Μόλις σαράντα άνθρωποι κατοικούν στην βορινή νήσο Ραμ, έναν απομονωμένο παράδεισο στα ανοιχτά της Σκωτίας. Η φύση έχει τον πρώτο λόγο εδώ: ένα αχανές εθνικό πάρκο καλύπτει το 97% του εδάφους, αφήνοντας μόνο τον μικρό κόλπο, τον Κίνλοκ, να φιλοξενεί τα λιγοστά σπίτια.

Τη νύχτα, οι δρόμοι του νησιού φωτίζονται από ελάχιστους φανούς που στρέφουν προσεχτικά το θερμό φως τους στο έδαφος, ενώ δεν υπάρχουν διαφημιστικές πινακίδες. Σε έναν κόσμο όπου το σκοτάδι της νύχτας απειλείται το υπερβολικό τεχνητό φως, το Ραμ παραμένει ένα καταφύγιο γαλήνης, όπου ο ουρανός εξακολουθεί να αφηγείται τις ιστορίες των άστρων όπως παλιά.

Η διάκριση δεν ήρθε τυχαία και ήταν αποτέλεσμα προσπάθειας της τοπικής κοινότητας και του δημοτικού συμβουλίου, υπό την καθοδήγηση των αστρονόμων Στίβεν Γκρέι και Τζέιμ Γκριν, που πάλεψαν για την αναγνώριση του νησιού ως ενός από τα πιο σκοτεινά μέρη του πλανήτη. Ο Γκρέι, πρόεδρος της Βρετανικής Ένωσης Πλανηταρίων εξηγεί πως τα μάτια μας χρειάζονται 20 λεπτά για να προσαρμοστούν στο σκοτάδι και να δουν τον ουρανό σε όλο του το μεγαλείο.

Πρόσφατα, η νήσος Ραμ κηρύχθηκε το δεύτερο «καταφύγιο έναστρου ουρανού» στην Ευρώπη, από τη μη κερδοσκοπική οργάνωση DarkSky International, μία συμμαχία αφιερωμένη στη ρομαντική μάχη κατά της φωτορρύπανσης. Το πρώτο «καταφύγιο σκότους» είναι το Ίνις Ενλι, στο Γκουίνεντ της βόρειας Ουαλίας.

Κρυμμένο στην καρδιά του νησιού, δέκα χιλιόμετρα από τον Κίνλοκ, ένα μαυσωλείο ελληνικού ρυθμού, χτισμένο τον 19ο αιώνα, στέκεται και προσκαλεί τους λάτρεις του νυχτερινού ουρανού να ανακαλύψουν τα μυστικά του. Οι ντόπιοι το θεωρούν το «απόλυτο παρατηρητήριο», ένα παράθυρο στο Σύμπαν, ενώ ο δήμος σχεδιάζει να ανακαινίσει και ένα εγκαταλελειμμένο κυνηγετικό περίπτερο κοντά του, για να φιλοξενήσει τους ταξιδιώτες που αναζητούν το απόλυτο σκοτάδι για να απολαύσουν ανενόχλητοι τους αστερισμούς.

Σήμερα, πάνω από το 99% των ανθρώπων στην Ευρώπη ζουν κάτω από ουρανούς που μαστίζονται από φωτορύπανση, αλλά στη Σκωτία υπάρχουν ακόμα μερικά σημεία όπου ο ουρανός παραμένει πραγματικά πολύ σκοτεινός.

Η ομάδα των αστρονόμων χρησιμοποίησε ειδικά όργανα μέτρησης για να αποδείξει πως η νήσος Ραμ είναι ένα από τα σκοτεινότερα σημεία του κόσμου. Το μόνο φως που αναδύεται στη νύχτα προέρχεται από τα παράθυρα των λιγοστών σπιτιών, ενώ τα εξωτερικά φώτα είναι προσεκτικά τοποθετημένα, στραμμένα προς το έδαφος ώστε να μην αλλοιώνουν το απόλυτο σκοτάδι. Στη μαρίνα, οι ζεστοί τόνοι των LED παρέχουν μόνο την απαραίτητη λάμψη για να καθοδηγούν τα σκάφη που πλησιάζουν. Όταν πρωτοξεκίνησε το πρόγραμμα περιορισμού της φωτορρύπανσης, μόλις το 15% των κατοικιών και των επιχειρήσεων πληρούσαν τις προδιαγραφές. Σήμερα, η συμμόρφωση αγγίζει το 95%. Οι καλύτεροι μήνες για αστροπαρατήρηση είναι από τον Οκτώβριο έως τον Μάρτιο.

Η Κάθριν Χάιμαν, αστροφυσικός του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, υποστηρίζει με πάθος αυτή την προσπάθεια. «Ο έναστρος ουρανός είναι κομμάτι της φύσης, ένα αναπόσπαστο μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας», δήλωσε σε πρόσφατο αφιέρωμα των New York Times.

Σε μέρη όπως το Ραμ, είναι δύσκολο να μη θυμηθεί κανείς τα λόγια του Αμερικανού αστροφυσικού και αστροβιολόγου Φρανκ Ντρέικ που έφυγε το 2022 από τη ζωή: «Ο νυχτερινός ουρανός είναι πιο ζωντανός από ότι νομίζουμε».