Άβολες ερωτήσεις, γενικόλογες απαντήσεις, δυσπιστία και δυσαρέσκεια περιγράφουν σφαιρικά το κλίμα που επικράτησε την περασμένη εβδομάδα, κατά την πολύωρη ακρόαση των CEO των πέντε μεγαλύτερων πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης οι οποίοι κλήθηκαν να εξηγηθούν στην Αμερικανική Γερουσία για την αδικαιολόγητη και, κατά τα φαινόμενα ανεξέλεγκτη, έκρηξη του sextortion, μίας μεθόδου εκβιασμού όπου οι θύτες εξαπατούν τα συχνά ανήλικα θύματά τους, αποσπούν προσωπικό υλικό και τα εγκλωβίζουν σε έναν φαύλο κύκλο απειλών, παρενόχλησης και εκμετάλλευσης.

Οι «κεφαλές» των Meta, X, TikTok, Snap και Discord σφυροκοπήθηκαν από τους Αμερικανούς νομοθέτες σχετικά με όσα (δεν) κάνουν για να καταπολεμήσουν τη διαδικτυακή σεξουαλική εκμετάλλευση παιδιών, με τον πρόεδρο της Επιτροπής Δικαιοσύνης, γερουσιαστή Ντικ Ντάρμπιν, να παραπέμπει σε στατιστικές του Εθνικού Κέντρου για τα Εξαφανισμένα και Εκμεταλλευόμενα Παιδιά, που καταδεικνύουν κατακόρυφη αύξηση των υποθέσεων.

«Αυτή η ανησυχητική αύξηση της σεξουαλικής εκμετάλλευσης παιδιών καθοδηγείται από ένα πράγμα: τις αλλαγές στην τεχνολογία», αποφάνθηκε ο Ντάρμπιν, ενώ στην αίθουσα στέκονταν όρθιοι δεκάδες γονείς κρατώντας φωτογραφίες των παιδιών τους που είχαν πέσει θύματα δικτύων. Και πράγματι, όλες οι πρόσφατες έρευνες δείχνουν ως βασική αιτία του προβλήματος τη λογική πίσω από αυτοματοποιημένες λειτουργίες των social media.

Μία αποκαλυπτική έρευνα της Wall Street Journal με το πανεπιστήμιο του Στάνφορντ είχε φωτίσει, πέρυσι, την πιο σκοτεινή πλευρά της παιδοφιλίας στο διαδίκτυο που δεν οφειλόταν ούτε σε ελλείψεις ανθρώπινου δυναμικού από τα social. media, ούτε σε κάποια μαεστρική μέθοδο εξαπάτησης από πλευράς των δραστών, αλλά στους αλγόριθμους που είναι υπεύθυνοι για τις συστάσεις περιεχομένου σε χρήστες, με κριτήριο τις προτιμήσεις τους, όπως αυτές διαγιγνώσκονται από τις αναζητήσεις τους, τις σελίδες και τα προφίλ που κοιτούν για περισσότερο χρόνο.

Όπως αποδείχτηκε, αλγόριθμοι του Instagram προωθούσαν ενεργά δίκτυα παιδόφιλων, οι οποίοι πουλούσαν υλικό σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών στη δημοφιλή εφαρμογή. Λογαριασμοί που εντόπισαν ερευνητές διαφημίζονταν χρησιμοποιώντας κραυγαλέα hashtags όπως #pedowhore, #preteensex και #pedobait. Όταν μάλιστα η ερευνητική ομάδα δημιούργησε έναν ψεύτικο λογαριασμό και είδε, μέσα από αυτό, περιεχόμενο που είχε μοιραστεί μέσα από τα ινσταγκραμικά δίκτυα παιδόφιλων, ο αλγόριθμος τους πρότεινε αμέσως επιπλέον σχετικό περιεχόμενο. Στο X, με «επιδερμική» αναζήτηση η ομάδα είχε βρει 128 λογαριασμούς που πουλούσε υλικό κακοποίησης παιδιών.

Νέα μελέτη των πανεπιστημίων University College του Λονδίνου και του Κεντ, που δημοσιεύτηκε στις αρχές Φεβρουαρίου, σημειώνει πως οι αλγόριθμοι που χρησιμοποιούνται από τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης ενισχύουν επίσης το ακραίο μισογυνιστικό περιεχόμενο, το οποίο εξαπλώνεται στις οθόνες των εφήβων και στις σχολικές αυλές με τάσεις «κανονικοποίησης». Ερευνητές κατέγραψαν τετραπλασιασμό του υλικού με μισογυνιστικό περιεχόμενο που πρότεινε το TikTok μετά από ένα πενθήμερο παρακολούθησης, με βίντεο τα οποία συχνά επικεντρώνονται σε εκδηλώσεις θυμού και κατηγορίες σε βάρος γυναικών.

Τα νέα ευρήματα έρχονται σε μια περίοδο ανανεωμένης ανησυχίας για τον αντίκτυπο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στους νέους: έρευνα της περασμένης εβδομάδας διαπίστωσε ότι το 16% των ανδρών της Gen Z πιστεύει πως ο φεμινισμός «έχει κάνει περισσότερο κακό παρά καλό» (σ.σ. μεταξύ των ατόμων άνω των 60 ετών το ποσοστό ήταν 13%).  Μάλιστα πολλοί από αυτούς δηλώνουν πως θαυμάζουν τον influencer Andrew Tate που κατηγορείται για σωματεμπορία και είναι διαβόητος για τον βαθιά σεξιστικό δημόσιο λόγο του.

Παρατηρείται έτσι ένας ανατροφοδοτούμενος κύκλος αλγορίθμων και συμπεριφορών που διαμορφώνει ένα echo camber, έναν θάλαμο ηχούς τοξικών απόψεων και εγκληματικών συμπεριφορών σε ηλικιακούς θύλακες στα social media. Και δεν είναι λίγες οι φορές που η κακοποιητική εξαίρεση διαδίδεται αφειδώς και χρίζεται, ασυνείδητα, ως κάτι δικαιολογημένο ή φυσιολογικό.