τις συζητήσεις και τις διεργασίες. Εδώ ακριβώς, ας φέρουμε τα φώτα στην δική μας – μικρή – σκηνή.

Κάποιοι το είχαν πει όταν φάνηκε όχι απλώς η επικράτηση Τραμπ στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, αλλά η συνολική κυριαρχία του στο εσωτερικό και η κυριαρχικότητά του στο εξωτερικό: η σημερινή πολιτική ηγεσία της Ελλάδας (Κυριάκος Μητσοτάκης του 2025) θα ήταν σοφό να ρωτήσει εκείνην ενός δύσκολου παρελθόντος (Αλέξης Τσίπρας του φθινοπώρου 2017) ως προς τον χειρισμό του φαινομένου Τραμπ. Δεν θα ισχυριστούμε ότι κάτι τέτοιο συνέβη! – τα πάθη στην Ελληνική πολιτική σκηνή δεν επιτρέπουν κάτι τέτοιο, πολύ λιγότερο την διαμόρφωση κοινής προσέγγισης προς τα έξω. Όμως δείτε: Τσίπρας σε face-to-face με Τραμπ στην Ουάσιγκτον «ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζει την πολιτική [ο Τραμπ-Ι] μπορεί να μοιάζει διαβολικός, αλλά γίνεται για καλό». Μητσοτάκης στο Bloomberg για Τραμπ-ΙΙ «ο Πρόεδρος Τραμπ είναι ένας πολύ έξυπνος άνθρωπος και έχει τον δικό του τρόπο να εκφράζεται».

Στην υψηλή πολιτική δεν είναι πρέπον να μιλά κανείς για καλόπιασμα, πλην περί αυτού πρόκειται. Και μάλιστα όταν έχουν προηγηθεί δημόσιες/on-the-record καταφρονητικές δηλώσεις για το φαινόμενο Τραμπ.

Μην νομισθεί ότι η μάλλον μικρομεσαίου μεγέθους Ελλάδα και οι ηγεσίες της είναι μόνη με παρόμοια συμπεριφορά. Και ο Γάλλος Πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν, ο οποίος ήδη μεταβαίνει στην Ουάσιγκτον αισθανόμενος/παριστάνοντας ότι αντιπροσωπεύει την «Ευρώπη» (προσπάθησε σε δυο διαδοχικές συναντήσεις Κορυφής να διαμορφώσει/εκπέμψει κοινή στάση των «27» της ΕΕ – μάλλον όμως το αντίθετο κατάφερε), έκρινε επιδέξιο να νουθετήσει τον Τραμπ-ΙΙ: «Δεν μπορείς να είσαι αδύναμος απέναντι στον Πρόεδρο Πούτιν. Δεν είναι αυτός ο χαρακτήρας σου, δεν είναι το σήμα κατατεθέν σου, δεν είναι προς το συμφέρον σου». Και ακόμη πιο πονηρά: « Πώς θα μπορείς εν συνεχεία να είσαι αξιόπιστος απέναντι στην Κίνα, αν είσαι αδύναμος απέναντι στον Πούτιν;».

Εν τω μεταξύ, από την υπόλοιπη Ευρώπη, είχαμε ήδη δει την – περιθωριοποιημένη, άλλη υπόθεση αυτή! – προέδρο της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν να επιχειρεί κι αυτή να προκαταλάβει την εποχή Τραμπ-ΙΙ με τους απειλούμενους δασμούς και με το ενδεχόμενο εμπορικού πολέμου. Πώς; Προτείνοντας να αγοράσει η Ευρώπη (δηλαδή οι χώρες της ΕΕ) πολύ περισσότερο Αμερικανικό LNG – αντίστοιχη ιδέα/πρόταση και από Κίνα, εκεί για αγορά … πολλαπλάσιων ποσοτήτων σόγιας.

Παράλληλα, ο Γ.Γ. του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούττε είχε κάνει ανάλογο χειρισμό υπερθεματισμού των Αμερικανικών θέσεων για αύξηση των Ευρωπαϊκών δαπανών για εξοπλισμούς («είναι δίκαιο και λογικό οι ΗΠΑ να ζητούν να κάνουμε περισσότερα ως Ευρώπη και ως Καναδάς»), πλην ο Αμερικανός υπουργός Πητ Χέσγκεθ τον προσπέρασε χαλαρά, κάνοντας άμεση αναφορά σε στόχο αμυντικών δαπανών 5% του ΑΕΠ, την ώρα που και 3% που συζητείται πέφτει βαρύ σε πολλούς Ευρωπαίους – πάντως στους Γερμανούς.

