Έναν χρόνο πριν τις προεδρικές εκλογές, οι ΗΠΑ βλέπουν για δεύτερη φορά στην πρόσφατη ιστορία τους τον Ντόναλντ Τραμπ να προελαύνει χωρίς πειστικό αντίπαλο. Έχοντας σταθερά την πρωτοκαθεδρία στο εσωτερικό του ρεπουμπλικανικού κόμματος (αδιαφορώντας ακόμη και για τα εσωκομματικά ντιμπέιτ), ο πρώην πρόεδρος μεγαλώνει το προβάδισμά του από τον Τζο Μπάιντεν στις δημοσκοπήσεις. Στην τελευταία, μεγάλης κλίμακας σφυγμομέτρηση που παρουσίασε το Σάββατο η Wall Street Journal, ο Τραμπ προηγείται του Μπάιντεν κατά τέσσερις μονάδες, 47% έναντι 43% στο δίλημμα χωρίς εναλλακτικές.

Κατά την πρώτη (και προς το παρόν μόνη) θητεία του στον Λευκό Οίκο, ο Ντόναλντ Τραμπ είχε εκφράσει επανειλημμένως την πρόθεσή του να αποσύρει τις ΗΠΑ από το ΝΑΤΟ, με φόντο το ζωηρό ντιμπέιτ για τις χρηματοδοτικές δεσμεύσεις των λοιπών συμμάχων, όπως είχαν αποκαλύψει το 2019 οι New York Times. Άλλωστε η απέχθεια του Τραμπ για τις δεσμεύσεις, οργανισμούς και συμμαχίες είναι γνωστή: κατά τη διάρκεια της προεδρίας του φρόντισε για την υπαναχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία του Παρισίου για το κλίμα, καθώς και από την εμπορική συμφωνία Ασίας – Ειρηνικού.

Είναι ο ίδιος πρόεδρος που ανακοίνωσε τη μονομερή αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία, αμφισβητώντας ανοιχτά και τη σημασία της στρατιωτικής συμμαχίας με τη Νότια Κορέα στους «πρόποδες» του καθεστώτος Κιμ.

Επί 74 χρόνια, ο Οργανισμός Βορειοατλαντικού Συμφώνου θεωρείται η σημαντικότερη στρατιωτική συμμαχία της Αμερικής και, ιστορικά, Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι πρόεδροι την υποστηρίζουν ως «πολλαπλασιαστή ισχύος» που επεκτείνει την επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Τραμπ, όμως, επιμένει να θεωρεί το ΝΑΤΟ αιτία «αφαίμαξης» των αμερικανικών πόρων από τους συμμάχους που δεν συνεισφέρουν, κατά τον ίδιο, ανάλογα ή επί ίσοις όροις. Και αυτή είναι παγιωμένη άποψή του.

Το 2000, στο βιβλίο που είχε τότε κυκλοφορήσει «Η Αμερική που μας αξίζει», ο Τραμπ έγραφε ότι με την «οπισθοχώρηση από την Ευρώπη η χώρα θα εξοικονομούσε εκατομμύρια δολάρια ετησίως». Ως πρόεδρος των ΗΠΑ, είχε απειλήσει επανειλημμένα με αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από τη συμμαχία.

Στη νέα κούρσα για το χρίσμα και τη διεκδίκηση της προεδρίας, ο Τραμπ έχει αποκαλύψει ελάχιστα για τις προθέσεις του σχετικά με τη συμμαχία. Στον ιστότοπο της προεκλογικής του καμπάνιας διαβάζει κανείς μόνο μία αινιγματική πρόταση: «Πρέπει να ολοκληρώσουμε τη διαδικασία που ξεκινήσαμε υπό την κυβέρνησή μου για τη ριζική επαναξιολόγηση του σκοπού και της αποστολής του ΝΑΤΟ». «Ο ίδιος και η ομάδα του αρνούνται να δώσουν περισσότερες διευκρινίσεις», σχολιάζουν σε άρθρο τους οι New York Times.

