Η Ιαπωνία εντείνει τις πιέσεις της προς τις εταιρείες να υιοθετήσουν την τετραήμερη εβδομάδα εργασίας, αλλά οι προσπάθειες της συναντούν αναχώματα σε μια χώρα που φημίζεται ή, πιο σωστά, είναι διαβόητη για την εργασιομανία της.

Η κυβέρνηση ξεκίνησε πρόσφατα μία νέα καμπάνια για «τη μεταρρύθμιση του τρόπου εργασίας» με στόχο την προώθηση της ευελιξίας, τις λιγότερες ώρες εργασίας και τον περιορισμό της κουλτούρας των υπερωριών. Για την περαιτέρω προώθηση αυτής της πρωτοβουλίας, το υπουργείο Εργασίας παρέχει επιδοτήσεις και δωρεάν συμβουλευτικές υπηρεσίες.

Για πρώτη φορά ο στόχος για μία μικρότερη εβδομάδα εργασίας είχε τεθεί το 2021, αλλά τότε δεν είχαν προχωρήσει οι διεργασίες με αποτέλεσμα η ιδέα να αργήσει να διαδοθεί ως κάποια ρεαλιστική προοπτική για το άμεσο μέλλον.

«Οι λόγοι για τους οποίους οι Ιάπωνες εργάζονται πολλές ώρες είναι πολιτισμικοί και κοινωνικοί- αυτά τα πράγματα δεν αλλάζουν γρήγορα», σχολίασε ο Tim Craig, συγγραφέας ενός διαφωτιστικού βιβλίου για τον ιαπωνικό πολιτισμό, εξηγώντας ότι οι Ιάπωνες δίνουν μεγάλη σημασία στην εργασία επειδή τείνουν να τη θεωρούν μια θετική πλευρά της ζωής. Αναγνωρίζει ωστόσο πως η κοινωνική πίεση επίσης παίζει ρόλο. «Αν πάνε σπίτι τους νωρίτερα, τότε οι συνάδελφοί τους θα τους αντιμετωπίσουν με καχυποψία, σκεπτόμενοι ότι θα πρέπει να δουλέψουν περισσότερο για να καλύψουν το κενό», συμπληρώνει.

Ο χώρος εργασίας είναι επίσης το μέρος όπου οι περισσότεροι Ιάπωνες έχουν τις περισσότερες κοινωνικές επαφές τους, όπου οι εργαζόμενοι είναι συχνά πρόθυμοι να παραμείνουν περισσότερο για να βοηθήσουν την ομάδα και να παραστούν σε μακρά εταιρικά δείπνα, παρατηρεί από την πλευρά του ο Martin Schulz, επικεφαλής οικονομολόγος πολιτικής στη Fujitsu. «Το να είσαι μέλος μιας εταιρείας είναι σχεδόν σα να είσαι μέλος μιας κοινότητας, και αυτό έχει ως αποτέλεσμα συχνά να εργάζεσαι περισσότερο, όχι τόσο αποδοτικά», σημειώνει στο CNBC.

Τον περασμένο Οκτώβριο, το υπουργείο Υγείας δημοσίευσε την ετήσια λευκή βίβλο του που ασχολείται με τις υπερωρίες στην Ιαπωνία και τη σύνδεσή τους με την κατάθλιψη και τον θάνατο. Το 2022, 2.968 άνθρωποι στην Ιαπωνία πέθαναν από αυτοκτονία που αποδίδεται στις άμεσες και έμμεσες επιπλοκές της υπερεργασίας, σημειώνοντας κατακόρυφη αύξηση από τους 1.935 θανάτους το 2021. Προς το παρόν δεν έχουν δημοσιευτεί τα στατιστικά στοιχεία για την περασμένη χρονιά. Οι Ιάπωνες έχουν μάλιστα ξεχωριστή λέξη για αυτό το είδος θανάτου: karoshi

Το 10,1% των ανδρών και το 4,2% των γυναικών εργάζονται πάνω από 60 ώρες την εβδομάδα στη χώρα και οι υπερωρίες συνδέονται με τη συχνότητα των πρόωρων θανάτων που αποδίδονται στην υπερκόπωση.

«Νομίζω ότι θα χρειαστεί χρόνος για να διεισδύσει η τετραήμερη εβδομάδα εργασίας στην αγορά… δεν έχουμε συνηθίσει να είμαστε ευέλικτοι», εκτιμά ο Hiroshi Ono, καθηγητής ανθρώπινου δυναμικού στο Πανεπιστήμιο Hitotsubashi.

Οι λιγοστές εταιρείες που εφαρμόζουν τετραήμερη εβδομάδα εργασίας στην χώρα, δεν είναι καν ιαπωνικές εταιρείες, παρατήρησε ο Ono, αναφέροντας το παράδειγμα της Microsoft Ιαπωνίας. «Για τις “παραδοσιακές” ιαπωνικές εταιρείες, μπορεί να χρειαστεί ακόμη περισσότερος χρόνος», προσθέτει.

Μια από τις μεγαλύτερες εταιρείες της Ιαπωνίας, η Panasonic, έθεσε σε εφαρμογή την επιλογή της τετραήμερης εβδομάδας εργασίας για τους εργαζομένους το 2022, αλλά μόνο 150 από τους 63.000 επέλεξαν να συμμετάσχουν.

Η χρηματιστηριακή εταιρεία SMBC έχει επίσης προσφέρει στους υπαλλήλους της επιλογή τετραήμερης εβδομάδας εργασίας από το 2020. Αλλά έχει περιορίσει την επιλεξιμότητα σε εργαζόμενους ηλικίας 40 ετών και άνω είτε για λόγους οικογενειακής φροντίδας είτε για «αυτονομία στην ανάπτυξη της επαγγελματικής σταδιοδρομίας». Η επιλογή είναι επίσης διαθέσιμη μόνο από το τέταρτο έτος απασχόλησης στην εταιρεία και μετά.

«Η συνολική ευελιξία βοηθάει, σίγουρα», δήλωσε ο Schulz της Fujitsu, προσθέτοντας ότι η κυβέρνηση πιέζει περισσότερο τις εταιρείες όσον αφορά την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, έτσι ώστε να μην επιτρέπονται πλέον οι ατελείωτες υπερωρίες.

Επιπλέον, οι ειδικοί δήλωσαν στο CNBC ότι το karoshi δεν είναι ένα φαινόμενο μοναδικό στην Ιαπωνία. Το 2019, περισσότεροι από 770 εργαζόμενοι φέρεται να πέθαναν λόγω εργασιακού στρες στη Σουηδία.«Το μόνο πράγμα που είναι μοναδικό στην Ιαπωνία είναι ότι το υπουργείο συλλέγει πραγματικά δεδομένα για το karoshi», λέει ο Ono.