Γενικώς, λοιπόν, η πρακτική του καλοπιάσματος του Τραμπ νέας εποχής δεν φαίνεται να είναι καλή ιδέα. Κινδυνεύει να ταΐζει ακόμη περισσότερο το αντανακλαστικά του. Και μάλιστα όταν ο νέος/παλαιός συνομιλητής του – ποιος; μα η Μόσχα! – δείχνει να γνωρίζει άριστα το παιχνίδι: είδαμε ήδη το θέμα της συν-ανάπτυξης φυσικών πόρων που έβγαλε η Ρωσία ως δόλωμα δισεκατομμυρίων για τις εταιρείες του «drill baby, drill». όμως ήδη διακινείται και το άλλο, δηλαδή όπως οι σπάνιες γαίες της Ουκρανίας θα χρησιμοποιηθούν για εγγύηση των Αμερικανικών χρηματοδοτήσεων του έως τώρα πολέμου, έτσι και μέρος των υπό δέσμευση 300+ δις δολαρίων Ρωσικών κεφαλαίων να διατεθούν, ξεπαγώνοντας, για ανοικοδόμηση.

Επειδή όμως αναφερθήκαμε σε Ελληνικές γνωριμίες και διαχείριση προσωπικότητας Τραμπ-Ι και ήδη -ΙΙ, ένα πρόσθετο φρεσκάρισμα μνήμης. Όταν ο Αλέξης Τσίπρας είχε βρεθεί απέναντι στον Ντόναλντ Τραμπ «για καλό», ήταν και με Πάνο Καμμένο (Υπ. Αμύνης, θυμίζουμε).
Από την τότε επίσκεψη προέκυψε… και μια σύμβαση αναβάθμισης των τότε 123 Ελληνικών F-16 σε επίπεδο Block V, με αρκετόν σάλο για το αν το συνολικό κόστος ήταν 1,1 δις ή 1,3 δις ή 2,4 δις δολάρια κατά τους Αμερικανούς DSCA. (Ο τότε Ντόναλντ Τραμπ είχε αναφερθεί στο πώς η Ελλάδα «είχε κάνει σπουδαίο έργο για να επιστρέψει και σίγουρα θα επιστρέψει», καθώς και «θα αναζητήσουμε πρόσθετους τρόπους βοήθειας». Όμως φρόντισε να επισημάνει φορτικά το όφελος για την Αμερικανική πολεμική βιομηχανία). Η υπόθεση εκείνη – φυσικά – είχε κατακεραυνωθεί από την τότε αντιπολίτευση/Ν.Δ., πλην τελικώς πέρασε συναινετικά (πλην ΚΚΕ) από την Βουλή των Ελλήνων. Ισχυρότερη ήταν η αντιπαλότητα για την αναβάθμιση των P-3 BOrion, που είχε υπογραφεί επίσης επί Πάνου Καμμένου το 2015 (άρα με Μπάρακ Ομπάμα…), με κόστος 500 εκατ. δολάρια: αυτή η σύμβαση ήρθε προ μηνών, τώρα, στην Βουλή ως δικογραφία…

Πριν κλείσουμε, μια διαφορετική επισήμανση: πέρα από την αναγνώριση των αρετών Τραμπ από Κυριάκο Μητσοτάκη, ο τελευταίος έκανε και μια περισσότερο ευθεία – πολιτικά – τοποθέτηση. Αναφερόμενος, πάλι στο Bloomberg, στο ότι «λύση στον πόλεμο ερήμην της Ουκρανίας δεν μπορεί να υπάρξει». Αλλά και ανακοινώνοντας τηλεφωνική του επικοινωνία με Βολοντίμιρ Ζελένσκι, όπου δηλώθηκε ότι «εναπόκειται στην Ουκρανία να αποφασίσει για το αποδεκτό γι αυτήν ειρηνευτικό πλαίσιο».

Εν τω μεταξύ, σήμερα 24 Φεβρουαρίου, 3 χρόνια από την αρχή της Ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η μεν Μόσχα φαίνεται ότι θα διακηρύξει επιτυχία της δικής της «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης», ενώ η ηγεσία της ΕΕ θα τιμά, στην Ουκρανία, την αντίσταση του Κιέβου. (Υποσημείωση: Γαλλία/Μακρόν και Βρετανία/Στάρμερ δείχνουν διατεθειμένοι να κινητοποιήσουν μέχρι και 30.000 στρατιώτες από κοινού, στα πλαίσια ειρηνευτικής δύναμης. Και η Άγκυρα έχει βέβαια προσφερθεί – το θέμα δεν θα αργήσει να ξεβραστεί και σ’ εμάς). Αν μην πάμε παρακάτω, όμως, την λογική του transactional στην περιοχή μας. Ολισθηρή υπόθεση.