Αυτή η ασαφής θέση προκαλεί τεράστια αβεβαιότητα και ανησυχία όχι μόνο στους Αμερικανούς θιασώτες του σταθερού ρόλου των ΗΠΑ στην εξωτερική πολιτική, αλλά και – πρωτίστως – στους Ευρωπαίους συμμάχους.

Πρεσβευτές και αξιωματούχοι με ενεργό συμμετοχή σε think tanks κάνουν αλλεπάλληλες κρούσεις σε συνεργάτες του Τραμπ για να ενημερωθούν για τις προθέσεις του. Τουλάχιστον ένας πρέσβης, ο Φινλανδός Mikko Hautala, έχει απευθυνθεί απευθείας στον Τραμπ και προσπάθησε να τον πείσει για τη σημασία της χώρας του στο ΝΑΤΟ ως νέο μέλος, σύμφωνα με δύο πηγές που επικαλείται η αμερικανική εφημερίδα.

Τους τελευταίους μήνες, νυν και πρώην Ευρωπαίοι διπλωμάτες – μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας υπό τον φόβο των αντιποίνων από τον Τραμπ σε περίπτωση επικρατήσει – δήλωσαν ότι ολοένα και περισσότερες κυβερνήσεις ανησυχούν πως η επιστροφή του θα μπορούσε να σημαίνει όχι μόνο την εγκατάλειψη της Ουκρανίας, αλλά μια ευρύτερη αμερικανική υποχώρηση από την ήπειρο και την απονεύρωση της ατλαντικής συμμαχίας.

«Υπάρχει μεγάλος φόβος στην Ευρώπη ότι μια δεύτερη προεδρία Τραμπ θα οδηγήσει σε πραγματική αποχώρηση των Ηνωμένων Πολιτειών από το ΝΑΤΟ», σχολίασε στους NYT ο James G. Stavridis, απόστρατος ναύαρχος του Πολεμικού Ναυτικού, ο οποίος ήταν ανώτατος διοικητής συμμάχων του ΝΑΤΟ από το 2009 έως το 2013.

Ο Τραμπ καυχιέται ότι έχει προειδοποιείσει κατ’ ιδίαν στους ηγέτες των χωρών του ΝΑΤΟ πως, αν η Ρωσία τους επιτεθεί και «δεν έχουν πληρώσει τα χρήματα που οφείλουν στο ΝΑΤΟ και στις Ηνωμένες Πολιτείες«, η Αμερική δεν θα τους υπερασπιστεί. Έκανε αυτόν τον ισχυρισμό σε μια προεκλογική συγκέντρωση, τον Οκτώβριο, φωνάζοντας «όλοι μας χρωστούν χρήματα», υποστηρίζοντας πως αμέσως μετά την απειλή του, «εισέρευσαν εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια». Η ιστορία είναι γεμάτη ασάφειες και ανακρίβειες.

Υπήρξε πράγματι μια διαφωνία που σχετιζόταν με τις δαπάνες, αλλά αυτή αφορούσε την εκπλήρωση των υποχρεώσεων των Ευρωπαίων όσον αφορά τις δαπάνες για τους δικούς τους στρατούς, και όχι τυχόν «χρωστούμενα» στο ΝΑΤΟ ή στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα κράτη μέλη όντως αύξησαν τις στρατιωτικές δαπάνες κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Τραμπ – αν και σε καμία περίπτωση με τα ποσά που ισχυρίζεται ο ίδιος. Αντίθετα, οι δαπάνες αυξήθηκαν πολύ περισσότερο φέτος, εξαιτίας του συνεχιζόμενου πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Σε εκ νέου κρούση από τους New York Times να εξηγήσει τι εννοεί με την «εκ βάθρων επαναξιολόγηση» της αποστολής και του σκοπού του ΝΑΤΟ, ο Τραμπ απάντησε με μια αφηρημένη δήλωση έμμεσου σκεπτικισμού για τις συμμαχίες: «Είναι υποχρέωση κάθε Αμερικανού προέδρου να διασφαλίσει ότι οι συμμαχίες μας χρησιμεύουν στην προστασία του αμερικανικού λαού και δεν θέτουν απερίσκεπτα σε κίνδυνο το αμερικανικό αίμα και τους θησαυρούς μας».